اقتصادسبز آنلاین: همانطور که جایگاه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در امر سلامت مشخص است و همه می‌دانیم که این وزارت متولی بهداشت و سلامت مردم است؛ سازمان غذا و دارو هم مسؤول سلامت مردم است، این سازمان از اداره‌کل‌های مختلفی تشکیل شده که یکی از آنها اداره‌کل امور فرآورده‌های غذایی و آشامیدنی است. این اداره بر سلامت مواد اولیه، مواد افزودنی و محصولات غذایی، آشامیدنی وارداتی و داخلی نظارت دارد. دکتر محمدحسین عزیزی مدیر کل فراورده‌های غذایی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو و رییس هیأت مدیره انجمن متخصصین علوم و صنایع غذایی ایران در گفت‌و‌گویی اختصاصی با «اقتصاد سبز» از چگونگی نظارت‌های این سازمان بر محصولات غذایی و آشامیدنی می‌گوید. با هم ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانیم.
نحوه نظارت بر محصولات وارداتی به چه صورت است؟
محصولات غذایی به هر شکل که وارد شوند، نیازمند ارایه مدارک و آنالیزهای بهداشتی و گواهی سلامت هستند، این محصولات بعد از ورود به گمرک توسط مسؤول فنی شرکت‌های تجاری و استان ناظر و کارشناس مربوط ارزیابی می‌شوند و جهت نمونه‌گیری در آزمایش‌های متدوال مورد تأیید و یا آزمایشگاه مرجع ما قرار می‌گیرند و اگر ویژگی‌های محصولات با استاندارد و ضوابط ما (ملاک ما فقط استاندارد نیست و ما بیشتر بر سلامت محصولات توجه داریم) همخوانی داشت و مورد تأیید قرار گرفت، ترخیص می‌شوند و کد «آی آر سی» را دریافت می‌کنند؛ تمامی محصولات باید این کد را داشته باشند چرا که در غیر این صورت کالای قاچاق به حساب می‌آیند.
نظارت بر محصولات داخلی از چه طرقی انجام می‌شود؟
ما در‌خصوص محصولات داخلی از سه طریق نمونه‌برداری می‌کنیم؛ یک نمونه از نمونه‌برداری را مسؤولان فنی کارخانه‌ها انجام می‌دهند. این مسؤولان موظف هستند از هر وجهی از تولید نمونه گرفته و نمونه را در آزمایشگاه خود و یا همکار مورد آنالیز قرار بدهند و نتیجه را به استان‌ها و دانشگاه علوم پزشکی مربوطه گزارش کنند؛ علاوه بر این ما آنالیزی به نام «پی ام اس» داریم که بطور تصادفی با مراجعه به سطح عرضه از محصولات نمونه گیری می‌کنیم، این اتفاق در فواصل تصادفی انجام می‌شود، به‌طوری‌که نمونه‌ها در آزمایشگاه‌های مرجع و همکار ارزیابی می‌شوند و اگر عدم تطابقی وجود داشته باشد با کارخانه خاطی برخوردهای لازم انجام می‌شود، البته با توجه به این‌که تخلف چه میزان باشد، میزان برخورد متفاوت است.
مضاف بر این ما بازرسی‌های ادواری هم از کارخانه‌ها داریم که به صورت تصادفی و اتفاقی توسط بازرسان دانشگاه‌های علوم پزشکی و برخی اوقات کارشناسان ما انجام می‌شود؛ در این بررسی‌ها خط تولید و انبار مورد نظارت قرار می‌گیرند و البته هدف ما ارایه مشاوره به کارخانه‌هاست تا خطا و اتفاقی رخ ندهد، لذا دنبال مچ گیری و دید منفی نیستیم و تولید کنندگان هم از این بابت رضایت دارند.
در امر واردات هم ما سعی بر تسریع و تسهیل داشته‌ایم و بسیاری از مدارک اضافه را حذف و مدارک اصلی‌تر را الزامی کرده‌ایم و فاصله بررسی‌های خود را کوتاه کرده و صدور کد « آی آر سی» را بروز کرده‌ایم، به‌طوری‌که در گذشته زمان صدور دو هفته به طول می‌کشید ولی هم‌اکنون این کار ظرف مدت یک تا دو روزه انجام می‌شود.
بیشتر بخوانید: خودتحریمی را انکار نمی‌کنم
چه اقدامات نظارتی جدیدی در حال انجام است؟
ما قصد داریم به محصولات داخلی هم کد «آی آر سی» بدهیم؛ این اقدام به دلیل نبود سامانه تاکنون انجام نشده است که البته این مشکل از طرف شرکت پشتیبان سامانه است که نتوانسته خواسته‌های ما را برآورده کند. اگر این مشکل بر طرف شود ما به‌زودی به فرآورده‌های داخلی هم کد می‌دهیم و تولید کننده موظف می‌شود به هر محصول تولیدی کد بزند. این کد، کدی بهداشتی است و قابل ردیابی از درب کارخانه است و مشخص می‌کند محصول از درب کارخانه به کدام شرکت پخش و واحد فروش رفته و امکان بروز تخلف را به صفر می‌رساند. این سپر ایمنی برای تولید کننده و مصرف‌کننده است که به‌زودی استارت آن زده می‌شود. این موضوع اجباری است و نیاز به بوروکراسی‌های اداری ندارد و توسط مسؤولان فنی کارخانه‌ها انجام می‌شود. مسؤول فنی مجوز ترخیص می‌دهد و وقتی مجوز صادر شد، وارد سامانه ما می‌شود و از این طریق میزان تولید هم مشخص می‌شود.
چند صباحی است شاهد هجمه‌های زیادی علیه تولید کنندگان بنام غذایی هستیم؛ مسائلی نظیر وجود قرص در کیک و یا وجود وایتکس در شیر، که صحت نداشتند، اما ضربه سختی به این شرکت‌ها وارد کردند، با این وجود شاهد بیانیه رسمی در حمایت از این شرکت‌ها از جانب دستگاه‌های نظارتی نبوده‌ایم، دلیل این هجمه‌ها چیست و چگونه می‌توان تولید کنندگان را از خطر این تهدیدها در امان نگاه داشت؟
یکی از دلایل عمده این اتفاقات رقابت‌های اقتصادی ناسالمی است که وجود دارد؛ این افراد غرض ورزانه اقدام به این کارها می‌کنند که گاهی ممکن است این اقدام آنها حتی به دلیل انگیزه‌های سیاسی باشد، اما ما موضع گرفته‌ایم و سعی در روشنگری داشته‌ایم و بارها با خبرگزاری‌ها و صداوسیما مصاحبه‌های زیادی انجام داده‌ایم تا ذهن عموم جامعه را نسبت به این هجمه‌ها روشن کنیم و شایعات را خنثی کنیم، اما خنثی کردن خیلی از مسائل اگر از صدا و سیما پخش شود نظیر برنامه‌ای که در آن از وجود سم آفلاتوکسین در شیر صحبت شد، راحت نیست. به هرحال متأسفانه این موضوع تأثیر خود را در ذهن مصرف کننده میگذارد و به نظرم اگر موضوع ارایه کد به محصولات داخلی انجام شود بسیاری از این مشکلات رفع خواهند شد و این موضوع کمک کننده است وحتی می‌توان متوجه شد که محصول از کدام مغازه خریداری شده است و پیگیری محصولات ساده تر است و تمام مسیر پخش مشخص می‌شود.
به‌عنوان مقامی مسؤول در امر نظارت بر محصولات غذایی چه تضمینی به مصرف‌کنندگان برای برخورداری از اطمینان خاطر در خرید مواد غذایی می‌دهید ؟
به نظر من اجرایی شدن کد « آی آر سی» بسیاری از مشکلات را حل می‌کند و وجود این کد باعث جمع شدن بسیاری از محصولات زیرپله‌ای می‌شود، چرا که هیچ فردی بدون وجود این کد قادر به فروش محصول نخواهد بود. بنابراین وقتی امکان فروش نداشته باشد تولید و تقلب نخواهد کرد. تقلب بیشتر در محصولاتی است که مجوز ندارند و همچنین محصولات گران اتفاق می‌افتد. تقلب بیشتر بر روی محصولاتی نظیر روغن زیتون، عسل و.. که گران هستند اتفاق می‌افتد. بنابراین وقتی این محصولات کد داشته باشند، یعنی در مراکز معتبر تولید شده و این موضوع اطمینان خاطری برای مصرف کننده است.
چه صحبتی با تولید کنندگان محصولات غذایی و آشامیدنی دارید؟
در ابتدا از این عزیزان تشکر می‌کنم که در این شرایط سخت تولید می‌کنند و با توجه به وجود مشکلات ارزی و پولی دست از تولید برنداشته‌اند و مواد اولیه وارد و تولید می‌کنند. با توجه به تحریم و شرایط کرونا قطعاً تولید ساده نیست ولی تولید کنندگان ما چرخ صنعت را می‌گردانند و کمبودی در بازار ایجاد نشده است. در وهله بعد تقاضا دارم همکاری بیشتری با ما و انجمن‌های همکارشان و وزارتخانه‌های مختلف داشته باشند. متأسفانه وزارتخانه‌های مختلف زیاده‌طلبی کرده‌اند و اگر هرکسی وظیفه ذاتی خود را انجام بدهد تقریبا هیچ‌گونه موازی کاری و تداخلی اتفاق نمی‌افتد. مثلاً مشخص است که وزارت جهادکشاورزی مسؤول تولید و تأمین و امنیت غذایی است و وزارت بهداشت مسؤول ایمنی و سلامتی غذا است و وزارت صمت مسؤول فرآوری غذاست؛ بنابراین اگر هر مجموعه کار خود را درست انجام دهد، تداخلی ایجاد نمی‌شود. در همین راستا تولیدکنندگان برتر و انجمن‌ها هم می‌توانند کمک کرده تا این مشکلات کمتر شود.
