اقتصادسبز آنلاین: ‌فلور روده انسان حاوی انواع مختلفی از باکتری‌هاست، بسیاری از این باکتری‌های برای گوارش بهینه غذا مفیدند، دسته‌ای از این باکتری‌ها که به باکتری‌های پروبیوتیک مشهورند، علاوه بر کمک به گوارش، مولکول‌های پیچیده و ترکیباتی مانند ویتامین‌ها و آنتی‌بیوتیک‌های مختلف را تولید می‌کنند که برای بدن مفید مفید بوده و به تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کند.
اداره غذا و کشاورزی سازمان ملل متحد (FAO) و سازمان بهداشت جهانی (WHO) پروبیوتیک را اینگونه تعریف می‌کند: «پروبیوتیک‌ها میکرو ارگانیسم‌های زنده‌ای هستند که مصرف کافی آنها سبب نمایان شدن اثرات سلامت بخش در بدن میزبان می‌شود.»

در این رابطه بی‌مناسبت ندیدیم تا پای صحبت‌های دکتر مریم تاج‌آبادی ابراهیمی، مدیرعامل شرکت فرآورده‌های پروبیوتیک تک ژن، دانشیار میکروبیولوژی و استاد دانشگاه، رییس انجمن پروبیوتیک ایران، مدیرعامل شرکت تک ژن زیست و رییس هیأت مدیره شتابدهنده لاکتوویژن بنشینیم که اخیراً به‌عنوان بانوی کارآفرین نیز برگزیده شده است، باهم ماحصل این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانیم:

به عنوان نخستین پرسش لطفاً معیارهایی که باعث انتخاب شما به‌عنوان بانوی کارآفرین شده است را تشریح کنید.

به‌دلیل آنکه شرکت «تک ژن» یکی از شناخته‌شده‌ترین شرکت‌ها در زمینه فعالیت دانش‌بنیان می‌باشد و از سوی دیگر نخستین شرکتی هستیم که میکروارگانیسم‌های صنعتی را تولید کردیم و به‌عبارتی این شاخه را در وزارت صنایع گشودیم. در مدت کوتاهی که از تأسیس این شرکت می‌گذرد، پروانه‌های متعددی را در کشور اخذ و نیروهای متخصص زبده‌ای را در این مدت جذب کرده‌ایم که به اعتقاد من در زمره معیارهایی قرار دارد که موجب دستیابی به این توفیق شده است.

میکروب‌ها امپراتورهای نامرئی روی زمین لطفاً در‌خصوص «تک ژن» از نظر تولیدات و مشتریان‌اش توضیح دهید.

«تک‌ ژن» شرکتی با پایه بیوتکنولوژی میکروبی است که شروع کارش را در حوزه صنایع غذایی آغاز کرده است. کار ما تولید میکروارگانیسم‌های تولیدی در صنایع غذایی است و برای نخستین‌بار این شاخه را در وزارت صنایع مطرح کرده‌ایم.
نکته جالب توجه این‌ است که تا پیش از آن هرآنچه در کشور نیاز داشتیم وارد می‌شد و خوشبختانه با شروع فعالیت «تک ژن» کشور به‌طور کامل در این زمینه خودکفا شده است.
ما میکروبیولوژیست‌ها معتقدیم که میکروب‌ها امپراتورهای نامرئی روی زمین هستند، یعنی هیچ فرآیند و عمل و عکس‌العملی در دنیا انجام نمی‌شود مگر این‌که میکروب‌ها در آن دخیل باشند و طبیعی است که در سلامتی ما هم بسیار نقش دارند. یکی از موارد که برای سلامت انسان بسیار حایز اهمیت است‌، میکروب‌هایی است که با ما همزیست هستند، میلیون‌ها سال است که انسان‌ها و میکروب‌ها با هم سر و کار دارند. طی این زمان، میکروب‌ها یاد گرفته‌اند که کارهای مهمی برای بدن انسان انجام دهند. در واقع در نبود آن ها زندگی کردن غیر ممکن بود. در نخستین مرحله، شما در هنگام تولد در معرض فلور میکروبی رحم مادر خود قرار می‌گیرید، بعد از آن فرزند وقتی به دنیا می آید این میکروب ها را از شیر مادر دریافت می کند. همچنان که فرد رشد می‌کند تنوع فلور میکروبی روده با مصرف غذاهای تخمیری بیشتر و بیشتر می‌شود، و هر چه میزان این میکروب های مفید در بدن انسان بیشتر باشد فرد با سد دفاعی که این میکروب ها ایجاد می کنند، از سلامت بیشتری نیز برخوردار خواهد بود.

پروبیوتیک‌ها سد دفاعی بدن در مقابل میکروب‌ها

بدن انسان یک اکوسیستم پیچیده است که بدون تریلیون ها میکروبی که به صورت همزیست در بدن زندگی می کنند، قادر به هضم مواد غذایی ضروری، دریافت سیگنال گرسنگی یا سیری و یا کنترل سیستم ایمنی نمی‌‌باشد!
بزرگترین تهدید برای فلور میکروبی بدن، استفاده گسترده از آنتی بیوتیک ها است. اگرچه آنتی‌بیوتیک‌ها جان بسیاری از انسان ها را نجات داده است، اما اغلب افراد آنها را بدون تجویز پزشک یا برای پیشگیری مصرف می کنند. آنتی بیوتیک ها بین باکتری های خوب و بد فرق نمی گذارند و همه باکتری ها از بین می‌برند.
عواملی مانند عادت های غذایی ناسالم مثل فست فود، شیرینی جات مصنوعی، عدم استفاده از میوه و سبزیجات، استشمام هوای آلوده، الکل، سیگار و مهمتر از همه استرس‌های مزمن باعث آسیب رساندن به میکروبیوم بدن و این میکروب های خوب می شود.
در گذشته پدران ما، ماست، پنیر، ترشی و…. را استفاده می‌کردند که دارای میکروب‌های مفید بودند، اما امروز به‌دلیل آنکه همه محصولات مورد استفاده ما پاستوریزه است فاقد این میکروب‌های مفید هستند.
در دنیای صنعتی امروز کشورهای پیشرفته به‌دنبال جایگزین کردن این میکروب های مفید در سبد غذایی افراد هستند. از این‌رو میکروب‌ها را از غذاهای سنتی گذشته استخراج و محصولات غذایی به‌صورت هدفمند افزوده اند. امروزه به خصوص در کشورهای پیشرفته دامنه تحقیقات روی پروبیوتیک‌ها بسیار متنوع شده و محصولات تجاری با ارزشی با استفاده از پروبیوتیک‌ها در بازارهای جهانی معامله می‌شود.
در واقع پروبیوتیک‌ها با ایجاد سد دفاعی مانع ورود میکروب‌ها به بدن شده و از بروز بیماری‌ها جلوگیری می‌کنند. به‌عنوان مثال افراد دیابتی و یا دارای چربی خون و اضافه وزن از فلور میکروبی متفاوتی نسبت به افراد سالم برخوردار دارند. با این دیدگاه به کاربردهای پرشمار میکروب‌های پی می‌بریم و شرکت تک‌ژن هم بر همین مبنا شکل گرفته است.
در گام اول هم در تک ژن بر روی صنایع غذای متمرکز شدیم. امروز ماست پروبیوتیک، بیسکوییت پروبیوتیک و آبمیوه پروبیوتیک تولید شده است. در فرمولاسیون همه این محصولات‌ ما به کارخانجات کمک می‌کنیم و پس از آن در نقش تأمین کننده ماده اولیه ظاهر می‌شویم. سیاستهای شرکت تک ژن زیست بر این اصل استوار است تا محصولاتی با کیفیت و در شان مصرف‌کنندگان عزیز تولید و عرضه نماید.
در سال‌های 93 و 94 ما مجوز تولید مکمل‌های پروبیوتیک را از سازمان دامپزشکی گرفتیم و در این سازمان مکمل‌های پروبیوتیک را برای دام، طیور و آبزیان تعریف کردیم و پس از آن مکمل میگو را هم اضافه کردیم. در واقع همان تاثیراتی که پروبیوتیک‌ها بر روی انسان‌ها دارند بر روی حیوانات هم داشتند، حتی بیشتر از انسان‌ها هم این تاثیرات مشاهده می شود. در واقع در بخش طیور، مرغداریان با مکمل های پروبیوتیک تغذیه را شروع کردند و با سالم نگاه داشتن مرغ‌ها دیگر نیاز به آنتی‌بیوتیک‌ها نداشتند.
پس از این بخش مکمل‌های انسانی وارد بازار شد که به‌طور اختصاصی برای دیابت محصول «بایو‌دایاب» را تولید کردیم، برای کودکان محصول «بایولاکت و بایوکید» تولید و به‌طور اختصاصی برای افرادی که مشکلات گوارشی دارند، «بایوفلورا» را تولید کرده‌ایم.

این محصولات از چه زمانی وارد بازار شده است؟

این محصولات بالغ بر یکسال که وارد بازار شده است.

شرکت «لاکتوویژن» را با چه اهدافی تأسیس کردید؟

«تک ژن» در زمره اولین شرکت‌های دانش‌بنیان کشور قرار دارد. در این مقطع معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری وظیفه‌ای را به ما محول کرد که به فکر تأسیس شتاب‌دهنده‌ای باشیم تا تجریبات مسیری را که در «تک ژن» پیموده‌ایم را در اختیار جوانان قرار دهیم.
از دو سال پیش در این مسیر قرار گرفتیم و شرکت «زیست محصول پارسیان» را با برند «لاکتوویژن» ثبت کردیم.
خوشبختانه در این راه هم با موفقیت همراه بودیم، در مرحله اول یک شرکت که در زمینه تولید واکسن آبزیان فعالیت می‌کند، ایجاد کردیم.
مجموعه دیگری در زمینه تولید کرم‌های آرایشی و بهداشتی پروبیوتیک شکل گرفت که محصولاتش به‌زودی وارد بازار می‌شود. همچنین با توجه به این‌که جمعیت میان‌سال امروز کشور رقم بالایی را به خود اختصاص می‌دهد و پیش‌بینی می‌شود که در سال‌های اینده با جمعیت بالای افراد کهنسال مواجه شویم، از این‌رو باید برآورد شود که چه بیماری‌هایی در آینده شیوع بیشتری خواهند یافت. بیماری هایی مثل دیابت، بیماری‌های قلبی و عروقی که در کشور بسیار شایع هستند و در اینده نیز شیوع بیشتری پیدا خواهند کرد که ما برای این بیماری‌ها پیش‌بینی‌هایی کرده ایم. به این ترتیب به‌دنبال تولید محصولاتی هستیم که حالت پیشگیری برای مصرف‌کنندگان داشته باشد که اگر از سن 40 سالگی این محصولات را استفاده کنند در سن‌های بالاتر دچار مشکل نشوند. لذا محصولات بایوذن‌دی برای ام اس، بایودوپا برای پارکینسون و بایودایاب را برای بیماری دیابت به بازار عرضه کردیم.

در حوزه صنایع غذایی چه اقداماتی انجام داده‌اید؟

استارترهای لبنی که یکی از استراتژیک‌ترین محصولات وارداتی کشور به‌شمار می‌روند، فعالیت می‌کنیم، چرا که اگر این استارترها وارد کشور نشوند هیچ شیری تبدیل به ماست نخواهد شد با تولید این استارترها در داخل کشور معادل یک‌هزار میلیارد تومان فقط صرفه‌جویی ارزی حاصل خواهد شد.

تعداد اشتغالزایی مجموعه «تک ژن» چقدر بوده است؟

در مجموعه ما 200 نفر مستقیم و حدود 600 نفر هم به‌طور غیرمستقیم مشغول فعالیت هستند.

در سال جهش تولید قرار داریم به‌عنوان مدیری که هم در سنگر علم و دانش منشأ فعالیت هستید و هم در زمینه تشکلی فعالیت می‌کنید و هم کارنامه قابل احترامی در زمینه اشتغالزایی دارید، مهمترین حرکت برای رقم خوردن جهش تولید واقعی را تشریح کنید.
اعتقاد دارم «باور توانستن» نکته مهم در هر جهش تولیدی است. امروز در کشور ما واردات یک محصول بسیار راحت‌تر از تولید آن محصول است و این مسأله بسیار مشکل‌زاست. این باور مختص به تولیدکنندگان نیست و ملت و دولت باید در این عزم ملی همگام و همراه نقش آفرینی کنند. بدون شک ایجاد موانع متعدد در مسیر تولیدکنندگان در شرایط اقتصادی کنونی از مخاطرات جدی و غیر قابل جبران در شرایط خاص حال حاضر می باشد.