سرویس بینالملل اقتصادسبز- مونا مشهدی رجبی:
اقتصادسبز آنلاین: تکنولوژی مزارع عمودی توسط شرکت ifarm فنلاند با سرمایهای به ارزش ۴ میلیون دلار در حال توسعه است. این شرکت فنلاندی روی عرضه نرمافزارهایی که به دیگران امکان اجرای طرحهای کشاورزی عمودی را میدهد، سرمایهگذاری کرده است و در نظر دارد این تکنولوژیها را به اندازهای توسعه دهد که شرکتهای فعال در بخش فرآوری محصولات غذایی، کشاورزان و حتی مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی بتوانند از آن استفاده کنند.
این نرمافزارها بهعنوان پلتفرمی اتوماتیک برای رسیدگی به گیاهانی از قبیل سبزیجات سالادی، گوجههای گیلاسی و انواع توتها که درمزارع عمودی تولید میشوند، استفاده خواهد شد و شامل تکنولوژیهای مختلفی برای رصد محصولات و رسیدگی به نیازهای آنها به صورت کاملاً اتوماتیک و بدون نیاز به حضور انسان است. از طرف دیگر سیستمی هوشمند در بر دارنده تمامی اطلاعاتی که در فرآیند کشاورزی در مزارع عمودی مورد نیاز است، طراحی میشود و اطلاعات آن در اختیار تمامی خریداران این تکنولوژی از شرکت ifarm قرار میگیرد. تجهیزات هوشمند مورد استفاده در مزارع بر مبنای این اطلاعات کدگذاری شده میتوانند وضعیت گیاه را در مزرعه تشخیص دهند و اقدام به ارایه راهکار برای حل معضل بکنند.
این شرکت پیشگام هماکنون مشغول ارایه تکنولوژی برای بالغ بر ۵۰ پروژه در کشورهای اروپایی و خاورمیانه است که مساحت مجموع این مزارع بالغ بر ۱۱ هزار متر مربع میشود. پلت فرمی که هماکنون توسط این شرکت طراحی شده است امکان نگهداری اتوماتیک و دریافت اطلاعات در مورد ۱۲۰ گونه گیاهی را دارد ولی انتظار میرود تا سال ۲۰۲۵ شمار گونههای گیاهی که از استفاده از این سیستم میتوانند تولید و نگهداری شوند به بیش از ۵۰۰ گونه برسد. شرکت ifarm در نظر دارد ماهانه ۱۰ گونه گیاهی جدید را به این تکنولوژی نگهداری اتوماتیک از محصولات در مزارع عمودی اضافه کند.مکس چیزوف مدیر عامل این شرکت ویکی از بنیانگذاران آن در مورد تاریخچه فعالیت آنها گفت: «شرکت ifarm از سال ۲۰۱۷ رسما فعالیت خود را با سه بنیانگذار اصلی آن شروع کرده است. هدف اولیه راهاندازی یک گلخانه برای تولید شماری از محصولات کشاورزی خاص بود ولی بهتدریج مطالعاتی در زمینه تکنولوژیهای تازه کشاورزی و راهکارهای موجود برای تولید محصولات بیشتر و خوش طعمتر ساخته شد. هماکنون شرکت ما ۱۵ کارمند دارد.»
مزارع عمودی را میتوان تکنیکی برای تولید محصولات کشاورزی در شهرها دانست و شامل سینیهایی است که در برجهای تولید محصولات کشاورزی در فضایی کوچک قرار داده میشود. فضای این مزارع بسیار کنترل شده است و و از نور ال ای دی به عنوان جایگزینی برای نور خورشید بهره گرفته میشود. استفاده از این مزارع باعث میشود تا امکان تولید محصولات کشاورزی در تمامی طول سال و در هر شرایط آب و هوایی وجود داشته باشد و اخیرا در مورد ایجاد این مزارع عمودی در رستورانها برای تأمین سبزیجات مورد نیاز آنها و حتی در فروشگاهها برای عرضه محصولات تازه به مشتریها صحبت شده است.
باید در نظر داشت ایده ایجاد مزارع عمودی از سال ۱۹۱۵ میلادی مطرح شد ولی این ایده بهدلیل وفور زمینهای کشاورزی و منابع مورد نیاز برای تولید محصولات کشاورزی پیگیری نشد. یک قرن بعد در سال ۲۰۱۵ میلادی بود که مسأله کمبود محصولات غذایی و گرمایش زمین مطرح شد و تولید محصولات کشاورزی در مزارع عمودی به عنوان یک گزینه مهم برای تامین امنیت غذایی مردم دنیا مطرح شد.
ارتقای کیفی محصولات در مزارع عمودی اتوماتیک
استفاده از سیستم اتوماتیک در مزارع عمودی منافع زیادی برای کشاورزی دنیا دارد. از یک طرف نیاز به حضور انسان در محیط مزرعه از بین میرود و احتمال انتقال بیماریها از انسان به غذا از بین میرود. همچنین به دلیل فضای کنترل شده در مزارع، احتمال ایجاد آفت هم کم میشود و شرکت ifarm اعلام کرده است که در مزارع عمودی اتوماتیک هیچ آفت کشی مورد نیاز نیست. عدم استفاده از آفتکشها باعث میشود تا محصول تولیدی از نظر کیفیت سطح بالاتری داشته باشد و از نظر طعم و رنگ هم بهتر باشد. البته استفاده از این سیستم محدودیتهایی هم دارد از جمله اینکه کاشت گیاهان بلند و درختان و سبزیجات دارای ریشههای عمیق هم در این گروه از مزارع امکانپذیر نیست.
مدیرعامل این شرکت در مصاحبه ای با نشریه تک کرانچ گفت:«ما روی تولید محصولاتی تمرکز داریم که سودآوری بالایی دارد. محصولات کشاورزی و سبزیجات کوچک که با سرعت بالایی رشد میکند و آبیاری آنها به سادگی امکانپذیر است در مزارع عمودی تولید میشوند. بررسیهای ما نشان داده است اگر قرار باشد در فضای مصنوعی گلخانه تولید داشته باشیم، بهتر است در مزارع عمودی تولید را انجام دهیم و زمینهای بیشتری برای تولید محصولات دیگر باقی میماند.»
هماکنون صدها مزرعه عمودی در دنیا فعالیت میکنند و همه روی تولید محصولات و فروش آنها به بازار مصرف تمرکز کردهاند. آنها عرضه محصولات به سوپرمارکتها و فروشگاههای خردهفروشی محصولات کشاورزی را در دستور کار خود قرار دادهاند. حال با استفاده از تکنولوژیهای تازهای که شرکت ifarm در حال کار روی آنها است، میتواند حجم تولید و سرعت تولید افزایش یابد. مدیرعامل شرکت ifarm در مورد این تکنولوژی میگوید:«تکنولوژی تازه ای که ما روی آنها کار میکنیم میتواند در مزارعی از ۲۰ تا ۲۰ هزار مترمربع استفاده شود. مزیت اصلی ما این است که میدانیم چگونه محصولات را در مزارع عمودی تولید کنیم و تکنولوژیهای موردنیاز برای اینکار را در اختیار داریم ولی شما در مورد اینکار و تکنولوژیهای مورد یناز آن اطلاعاتی ندارید و نیازی هم به داشتن این دانش ندارید. زیرا تمامی الگوریتمهای ما، دادههای ما و تمامی نرمافزارهای ما را میتوانید خریداری کنید و مزرعه ای بسیار سودآور را راهاندازی کنید.»مسأله دیگر این است که نرم افزار تولیدی توسط این شرکت میتواند روی تمامی سختافزارها کار کند و خریدار نرمافزارهای ifarm نیازی به خرید سختافزارهای تازه ندارند.
شرکتهای دیگری هم در این زمینه کار میکنند
شرکت ifarm تنها شرکتی نیست که در زمینه توسعه تکنولوژیکی برای شکوفایی مزارع عمودی کار میکند بلکه شرکتهای بزرگ دیگری هم هستند که روی این مسأله تمرکز کردهاند. نشریه تک کرانچ در این زمینه نوشت: «۱۰ تا ۱۵ استارت پ در سراسر دنیا در زمینه توسعه تکنولوژیکی مزارع عمودی فعالیت میکنند که از جمله آنها میتوان به شرکت «راهکارهای هوشمند رشد» متعلق به کشور بریتانیا، شرکت «راهکاری تولید محصولات کشاورزی شهری» متعلق به کشور بلژیک، شرکت «گروسر» متعلق به سوییس و شرکت «عرضه کننده مزارع فریت» متعلق به کشور امریکا و شرکت «آلسکا لایف» متعلق به کشور چین اشاره کرد.
در نهایت باید توجه داشت که پتانسیل زیادی در این بازار وجود دارد و با توجه به رشد جمعیت که باعث افزایش تقاضا برای محصولات کشاورزی میشود و تغییرات جوی که زمینه را برای تضعیف شرایط برای تولید محصولات کشاورزی فراهم کرده است، سرمایه گذاریهای زیادی در این زمینه انجام خواهد شد. این نوع از کشاورزی محدودیتهایی هم دارد که از جمله آنها میتوان به هزینه بالای تأمین برق برای مزارع عمودی اشاره کرد ولی با استفاده از پنلهای خورشیدی بخشی از این مشکل برطرف میشود.سایت تک کرانچ در انتها نوشت:« تمرکز اولیه مزارع عمودی روی کارآمدی انرژی و کاهش مصرف معطوف شده بود ولی امروز روی ارتقای حجم تولید و کاهش هزینهها هم تمرکز شده است. به عنوان مثال تلاش میشود تا با استفاده از ال ای دیهای با کارایی بالاتر، مصرف انرژی کمتر شود. ساخت لیزرهایی با تأثیر بالا بر رشد گیاهان و استفاده از کابلهای غیر نوری برای انتقال نور مستقیم خورشید به داخل مزارع سر پوشیده از دیگر اقداماتی انجام شده برای افزایش کارایی مزارع عمودی است. طی این فرآیند در طول روز میتوان از نور خورشید استفاده کرد تا نیاز به مصرف نور مصنوعی در مزرعه کاهش یابد.استفاده از رباتها و پهبادها هزینه کار در مزارع را تا حد زیادی کاهش داده است.»