سرویس بین‌الملل اقتصادسبز- مونا مشهدی رجبی:
اقتصادسبز آنلاین: بعضی از سال‌ها به‌دلیل تحولاتی که در دنیای انرژی ایجاد می‌کند در تاریخ ثبت می‌شود مانند سال ۲۰۱۰ که حادثه نشت نفتی در خلیج مکزیک و درجریان توسعه حوزه نفت فراساحلی ایجاد شد و یا در جریان حادثه‌ای که در یکی از نیروگاه‌های هسته‌ای ژاپن در سال ۲۰۱۱ اتفاق افتاد. در سال ۲۰۲۰ هم شرایط برای بازار نفت دنیا بسیار متفاوت از سال‌های قبل بود. به همین دلیل است که پژوهشگران بر این باور هستند که این سال در تاریخ ثبت خواهد شد. اما سؤوال این است که مهمترین تحولات دنیای انرژی در سال ۲۰۲۰ چه بود.
اول: همه گیری کرونا صنعت انرژی دنیا را شوکه کرد
بعد از انتشار خبر همه گیری کرونا در دنیا بازار انرژی دنیا مانند دیگر بازارها و شاید مانند تمامی ساکنان این کره خاکی وارد شوک شد. در ابتدا تقاضای نفت در دنیا به شدت کاهش یافت و این کاهش تقاضا از زمانی که تنها چین درگیر بحران بود شروع شد. از ابتدای سال ۲۰۲۰ تقاضا به تدریج کاهش یافت و فعالان بازار با ناباوری به شرایط می‌نگریستند.در فصل اول سال بود که در بسیاری از کشورها دستور ماندن در خانه برای ممانعت از ابتلا به کرونا یا توسعه زنجیره ابتلا به کرونا در کشور صادر شد، بسیاری از کارخانه‌های صنعتی و تولیدی تعطیل شدند و رستوران و دیگر مشاغل خدماتی و تفریحی کاملاً تعطیل شدند. مرزهای کشورها بسته شد و در برخی از کشورها مرزهای داخلی بین شهرهای بزرگ هم بسته شد و سفرهای هوایی در دنیا به طول کامل متوقف شد. در نتیجه این بحران تقاضای بنزین در جهان به کمترین سطح طی ۵۰ سال اخیر رسید و تقاضا برای اتانول هم به همین سطح تنزل یافت.
در نتیجه افت تقاضای نفت در دنیا، قیمت این منبع ارزشمند انرژی هم در دنیا کاهش پیدا کرد و حتی برای اولین بار انبارهای ذخیره نفت و حتی تانکرهای نفتی هم به عنوان انبار استفاده شدند. در این روزها بود که خبر از منفی شدن قیمت نفت برای فروش آتی در بازار منتشر شد. این اولین بار در تاریخ دنیا بود که قیمت نفت به عددی منفی می‌رسید و تولیدکنندگان نفتی برای فروش نفت و نپرداختن هزینه انبارها حاضر بودند به خریداران پول بدهند. این عجیب‌ترین اتفاق در بازار نفت دنیا بود و سال ۲۰۲۰ را برای همیشه در تاریخ دنیا ثبت کرد.در نتیجه این اتفاق تاریخی بود که آمریکا خبر از کاهش تولید خود داد. در این زمان ارزش سهام شرکت‌های نفتی به شدت کاهش پیدا کردو زیان اقتصادی بزرگی به این شرکت‌ها وارد شد.اما این پایان ماجرای بازار نفت در سال ۲۰۲۰ نبود و تحولات منفی زیادی در پیش بود.
دوم: جنگ قیمتی روسیه و عربستان
در سال ۲۰۱۹ میلادی تولید نفت شیل در آمریکا افزایش چشمگیری پیدا کرد و افزایش تولید نفت آمریکا باعث افزایش عرضه و کاهش قیمت نفت در دنیا شد.در دسامبر سال ۲۰۱۹ سازمان اوپک و روسیه تلاش کردند تا با کاهش تولید مانع از تداوم روند کاهش قیمت در دنیا شوند اما در ژانویه سال ۲۰۲۰، ویروس کرونا در چین شیوع پیدا کرد و تقاضای نفت در این کشور کاهش پیدا کرد. چین دومین اقتصاد دنیا و یکی از بزرگترین مصرف کنندگان نفت در جهان بود و افت تقاضا در این کشور تأثیر زیادی روی بازار جهانی داشت.در نتیجه این تحول بود که تلاش اوپک و روسیه برای ممانعت از کاهش قیمت نفت بی‌اثر شد.
اما اوپک از تلاش برای مدیریت بازار باز نایستاد و اعضای این سازمان با مقامات صنعت نفت روسیه ملاقات کردند تا این کشور را متقاعد کنند که تولید را بیشتر کاهش دهد. آنها طرح افزایش نرخ کاهش تولید اوپک پلاس را در دستور کار جلسات قرار دادند و این سیاست را برای تثبت قیمت نفت
و ممانعت از سقوط آزاد قیمت ضروری می‌دانستند ولی روسیه با این تصمیم موافقت نکرد. به‌دنبال این مسأله عربستان تصمیم گرفت با افزایش تولید
و افزایش عرضه نفت به بازار باعث کاهش قیمت شود تا روسیه را به اجرای سیاست صحیح وادار کند.نتیجه این تصمیم عربستان افت شدید قیمت نفت بود و این شرایط در زمانی اتفاق افتاد که آمریکا هم درگیر پاندمی کرونا شده بود. در این سال جنگ قیمتی در بازار نفت به عنوان یکی از بزرگترین مشکلات بازار نفت معرفی شد ولی در سالی که بحرانش تمامی ندارد، جنگ قیمتی عربستان و روسیه در بازار نفت تنها یکی از چند بحران سال بود. بالاخره روسیه متقاعد شد تا با اوپک برای اجرای طرح کاهش تولید همکاری کند و مانع از کاهش بیشتر قیمت نفت در بازار شود.
بیشتر بخوانید: رباتی که موجودی موادغذایی فروشگاه را چک می‌کند
سوم: قیمت نفت به پایین‌ترین سطح طی ۲۰ سال اخیر رسید
در این سال قیمت گاز طبیعی هم به پایین ترین سطح طی ۲۰ سال اخیر رسید. پیش از این در سال ۲۰۱۶ رکورد پایین ترین قیمت گاز طبیعی در بازار جهانی شکسته شد. در آن زمان قیمت هر میلیون بی تی یو گاز طبیعی در دنیا برابر با 2.52 دلار بود.در سال ۲۰۲۰ قیمت گاز طبیعی در بازار از سال ۲۰۱۶ هم کمتر بود.بر طبق گزارش‌های رسمی متوسط قیمت هر میلیون بی تی یو گاز طبیعی در سال ۲۰۲۰ برابر با ۲ دلار آمریکا بود که دلیل اصلی این مسأله همه گیری کرونا و تاثیر آن روی میزان تقاضای گاز بود. البته سیاست افزایش تولید گاز طبیعی در آمریکا که برای سال‌های پیاپی در پیش گرفته شده بود و باعث افزایش عرضه این منبع ارزشمند انرژی در دنیا شده بود هم در شروع روند کاهش قیمت گاز طبیعی در بازار تأثیر‌گذار بود. اما این مازاد عرضه در بازار زمانی مشکل آفرین شد که با کمبود تقاضا به دلیل همه‌گیری کرونا نیز همراه شده بود.
چهارم: سقوط اکسون موبیل
برای سال‌های طولانی شرکت اکسون موبیل یکی از بزرگترین شرکت‌های فعال در حوزه انرژی از نظر ارزش بازار سرمایه بود. ولی در اوایل اکتبر سال ۲۰۲۰ این وضعیت تغییر کرد و ارزش سرمایه شرکت NexteEra از اکسون موبیل بیشتر شدو توانست به عنوان بزرگترین شرکت نفتی آمریکا معرفی شود. یک هفته بعد از این اتفاق بود که ارزش سرمایه شرکت نفتی چورون از اکسون موبیل بیشتر شد و باز هم شکستی دیگر برای این شرکت نفتی ثبت شد.
اما برای شرکتی که سال‌های طولانی در بازار انرژی دنیا فعال بود، این شکست موقتی زمینه را برای دلسردی فراهم کرد. یک ماه بعد از این زمان بود که بازهم اکسون موبیل توانست جایگاه اول را به‌خود اختصاص دهد. البته با توجه به افزایش سرمایه‌گذاری دنیا در انرژی‌های احیا شدنی و تأکید جهان بر کاهش وابستگی به انرژی‌های فسیلی، دیری نخواهد پایید که اکسون موبیل بازهم از جایگاه اول خارج شود و شرک Next Era که تمرکز زیادی روی توسعه انرژی‌های احیا شدنی دارد، به عنوان بزرگترین شرکت فعال در حوزه انرژی آمریکا انتخاب شود.
پنجم: انتخابات آمریکا
یکی از مهمترین تحولات دنیای انرژی در سال ۲۰۲۰ را می‌توان انتخابات آمریکا دانست. البته اگر در این انتخابات دونالد ترامپ پیروز می‌شد ، انتخابات تاثیری روی دنیای انرژی نداشت ولی حال که جو بایدن در این انتخابات برنده شده است ، تغییرات زیادی در سیاست‌های انرژی آمریکا ایجاد خواهد شد و بازار نفت و گاز تحت تاثیر قرار می‌گیرد. بایدن اعلام کرده است بعد از ورود به کاخ سفید به سرعت به توافق پاریس خواهد پیوست و سیاست‌هایی را اجرا می‌کند تا سرمایه‌ها به سمت انرژی‌های احیا شدنی حرکت کند و سرمایه گذاری در تولید انرژی‌های فسیلی در آمریکا و دنیا کم شود. در این شرایط به نظر می‌رسد شرایط برای شرکت‌های نفتی چندان مناسب نباشد.
