مهندس محمدرضا جمشیدی سال 1399 کمکم به هفتهها و روزهای پایانیاش نزدیک میشود. سالی که بیش از همه چیز تحت تأثیر کرونا قرار داشت و به نوعی سایه کرونا در همه امور و روابط این سال قابل مشاهده است. سالی که نه تنها در ایران، بلکه در دنیا روابط سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، خانوادگی و حتی […]
مهندس محمدرضا جمشیدی
سال 1399 کمکم به هفتهها و روزهای پایانیاش نزدیک میشود. سالی که بیش از همه چیز تحت تأثیر کرونا قرار داشت و به نوعی سایه کرونا در همه امور و روابط این سال قابل مشاهده است.
سالی که نه تنها در ایران، بلکه در دنیا روابط سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، خانوادگی و حتی عاطفی افراد را دستخوش تغییرات بنیادین ساخت و در این رهگذر اقتصاد نیز تفسیر قابل توجهی دارد.
شاید در سطح کلان، تعطیلی کارخانجات و چرخ تولید و متعاقب آن آسیب چند صنعت نظیر گردشگری، رستورانداری، حمل و نقل و… در صدر تبعات این بلای جهانی قرار گیرد و یا بیکاری کارگران و کارمندان یا روئت تصاویر قفسههای خالی از مواد غذایی فروشگاهی در ذهن بسیاری تداعی شود، اما ظهور ویروس کرونا در کنار تمام آسیبهای جدی که به ارکان مختلف زندگی بشر وارد کرد، نتایج قابل اعتنایی هم در بررسی سبک زندگی و ضرورت بازنگری در آن به همراه داشت.
اما در کشور ما جدای از همه موارد پاندمیک و غیرپاندمیک بیماری و تبعات منفی کرونا برای بسیاری از صنایع از جمله صنعت رستورانداری، گردشگری و… شاید بتوان سال 99 را از یک بعد نقطه عطف بزرگی برای صنعت غذا و صنایع شوینده و ضدعفونیکننده کشور نامید. صنعت غذا از این حیث که ظهور کرونا باعث شد تا حتی یک لحظه قفسه فروشگاهی عرضه کننده موادغذایی خالی نماند و در حالیکه تولیدکنندگان این بخش به مثابه تولیدکنندگان همه دنیا با محدودیتهای بسیاری مواجه بودند، اما با افزایش ظرفیت تولید و نظام پخش و توزیع سازمان یافته در عمل کمبودی پیشروی مصرفکننده ایرانی در دوران کرونا قرار ندادند.
البته این صنعت در سال 1399 باچالشهای جدی هم روبهرو بود؛ چالشهایی نظیر نوسان قیمت پرشمار مواداولیه که از همه مهمتر بازارهای صادراتی که با مصائب بسیار ایجاد شده بود را تحت تأثیر قرار داد. و از سوی دیگر مشکلات حمل و نقل نوسان نرخ ارز و فضای جدیدی که کرونا حاکم کرده بود هم بهخصوص در زمینه صادرات، این صنعت را دچار نوسانات و مشکلات بسیاری کرد.
از سوی دیگر آسیب مستقیم صنعت رستورانداری و فستفود در کنار ممنوعیت برگزاری سمینارها، همایشها و بستهشدن تالارهای عروسی نیز در فروش و مصرف محصولات صنایع غذایی تأثیر بسیاری گذاشت که البته ظرفیتهای بالای ایجاد شده توسط بخش خصوصی فعال در این صنعت همه این بحرانها را مدیریت کرده است.
طبیعی است در شرایط کرونایی، مصرف موادغذایی بستهبندی شده افزایش چشمگیری یابد و در این وادی بهخصوص در ماههای نخست شیوع بیماری، صنعت نان کشور بهویژه با افزایش تقاضای چشمگیری مواجه شد که اگر توان بالای تولید دو تا سه برند اصلی این صنعت نبود، امروز کشور با افزایش چشمگیر سرانه مصرف نانهای بستهبندی مواجه نبود.
رشد چند برابری تولید بهصورت غیرمترقبه قطعاً نیازمند وجود زیرساختهای بسیاری است که خوشبختانه در این صنعت مهیا شده و به نظر میرسد صنعت نان کشور هم به تأسی از کلیت صنعت غذا در آزمون کرونا نمره قبولی گرفته باشد.
از اواخر دهه 80 که دولت تمام قد برای توسعه صنعت نان کشور ایستاد و تسهیلات بسیاری هم در این بخش اختصاص یافت، همیشه یکی از معضلات این صنعت ذائقه خاص ایرانیها در استفاده از نان سنتی بود و شاید بههمین دلیل بود که با وجود ظرفیتهای تولید بسیار ایجاد شده در صنعت نان کشور، سهم نان صنعتی در سبد مصرف خانوار ایرانی پس از بالغ بر یک دهه تلاش، کمتر از 10 درصد بود، اما به یکباره ظهور کرونا و افزایش اقبال مردم بهسوی نانهای بستهبندی شده و صنعتی، سمپلینگ بزرگی برای صنعت نان رقم زد تا نان بستهبندی شده از این دیوار بلند ذائقه ایرانی عبور کند و بر سر سفره خانوار ایرانی بنشیند.
فضایی که حتی اگر پس از عبور کرونا از شرایط پاندمیک فعلی رو به افول هم بگذارد قطعاً سمپلینگی حیاتی برای آینده صنعت نان خواهد بود و به نظر میرسد سرانه مصرف نانهای بستهبندی در کشور را چند دهه به جلو برده باشد.
رخدادی که با توجه به ضایعات پرشمار تولید نان سنتی میتواند از بعد اقتصادی نیز برای کشور فرصت بزرگی تلقی شود، چرا که صنعتی که همیشه در نوک پیکان اختصاص یارانهها هنگفت قرار داشت را به سمت آزادسازی، ارتقای کیفیت و سلامت سوق خواهد داد.
به نظر میرسد اگر تنها نیمی از ارتقای مصرف سرانه فعلی نانهای بستهبندی شده در سبد مصرفی خانوار پس از عبور از شرایط بحرانی فعلی کرونا باقی بماند بازهم نقطه عطف بزرگی در این صنعت و اقتصاد کشور محسوب خواهد شد.
- نویسنده : محمدرضا جمشیدی