محمدرضا نورافشان *

تغذیه در اسب از دو جنبه اقتصادی و بهبود عملکرد حائز اهمیت می‌باشد. لذا پرورش‌‌دهندگان اسب و بهره‌برداران باید از مواردی همچون مقدار انرژی و مقدار پروتئین مورد نیاز و تناسب وزنی اسب‌های خود اطلاع داشته باشند. هم از، لحاظ بهبود عملکردی و مواردی نظیر مدیریت مصرف آب و میزان مصرف ‌علوفه و غلات را از نظر اقتصادی باید مورد توجه قرار گیرد.
البته تعدادی از مدیران مراکز پرورش اسب توجهی به موارد ذکر شده بالا نداشته ودچار مشکلات می‌شوند.
یک مجموعه خوب در امر تغذیه باید در گام اول خرید مناسب در کیفیت علوفه و غلات را داشته باشد. کیفیت نامناسب مشکلاتی را از قبیل لاغری و مشکلات گوارشی و…… در اسب بوجود می‌آورد.
تغذیه اسب می‌تواند در سلامت و همچنین چابکی آن تاثیر مستقیم داشته باشد. اسب به مانند تمام دام‌های زنده نیاز به خوارک و مواد غذایی دارد و حتما با توجه به سن، وزن اسب و حتی شرایط آن باید جیره غذایی مناسب برای اسب نوشته شود. یونجه ودانه غلات مهمترین مواد خوراکی اسب هستند اما بغیر از این مواد باید انواع مواد پروتئینی، مکمل غذایی و حتی خوراکی‌های انرژی زا به آنها داده شود. قطعا تغذیه کره اسب با یک اسب پیر کاملا متفاوت است و با توجه به این‌که اسب شما معمولی باشد یا جزو اسب‌های مسابقه باید جیره غذایی آنرا تامین کنید. تامین آب تازه و تمیز، به‌موقع دادن غذا و حتی تغییر ندادن ناگهانی جیره غذایی اسب همگی جزو موارد مهم و حیاتی هستند که هر اسب سوار یا کارگر باشگاه باید به خوبی بداند،چون خیلی از بیماری‌های گوارشی می‌تواند به‌خاطر تغذیه نامناسب اسب رخ دهد.
اسبی که دچار استرس شده و بیش از حد کار کرده است، می‌تواند هنگام غذا خوردن عصبانی باشد. اگرچه اکثر صاحبان اسب آن را به عنوان رفتار بد تلقی می‌کنند، اما بعضی از صاحبان اسب می‌دانند که بد غذاخوردن نشانه استرس است.
موارد ذکر شده در آموزش و تربیت اسب و سواری گرفتن از آن و حتی از لحاظ رفتار‌شناسی تأثیر مستقیم و بسزایی دارد.
با توجه به اینکه تولید خوب به تنهایی کافی نیست و ملزومه دیگر آن تربیت مناسب جهت هدف استفاده کاری و داشتن یک ظاهر عضلانی و متناسب است، لذا با یک جیره کامل باید نیازمندی‌های چربی‌، پروتئین، ویتامین‌ها، مواد معدنی، را تأمین کرد.
احداث و عملیاتی شدن یک مجموعه پرورش اسب مستلزم کار گروهی و تیمی متخصصین است. یکی از وظایف مهم به‌عهده کارشناس تغذیه مجموعه بوده که در ابتدا محصول علوفه مورد نیاز مرکز پرورش را در زمین کشت شده‌، مورد رصد و ارزیابی قرار می‌دهد تا ضمن تغذیه خوب مزرعه و در نتیجه به‌دست آ‌وردن محصول با کیفیت و شرایط خوب نگهداری انبار داری بتوان ذخیره مناسب و مکفی داشته باشند.
در این‌صورت ‌اسب‌های یک مجموعه خوب با پذیرایی کیفیت خوراکی مناسب ضمن کاهش هزینه‌هایی از قبیل مصرف مکمل‌های تخصصی و کنسانتره‌های مربوطه را در پی خواهد داشت.
در نگهداری اسب دو اصل مهم وجود دارد:
اول: کمیت و کیفیت تغذیه
دوم: اصطبل و بستر مناسب نگهداری
بعد از فراهم نمودن این دو اصل مهم باید توجه به آموزش خود اسب مد‌نظر قرار گیرد‌. در این حالت باید از مربیان کار آزموده‌ استفاده شود‌. در تربیت یک اسب باید به موارد ظاهری اسب از لحاظ عضلانی بودن و تناسب اندامی و وزنی توجه داشت. به‌جز موارد ظاهری توجه به حالات روحی و قدرت یادگیری و در کل رفتار شناسی اسب بسیار حائز اهمیت است. یک اسب تربیت شده از لحاظ آموزشی و خوش اخلاق باید هدف نهایی یک مجموعه پرورش اسب باشد تا بتوان دراین صنعت پابرجا بود.
اسب از بدو تولد حتی از روز اول باید مورد آموزش قرار بگیرد مثلا کره تازه متولد شده را می‌توان با تحریک کردن منخرین بینی (سوراخ بینی) با یک پر کاه و یک شوک تنفسی حجم زیاد از هوا را وارد دستگاه تنفسی اسب نمود. که نتیجه کار افزایش حجم ریه اسب می‌باشد.
در طول دوران زندگی یک اسب از زمان کره بودن تا سن بلوغ و بعد از آن باید روش‌های مختلف آموزشی را توسط یک مربی ماهر بیاموزد.
و این دوران را به سه قسمت می‌توان تعریف کرد:
1- روش، آموزشی دبوراژ: از بدو تولد تا سن چهار سالگی
2-‌ آموزشی مونتاژ : آموزش اسب از سن چهار سالگی تا هشت سالگی
3- آموزشی درساژ‌: آموزش اسب از هشت سالگی به بعد بود و به‌طور کلی دوره تکمیلی یادگیری اسب است.
هر‌کدام از سه روش فوق دارای تمرینات مختص خود است.
با توجه به توضیحات فوق کاملا مشهود است که باید دیدگاه صنعتی به مقوله پرورش اسب داشت نه سنتی. متأسفانه هنوز عده‌ای به‌صورت روش‌های سنتی مشغول به این‌کار بوده که این روش اتلاف سرمایه‌های مرتبط و گذراندن زمان با بهره وری کم را شامل می‌شود‌.
در سیر تکاملی روند تولیدی اسب خوب عواملی همچون کارشناس تغذیه، کارگر ماهر، مربی آموزشی اسب و سوارکار در یک مجموعه اسبداری بطور مستقیم در گیر روند کاری هستند.
نتیجه چنین کار گروهی عرضه اسب خوب و بازار پسند در محیط رقابتی بازار مربوطه است. البته باید توجه داشت نژادهای مختلف بعلت غالب بودن ژن‌های خاص خود جهت هدفهای خاص ورزشی از قبیل شرکت در مسابقات کورس، پرش، استقامت و چوگان و…….. دارای تمرینات تخصصی و تغذیه خاص خود هستند.

*کارشناس اسب استان فارس

اقتصادسبز آنلاین / اقتصاد سبز آنلاین / اقتصادسبز / اقتصاد سبز / صنایع غذایی / صنعت غذا / کشاورزی / پایگاه خبری صنعت غذا