اقتصادسبز آنلاین: مهندس اسدا… ابراهیمی، معاون آموزشی، فنی و پژوهشی سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی ایران با سابقه ۳۸ ساله فعالیت در بخش‌های مختلف جهادکشاورزی در زمره مدیران فعال این بخش به‌شمار می‌رود.
او در سال ۱۳۶۰ فعالیت‌اش را از جهادسازندگی آغاز کرد و در طول دوران ۳۸ ساله خدمت‌اش ۵ سال فعالیت در دهستان ۵ سال شهرستان، ۵ سال استان و مابقی در وزارتخانه را در کارنامه دارد.
وی در ۱۲ سال اخیر نیز در سازمان نظام مهندسی کشاورزی فعالیت داشته است.
آنچه در پی می‌آید ماحصل گفت‌وگوی خواندنی با این مدیر سردو گرم چشیده سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی است که با هم می‌خوانیم.
به‌عنوان نخستین پرسش لطفاً مهمترین فعالیتی که در سازمان نظام مهندسی در طول سال‌های گذشته انجام شده را تشریح کنید.
اعتقاد دارم در طول سال‌های گذشته یکی از حرکت‌های مهم چه در بخش دولتی و چه در سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی کشور پایه‌گذاری شبکه خدمات فنی و مهندسی غیردولتی بوده که به‌همین دلیل نظام خدمات فنی و مهندسی کشاورزی را پایه‌ریزی کرده‌ایم.
دومین اقدام مهمی که در سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی انجام شده نظام پایش و مونیتورینگ و صدور گواهی‌های محصولات سالم کشاورزی بوده است که در این راستا ۵۰ جلد استاندارد ملی به‌عنوان استاندارد تولید محصولات سالم ایران (Iran Gap) را تدوین کردیم.
در واقع با این حرکت ارزشمند هم‌اکنون ایران نظام پایش، مانیتورینگ و گواهی را مانند سایر کشورها در زمینه تولید محصولات کشاورزی دارد و هر تولید کننده‌ای که خواستار تولید در این راستا باشد می‌تواند اقدام نماید.
در دوره پنجم سازمان نظام مهندسی کشاورزی به‌دنبال مدیریت دانش و انتقال فناوری در حوزه کشاورزی هستیم. از آنجایی‌که حدود ۵۰ سال است مقوله گذر از کشاورزی سنتی به سوی کشاورزی تجاری در سطح کشور مطرح است در تمام برنامه‌ها به‌دنبال دانش‌محور کردن کشاورزی هستیم، اما متأسفانه در طول سال‌های گذشته بیشتر به‌صورت شعاری عمل شده است.
امروز دانشگاه‌های ما در مرز دانش حرکت می‌کنند و این درحالی است که بسیاری از مزارع ما در فقر دانش به‌سر می‌برند، از سوی دیگر باید در نظر داشت که اگر بخواهیم کشاورزی کشور را تجاری، اقتصادی، بهره‌ور و رقابتی کنیم، یکی از مؤلفه‌ها بحث رقابتی‌کردن کشاورزی است. یعنی اگر نتوانیم با رقبا و کشورهای مطرح در بازار جهانی کشاورزی رقابت کنیم به‌تدریج از بازار حذف خواهیم شد.
نکته مهم در این میان این است که برای تجاری کردن کشاورزی، دانش بنیان کردن کشاورزی لازم است.
برای دانش‌بنیان کردن کشاورزی به چه ابزاری نیاز داریم؟
برای دانش‌بنیان کردن کشاورزی به سه عامل نیاز داریم؛ نخست این‌که باید در حوزه کشاورزی مدیریت دانش انجام گیرد، در حالی‌که دانش به‌عنوان یک نهاده مؤثر در توسعه کشاورزی و به‌عنوان نهاده‌ای که می‌تواند بهره‌وری سایر نهاده‌ها را افزایش دهد مورد توجه قرار نمی‌گیرد.
به واقع انتقال دانش و مدیریت دانش متناسب با نیاز بهره‌برداران و تولیدکنندگان با توجه به تنوع خاصی که بخش کشاورزی دارد صورت نمی‌گیرد.
در این خصوص باید دانش بین‌المللی را به‌سوی دانش ملی و بعد دانش محلی ترجمه کنیم تا نتیجه بگیریم.
دوم این‌که با توجه به آنکه ۴٫۲ میلیون بهره‌بردار در بخش کشاورزی فعالیت دارند، باید مدیریت تکنولوژی لازم را انجام دهیم.
امروز در به‌کارگیری بسیاری از فناوری‌های نوین قبل، حین و بعد از تولید کشاورزی دچار مشکل هستیم.
از سوی دیگر باید در نظر داشته باشیم تکنولوژی‌های فعلی که در بخش کشاورزی به‌کار گرفته می‌شود بیشتر فناوری‌های حین تولید است و بسیاری از فناوری‌های پیش از تولید نظیر تکنولوژی تولید بذر، تولید نشاء دارای گواهی سلامت و اصالت، کمتر در بخش کشاورزی ما مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سومین نکته این است که برای تجاری‌سازی کشاورزی در حوزه تولید و پس از تولید باید ضوابط و قوانینی که در دنیا جاری و ساری است را در قالب مقررات ملی فنی و مهندسی کشاورزی تدوین و عملیاتی کنیم.
در این بین با توجه به نقش سازمان نظام مهندسی کشاورزی و برای مهندسی سازی فرآیند تولید، در دوره پنجم مدیریتی این سازمان در حوزه آموزشی، فناوری و پژوهشهای کشاورزی برنامه‌ای استراتژیک تدوین شده که در این برنامه ۵ راهبرد استراتژیک تعریف شده است.
نخستین راهبرد ما شناسایی، جذب و انتقال تکنولوژی‌های نوین کشاورزی است.
اگر بخواهیم کشاورزیمان اقتصادی و تجاری شود، باید تکنولوژی‌های لازم را شناسایی، جذب و به مزارع منتقل کنیم.
در این رابطه در بخش اصلاح نژاد دام، ایجاد بنیان اصلاح بذر، نشای دام، پرورش ماهی در قفس و در کسب و کارهای نوین بخش کشاورزی فعالیت‌های بسیاری تاکنون انجام شده است.
شاخص‌ترین اینها تکنولوژی استفاده پهپادهای کشاورزی را که به‌عنوان یک تکنولوژی پیشرفته امروزی در حوزه کودپاشی، مه‌پاشی، بذرپاشی، مساحی و نقشه‌برداری در کشاورزی مطرح است را با تربیت ۱۳۰ خلبان از اعضای سازمان را کاربردی کرده‌ایم.
یک یگان ۵۰ فروندی پهپاد ایجاد کرده‌ایم که به‌زودی به ۱۰۰ فروند افزایش خواهد یافت و در این خصوص سازمان نظام مهندسی کشاورزی آماده خدمت‌رسانی در سطح کشور می‌باشد، در سایر زمینه‌ها هم به‌همین صورت فعالیت شده است.
دومین راهبرد این‌که ما اعتقاد داریم بدون مشارکت بخش خصوصی امکان توسعه بخش کشاورزی وجود ندارد و دوستان دولتی ما باید بدانند بدون مشارکت مردم، تحقیقات، تکنولوژی، آموزش و سایر امور کشاورزی را نمی‌توانند ساماندهی کرد، چرا که در هیچ نقطه دنیا این روش جواب نداده است.
اعتقاد دارم امروز در بخش کشاورزی باید اصلاح راهبرد با تغییر ریل صورت پذیرد و دولت به‌جای تمرکز در امور تصدی‌گری در حوزه کشاورزی باید در تحقیقات، انتقال فناوری و… وارد شود.
امروز در سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی ۲۶۰ هزار نفر تحصیلکرده، آماده استفاده از این فرصت‌ها هستند.
از این‌رو جلب مشارکت حداکثری را در برنامه‌های خود قرار داده‌ایم تا بتوانیم از ظرفیت فنی، علمی و تکنولوژیکی و فناوری‌های بخش کشاورزی استفاده کنیم. در این خصوص به‌دنبال برگزاری اولین رویداد ملی اگری تک بخش کشاورزی در حوزه فن بازار و تکنولوژی‌های نوین و کسب و کارهای نوین بخش کشاورزی هستیم.
در این راه از تمام فناوران، نخبگان، کارآفرینان، مبتکران، مخترعان، شرکت‌های دانش‌بنیان، استارتاپ‌های بخش کشاورزی، شتابدهنده‌های کسب وکار دعوت می‌کنیم و با استفاده از مدل‌های جدید در کشاورزی درصدد برگزاری این رویداد ملی هستیم.
درخصوص سایر راهبردهای مدنظر سازمان هم لطفاً توضیح دهید.
یکی دیگر از راهبردهای سازمان ایجاد پورتال ملی مدیریت دانش و اطلاعات کشاورزی است.
ما نیازمند هستیم که تمام دانش کشاورزی را در قالب یک پورتال مجازی که قابلیت استفاده از آن را تمام بهره‌برداران داشته باشند ارایه دهیم.
راهبرد دیگر ما نهادسازی در بخش کشاورزی است ما ۵ نهاد را برای انتقال دانش و فناوری‌های نوین و پایدار کردن انتقال دانش و مدیریت فناوری در حوزه کشاورزی سازماندهی کرده‌ایم و در این خصوص تاکنون بیش از ۵۰ نهاد را ایجاد کرده‌ایم.
اشاره به پهپادهای کشاورزی کردید، لطفاً مختصری درخصوص نحوه خدمات‌دهی این فناوری نوین توضیح دهید.
پهپادها یک فناوری جدید هستند که در حوزه کشاورزی و در خدمت کشاورزی بوده و تنوعی از خدمات را ارایه می‌دهند.
از کاداستر و مساحی اراضی تا محلول‌پاشی، کودپاشی، بذرپاشی، سمپاشی، اطفای حریق و… در شرایط سخت نظیر اراضی شیب‌دار یا گل دار از جمله موارد کاربرد این فناوری نوین به‌شمار می‌رود.
در راستای مقابله با سرمازدگی هم از پهپادها می‌توان کمک گرفت.
در طول حدود ۲ دهه گذشته نام بزرگ سازمان نظام مهندسی کشاورزی کمتر از آوازه‌اش عملکرد ارایه کرده است، دلیل این رخداد را تشریح فرمایید.
ما سازمانی دانش محور و توسعه‌گرا هستیم. برای این‌که بتوانیم مؤثرترین نقش را در فرآیند تولید، حین تولید و پس از تولید ایفا کنیم باید دانش و مهارت‌های کشاورزی را میان اعضایمان تقویت کنیم.
اعضای ما علوم کشاورزی را فرا گرفته‌اند، اما با فنون کشاورزی آشنایی کافی ندارند.
ادبیات کشاورزی را فرا گرفته‌اند در حالی‌که عملیات کشاورزی را فرا نگرفته‌اند.
سازمان با ایجاد مراکز توان‌افزایی و مهارت آموزی، مهارت‌ها و صلاحیت‌های حرفه‌ای که امروز یک مهندس برای ایفای نقش درمحیط‌های کشاورزی باید داشته باشد را در اختیارش قرار می‌دهد.
هم‌اکنون چه دوره‌هایی را برگزار می‌کنید؟
هم‌اکنون در ایجاد مراکز خدمات کشاورزی غیردولتی برنامه‌ریزی مفصلی داشته‌ایم.
در سازماندهی و مدیریت مسؤولین فنی و مهندسین فنی، مشاورین مزرعه ناظرین فنی در واحدهای تولیدی برنامه‌ریزی‌های خوبی صورت گرفته است.
امروز اگر بخواهیم در زمینه نقش مؤثر سازمان در ارتقای بهره‌وری بخش کشاورزی، کاهش ضایعات و انتقال تکنولوژی از فعالیت‌های سازمان سخن بگوییم مهمترین پروژه ما ایجاد و توسعه مراکز خدمات تخصصی کشاورزی است.
این مراکز هم‌اکنون در چه مرحله‌ای قرار دارند؟
هم‌اکنون در حدود ۳۹۰ مرکز را در سطح کشور ساماندهی کرده و برنامه‌ریزی شده است و تا پایان این دوره سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی در هر دهستان یک مرکز خدمات برای ارایه و توسعه خدمات فنی و مهندسی، انتقال دانش و فناوری‌های نوین ایجاد شود.
مراکز خدمات ویترین تمام دانش، تکنولوژی، ابراز و خدمات جدیدی به‌شمار می‌رود که توسط بخش خصوصی و مرکز تحقیقاتی و پژوهشی برای ارایه به کشاورزان تولید شده است و در واقع سازمان با این دو پروژه مهم به ایفای نقش می‌پردازد.
البته به‌دنبال ایجاد تیم‌های عارضه‌یابی و مسأله‌گشایی نیز هستیم.
هم‌اکنون واحدهای بسیاری وجود دارد که به دلایل مختلف تولید ندارند. این تیم‌ها به‌دنبال بهره‌ور کردن ظرفیت‌هایی هستند که سرمایه‌گذاری‌های لازم روی آنها صورت گرفته، اما هم‌اکنون بهره‌وری لازم را ندارند.
یکی از مشکلاتی که امروز بر پهنه کشاورزی سایه افکنده مقوله نابسامانی در بازار محصولات کشاورزی است که عملاً بهره‌وری کشاورز را پایین آورده است، در این رابطه سازمان چه برنامه‌هایی دارد؟
سازمان در دوره فعلی دو برنامه کاملاً مشخص را در این بخش مهم تدارک دیده است.
امروز در بخش کشاورزی باید به نقطه‌ای برسیم که مشخص شود برای چه بازار هدفی قرار است تولید کنیم، چرا که تولید باید از نظر کمی و کیفی متناسب با بازار جهانی صورت گیرد.
در این خصوص به‌دنبال یک نظام آموزش کشاورزی تجاری به تولیدکنندگان و مهندسان هستیم تا بتوانند بازاریابی و بازارسازی مناسبی انجام دهند.
متأسفانه کشاورزی تجاری در دانشگاه‌ها آنگونه که باید و شاید مورد توجه قرار نمی‌گیرد.
ما به‌دنبال کشت قراردادی و توسعه اینگونه کشت‌ها در بخش کشاورزی هستیم که نوع واریته و سفارش کشورهای خارجی را در پروسه تولید و الگوی کشت دنبال می‌کند.
از آنجایی که به یک مکان بازار محصولات کشاورزی هم نیاز داریم، به‌دنبال ایجاد مکان بازار تجارت الکترونیک محصولات کشاورزی هستیم و اگر بتوانیم این بخش را راه‌اندازی کنیم و بهره‌برداران سراسر کشور از نظر قیمت بتوانند محصولات مختلف را رصد کنند، در فضای رقابتی ایجاد شده هم قیمت‌ها شفاف خواهد شد و هم زمینه ارتقای کیفیت را فراهم می‌کند و به این طریق بر معضل دیرینه بخش کشاورزی فائق می‌آئیم.
سازمان در زمینه پژوهشهای کاربردی چه مکانیسمی را تعریف کرده است؟
اعتقاد دارم پژوهشهای کاربردی مقوله جدیدی است که باید بخش خصوصی را ترغیب کنیم که وارد پژوهشهای کاربردی در حوزه کشاورزی در همه فرآیندها شود.
و از همه واحدهایی که بخش R&D فعالی دارند باید حمایت شود، چرا که این واحدها مؤثرترین پژوهشهای کاربردی موردنیاز کشاورزی را می‌توانند انجام دهند.
در این خصوص نیازمند تغییر فاز دانشگاه‌ها هستیم، چرا که امروز باید به سمتی حرکت کنیم که هر مهندس کشاورزی دارای یک مهارت باشد.
مهارت‌آموزی در دانشگاه‌ها، انتقال تکنولوژی و پژوهشهای کاربردی سه عامل برای رسیدن به یک کشاورزی دانش‌بنیان مهارت محور است.
لینک کوتاه :
https://eghtesadsabzonline.ir/?p=1633
