سرویس بین‌الملل اقتصادسبز – مونا مشهدی رجبی:

اقتصادسبز آنلاین: به گزارش سایت OEC در سال 2018 روسیه چهاردهمین اقتصاد صادرکننده در دنیا بود و در رده‌بندی اقتصادهای پیچیده در دنیا جایگاه 27 را داشت. در این سال ارزش صادرات این کشور پهناور و سردسیر اروپایی برابر با 449.3 میلیارد دلار بود که نسبت به سال 2014 میلادی 9.7 درصد کاهش داشت ولی نسبت به سال 2017 با رشد 25.1 درصدی همراه بوده است. با توجه به جمعیت 142.1 میلیون نفری، سرانه درآمد صادراتی روسیه در سال 2018 برابر با 3200 دلار بود.
مطالعات انجام شده نشان می‌دهد 54.4 درصد از صادرات روسیه به مقصد کشورهای اروپایی است در حالی‌که 36.8 درصد از درآمد صادراتی خود را از فروش محصولاتش به بازارهای آسیایی بدست می‌آورد. سهم کشورهای آفریقایی از محصولات صادراتی کشور روسیه برابر با 3.8 درصد از کل صادرات و سهم کشورهای امریکای شمالی از این بازار برابر با 3.4 درصد است و کشورهای امریکای لاتین تنها 1.2 درصد از صادرات روسیه را به خود اختصاص داده‌اند. همین آمار به خوبی نشان می‌دهد تعامل تجاری روسیه با قاره امریکا بسیار اندک است و حفظ این تعامل تجاری اهمیت زیادی برای اقتصاد روسیه ندارد.
در سال قبل ارزش صادرات کالاهای روسیه بیش از هزینه وارداتی این کشور بود و این کشور پهناور اروپایی 211.2 میلیارد دلار مازاد تجاری داشت. مازاد تجاری روسیه در سال 2018 نسبت به سال قبل از آن با افزایش 61.3 درصدی همراه بود‌. کالایی که بیشترین مازاد تجاری را برای روسیه به ارمغان می‌آورد سوخت‌های معدنی شامل نفت است که مازاد تجاری آن نسبت به قبل 12.2 درصد بیشتر شد. اصلی‌ترین و مهمترین کالای صادراتی روسیه نفت و گاز و فراورده‌های آن است که مزیت مهم اقتصادی این کشور محسوب می‌شود‌. روسیه اصلی‌ترین تأمین کننده فرآورده‌های انرژی برای قاره سبز اروپا است.

اصلی‌ترین کالاهای صادراتی روسیه

به گزارش سایت Worlds top exports در سال گذشته 10 دسته از مهمترین کالاهای صادراتی روسیه تأمین کننده 72.3 درصد از کل درآمد صادراتی این کشور بود. اولین و مهمترین دسته از کالاها شامل سوخت‌های معدنی از جمله نفت بود که 237.6 میلیارد دلار از محل فروش آن نصیب اقتصاد کشور شد. سهم صادراتی این دسته از کالاها به کل کالاهای صادراتی روسیه در سال گذشته برابر با 52.9 درصد بود و همین رقم به خوبی نشان‌دهنده اهمیت آن در اقتصاد روسیه است.
دومین دسته از کالاهای صادراتی دسته آهن و فولاد بود که 23.4 میلیارد دلار برای اقتصاد کشور درآمد ایجاد کرد و سهمی معادل 5.2 درصد از کل صادرات داشت. سومین دسته انواع غلات خوراکی است که با ایجاد درآمد 10.5 میلیارد دلاری تنها 2.3 درصد از کل درآمد صادراتی را به خود اختصاص داده بود. از دیگر کالاهای صادراتی مهم روسیه می‌توان به الماس و فلزات گرانبها، ماشین‌آلات از جمله کامپیوتر، چوب، انواع کودهای شیمیایی، آلومینیوم، مس و ماشین‌آلات الکترونیکی و تجهیزات مرتبط با آن اشاره کرد.

صادرات کدام کالاها بیشتر رشد کرد

در سال 2018 بالاترین نرخ رشد صادرات به دسته غلات اختصاص داشت و ارزش صادراتی این دسته از کالا نسبت به سال 2017 میلادی 38.9 درصد رشد کرد که اصلی‌ترین دلیل آن افزایش تقاضا برای گندم و جو بود.
صادرات آهن و فولاد از این کشور در سال قبل 24.5 درصد رشد کرد و این دسته از نظر نرخ رشد صادرات در جایگاه دوم قرار گرفت. ارزش صادرات مس در این سال با 14.1 درصد افزایش نسبت به سال قبل به مرز 5.4 میلیارد دلار رسید که سهمی معادل 1.2 درصد از کل صادرات را به خود اختصاص داد.
از طرف دیگر ارزش صادراتی دو دسته از این کالاها هم با کاهش همراه بود. در سال گذشته ارزش صادراتی الماس و فلزات گرانبها 8.6درصد نسبت به سال قبل ازآن کاهش یافت. مجموع ارزش صادراتی فلزات گرانبها و سنگ‌های قیمتی از قبیل الماس در سال 2018 برابر با 10.1 میلیارد دلار بود.

فرصت‌های تجاری روسیه کدامند

فرصت‌های تجاری به معنای شناسایی حوزه‌هایی است که تراز تجاری روسیه در آنها منفی است و هزینه واردات بیش از درآمد صادراتی است. این فرصت‌های تجاری را هم می‌توان از دو جنبه مورد مطالعه قرار داد. اول از جنبه بزرگی مبلغ کسری تجاری و دوم از نظر نرخ رشد کسری تجاری در بازه یک‌ساله مورد مطالعه. بزرگی مبلغ کسری تجاری شاید تصویری از ارزش بازار پیش‌رو برای صادرکنندگان احتمالی به روسیه را نشان دهد و بررسی نرخ رشد ‌یا به تعبیر صحیح‌تر نرخ تغییر کسری تجاری نشان می‌دهد که در کدام دسته از بازارها پتانسیل بالاتری وجود دارد.

بررسی از طریق بزرگی ارزش کسری تجاری

اولین و اصلی‌ترین دسته از کالاهایی که روسیه با تراز منفی تجاری آن مواجه است دسته ماشین‌آلات صنعتی و کامپیوتر است. روسیه در سال گذشته 34.4 میلیارد دلار بیش از مبلغی که از صادرات این کالاها کسب کرده بود برای واردات آن هزینه کرد. البته کسری تجاری روسیه در این دسته از کالاها در سال 2018 نسبت به سال قبل از آن 6.3 درصد تنزل داشته است‌.
دومین دسته از کالاهایی که روسیه با کسری تجاری در آن‌ها روبه‌رو است ماشین‌آلات الکتریکی و تجهیزات صنعت برق است. در سال قبل کسری تجاری روسیه در این دسته از کالاها برابر با 25 میلیارد دلار بود و جالب اینجاست که مبلغ کسری تجاری نسبت به سال 2017 میلادی با رشد 11.6 درصدی روبرو بود. با توجه به توسعه یافتگی صنعت برق ایران و توانایی این کشور در تامین تجهیزات صنعت برق روسیه و اجرای پروژه‌های برقی‌، به‌نظر می‌رسد این دسته از کالاها فرصت‌های تجاری خوبی برای ایران محسوب شود. از طرف دیگر افزایش کسری تجاری این کشور نسبت به سال قبل هم تاییدکننده این مطلب است که تقاضا برای واردات کالا در حال افزایش است.
سومین دسته از کالاها خودرو است. در سال 2018 ارزش واردات خودرو به روسیه 20.5 میلیارد دلار بیش از ارزش صادرات آن بود و مسأله مهمتر رشد 13.3 درصدی کسری تجاری این کشور در این دسته از کالا نسبت به سال قبل بود. ایران در این بخش هم ‌می‌تواند سرمایه‌گذاری زیادی در روسیه انجام دهد زیرا در میان کشورهای خاورمیانه صنعت خودرو‌سازی توسعه یافته‌تری دارد.
چهارمین دسته از کالا انواع داروها است. در سال قبل کسری تجاری روسیه در بخش دارو برابر با 9.8 میلیارد دلار بود ولی ارزش آن نسبت به سال 2017 با کاهش 3.1 درصدی همراه بود. دسته بعدی از کالاها پلاستیک و قطعات پلاستیکی است که ارزش کسری تجاری آن برابر با 6.6 میلیارد دلار بود و مبلغ کسری با افزایش 10.7 درصدی نسبت به سال قبل همراه بوده است.
تجهیزات چشم پزشکی در رده بعدی قرار دارند که ارزش وارداتی آنها نسبت به ارزش صادراتی شان 5.01 درصد بیشتر بود ولی نکته مهم رشد 16 درصدی این کسری در بازه یک ساله مورد مطالعه است.این رشد بالا نشان از فرصت مطلوبی دارد که این بازار برای سرمایه‌گذاران و صادرکنندگان خارجی ایجاد کرده است. رشد این بازار در سال‌های اخیر همواره بالغ بر 10 درصد بود و در سال 2017-2018 به بالاترین سطح یعنی 16 درصد رسید.
یکی دیگر از بخش‌هایی که می‌تواند برای صادرکنندگان ایران مطلوبیت زیادی داشته باشد بخش میوه و خشکبار است. در سال قبل کسری تجاری روسیه در این بخش برابر با 4.97 میلیارد دلار بود و ارزش این کسری ظرف یک‌سال مورد بررسی یعنی در فاصله سال‌های 2017 و 2018 میلادی 8.6 درصد رشد کرد. ایران با توجه به دارا بودن ‌خشکبار قابل رقابت در بازارهای جهانی، می‌تواند از فرصت‌های موجود در این بازار بهره بگیرد.
در رده هشتم این فهرست پوشاک و زیور‌آلات قرار دارد و کفش در رده نهم است. در انتهای این فهرست انواع لباس‌های کاموایی و گرم قرار دارد که کسری تجاری روسیه در این دسته از کالاها برابر با 3.18 میلیارد دلار است و این کسری با افزایش 5.3 درصدی طی یک سال مورد مطالعه همراه بوده است.