سرویس بین‌الملل اقتصادسبز- شیما نصیری:
اقتصادسبز آنلاین: در دوران بحران کرونا که سراسر جهان را فرا گرفته است، بورس‌های جهانی شاهد غم و اندوه‌های شدیدی بوده‌اند و نتوانستند روند قابل پیش بینی را پیش رو بگیرند. شاخص تماشای بزرگترین سهام‌ها همچون S&P و Nifty با بیش از 34 درصد افت نسبت به سال گذشته میلادی روبه رو شدند و معاملات در این بخش‌ها نیز بالای 30 درصد کاهش پیدا کرد.
بازارهای مالی جهان معمولا توسط دو بخش داده هدایت می شوند؛ یکی مربوط به رشد درآمد است و دیگری نیز شامل نقدینگی بازار می شود. این مجموعه داده‌ها از جهات مختلف بهم وابسته بوده و یکدیگر را پوشش می دهند. حال شرایط ایجاد شده ناشی از ویروس کرونا توانسته این دو بخش را همزمان تحت تاثیر قرار دهد و تصمیم گیری را برای سرمایه داران بورسی کمی سخت و تامل برانگیز کند. افزایش نوساناتی که در چند ماه اخیر، بورس‌های جهان را فرا گرفته، موجب شده تا نرخ‌های رشد سود به‌درستی پیش‌بینی نشوند و تحلیلگران مجبور شوند از تغییرات میکروسکوپی برای پیش‌بینی‌ها استفاده کنند که این روش هم چندان کارآمد و مفید نیست. بحران ویروس کرونا یک رویداد یک طرفه در بازارهای مالی جهان است که وضعیت را به صورت «در حال تحول» درمی آورد و این امر سبب می‌شود تا سیاستگزاران، سرمایه‌داران و کارشناسان سیاست‌های جدیدی را تدوین کنند. این سیاست‌های جدید همگی سطح عواقب ناخواسته را در بازار بالا می‌برند و موجب اقدامات متناقض از سوی فعالان حوزه خواهند شد. از این‌رو نوسانات دائما تشدید پیدا می کنند و بورس را دچار اختلال خواهند کرد. هم‌اکنون در چنین شرایطی شرکت‌ها، خانوارها، سرمایه داران و سایر بازارها همگی به دولت‌ها از لحاظ پاسخ مالی و بانک‌های مرکزی از لحاظ مومیایی پولی، چشم می دوزند و اینجاست که خرید و فروش‌ها و معاملات با کمی نوسان و البته کند پیش می روند. البته اقتصادهای مختلف با توجه به شرایط و رتبه‌بندی اعتباری که دارند، به منظور رفع این افت و روند نزولی، اقدامات ارزنده‌ای انجام می‌دهند که می تواند بازار مالی را از یخ زدگی نجات دهد و ارزش گذاری قابل توجهی را ایجاد کند. اما در این میان برخی از کشورهای در حال توسعه هم هستند که قادر به اجرای برنامه‌های استراتژیک در این زمینه نیستند و نمی توانند بر ارزش گذاری‌های خاص در بورس خود تمرکز داشته باشند.
آسیا و بازارهای نوظهور
منطقه آسیا جزو نخستین مناطقی بود که به بحران کووید-19 دچار شد و زودتر از همه هم از آن تا اندازه‌ای خارج شد. بازار مالی این منطقه هم تحت تاثیر این بحران، نتوانست آنطور که باید پیش رود، اما در این میان جزو نخستین بازارهای مالی بود که در دوران پساکرونا به معاملات نسبی خود بازگشت و شاهد ورود جدید سرمایه‌داران است. طیف وسیعی از معاملات در بورس آسیا مربوط به بازارهای نوظهور است و توانسته تأثیر چشمگیری بر آن بگذارد. این بازارهای نوظهور با نحوه فعالیت خود توانستند به رشد درآمد در بورس کمک کرده به دنبال آن نفدینگی را افزایش دهند. از این‌رو برخی از سرمایه‌داران جدید هم با تکیه بر این روند، به بورس آسیا وارد شده و معاملات قابل قبولی را به خود اختصاص دادند. البته در این میان، بازار سهام هندوستان از ابتدای سال 2020 میلادی تاکنون با افت 40 درصدی مواجه شد که همین امر نگرانی‌ها دوچندان کرد. زیرا بورس این کشور همیشه به‌دلیل ارزان بودن و درآمد نسبی 15 برابری در معاملات مورد علاقه بسیاری از سرمایه‌داران بوده و نقطه امن سرمایه‌های آنها به‌شمار می‌رفت. اما حال با این افت غیرمنتظره، نه تنها نگرانی سرمایه‌گذاران تشدید شده، بلکه کاهش معاملات و نوسانات شاخص سهام نیز ایجاد شده است.
بازار سهام اروپا
در ابتدای سال 2020 میلادی، بورس اروپا حدود 9 درصد رشد پیدا کرد که این امر انتظارات افزایش درآمد را دوچندان بالا برد. اما در واقعیت طولی نکشید که سقوط سود در بورس اروپا حدود دو برابر و به سرمایه‌گذاران این منطقه ضربه سنگینی وارد شد و همین امر موجبات کاهش اعتماد مصرف کننده اروپایی را فراهم آورد. در این میان برخی از کارشناسان اعلام کردند که این ضربه‌ای یکباره بود که به‌زودی خود را اصلاح میکند و ماندگاری و ثبات نسبی به بورس باز می‌گردد.
نکته جالب توجه اینجاست که در این شرایط بازارها به سرعت قیمت‌گذاری می‌شوند و سهام هم حدود 10 برابر سود پیش‌بینی شده، معامله می‌شود. حال برخی از کارشناسان معتقدند که اگر این روال به‌همین صورت پیش رود، شرکت‌ها و اشخاص حقیقی با اقدامات مالی نامحدود تحت حمایت قرار می‌گیرند و طولی نمی‌کشد که قیمت سهام به شدت بالا می‌روند. اما تمامی این عملکردها در این شرایط بحرانی ناشی از ویروس کرونا، یک شاخص قابل اعتماد به منظور بازدهی صحیح در آینده نیستند و نمی‌توان با قطعیت در مورد آنها سخن گفت.
در میان تمام این اتفاقات در ابتدای ایجاد بحران کرونا، ضعیف ترین بانک‌ها و مجموعه‌ها به قوی‌ترین مجریان بازارهای سهام اروپا تبدیل شدند که این امر بازار را با تحریف مواجه کرد و تأثیرات عجیب و غریبی بر معاملات گذاشت. از این رو تحلیل سخت و پیچیده‌ای در مقابل محرکان اصلی و سرمایه‌گذاران بورس اروپا قرار گرفت. اما اکثر تحلیلگران معتقدند که این اتفاقات ماندگاری طولانی مدت ندارند و بورس اروپا به زودی به اصول اولیه خود بازمی‌گردد. در اینصورت است که محرکان اصلی وارد میدان شده و همانند قبل به فعالیت می پردازند و می توانند به بورس این منطقه قدرت دهند.
ایالات متحده امریکا و فراز و نشیب‌های بورسی
همانطور که می دانیم ایالات متحده امریکا جزو آخرین کشورهایی بود که به بحران کرونا دچار شد و بازارهای مالی خود را به سرعت تحت تاثیر آن دید. آنچه مسلم است این است که اقتصاد ایالات متحده امریکا امسال ضربه بزرگی می خورد. بسیاری از پیش بینی‌ها حاکی از آن است که پس از افت 1.5 درصدی در 3 ماه اول سال، تولید ناخالص داخلی این کشور در سه ماهه دوم سال 2020 میلادی حدود 12.5 درصد کاهش می یابد. از سه ماهه سوم به بعد نیز بازپرداخت وجود خواهد داشت، اما تولید ناخالص داخلی برای سال 2020 میلادی به طور کلی کمی منفی خواهد بود.
همین امر بزرگترین عاملی است که می تواند تاثیر مستقیم بر بورس این کشور بگذارد و درآمد بورسی را دچار نوسان کند. البته در این میان برخی از شاخص‌های سهام امریکا با رشد مواجه شده و سرمایه گذاران را به سوی خود کشانده، اما این تغییر هم به گفته برخی از کارشناسان، به دستان دولت ایالات متحده صورت گرفته که بتواند از سقوط نافرجام و غیرمنتظره بازار سهام کشور جلوگیری به‌عمل آورد.
البته پیش‌بینی شده که درآمد شرکت‌های حاضر در بورس امریکا تا پایان سال 2020 میلادی حدود 24 درصد کاهش می یابد، اما در مقابل تا سال 2021 میلادی قطعا 20 درصد افزایش پیدا خواهد کرد. این مسیر بسیار متفاوت از بحران‌هایی ست که تاکنون کشور امریکا را تحت تاثیر قرار داده، اما اعتبارات دولتی تاحدودی می تواند از پس بحران بورسی برآید. بسته‌های محرک تزریق شده، بزرگترین عاملی است که می تواند بورس‌های جهانی را نجات دهد که در میان همه آنها، دلار امریکا توانسته پناهگاه امنی برای این کشور باشد و بازار سهام آن را پایدار حفظ کند.
این در حالی است که بانک فدرال امریکا با خرید اوراق بهادار شرکت‌های فعال توانست به استحکام بازار سهام کشور کمک کند و تا اندازه‌ای از فراز و نشیب‌های گسترده آن بکاهد. این اقدام می‌تواند خبر خوبی برای سرمایه‌گذارانی باشد که چشم به دست دولت دوخته اند تا بر اساس آن سرمایه‌های خود را در سبد بورسی خود چیده و به درآمد موردنظرشان دست پیدا کنند.
بسته‌های مالی دولت ناجی بورس انگلستان
انگلستان هم پس از اروپا به شدت درگیر بحران کووید-19 شد و بازارهای مالی آن نتوانستند از ضربه‌های سنگین این ویروس در امان باشند. اما دولت انگلستان به سرعت راهکار ارایه بسته‌های حمایتی مالی را در پیش گرفت و از مشاغل مختلف خود پشتیبانی کرد. این حمایت بی‌سابقه مالی باعث شد که شرکت‌های بورسی هم از مرگ حتمی نجات پیدا کنند و شاخص‌های سهام هم در امان باشند. البته نه این‌که بورس انگلستان هیچ تغییری نکرده باشد، بلکه این بدان منظور است که نوسانات بورس ضربه کُشنده‌ای به شاخص‌ها و سرمایه‌داران وارد نکرد و تنها معاملات را تحت تاثیر خود قرار داد. بانک مرکزی انگلستان هم پشت دولت ایستاده است و نرخ بهره را به پایین‌ترین سطح تاریخی خود رسانده است.
تمامی این عوامل دست به دست هم داد تا بازار سهام این کشور کمترین فشار را متحمل شود و بتواند جذابیت‌های خود را حفظ کند.
از دیگر اقدامات جالب دولت انگلستان آن بود که صندوق فرصت‌های مالی کشور در مرحله نخست شیوع ویروس کرونا، سهام اکثر سوپرمارکت‌های اصلی کشور را خریداری کرد تا بتواند به قدرت معاملات داخلی افزوده و در عین حال به رشد نقدینگی بورس هم کمک کند. این امر به تعادل‌سازی قیمت سهام در بورس هم کمک شایانی کرد و توانست اعتماد سرمایه‌داران حقیقی و حقوقی را همزمان جلب کند.
نمودار اعتماد مصرف‌کننده اروپایی به بورس بین سال‌های 1985 تا 2020 میلادی
شاخص گسترده اسمی دلار امریکا از سال 2006 تا 2020 میلادی
