اقتصادسبز آنلاین: انجیر استهبان با خصوصیات شاخص و منحصر به فرد خود نسبت به محصول انجیر سایر مناطق کشور متمایز بوده و امسال توانسته است به عنوان یک میراث جهانی کشاورزی در فائو به ثبت برسد.
حجت خوشرنگ، مدیرعامل تعاونی باغداران استهبان در گفت‌وگویی با خبرنگار ما ضمن بیان سخنان فوق، به سؤالات مطرح شده از سوی وی به شرح زیر پاسخ داد:
در رابطه با نوع فعالیت خود توضیحاتی را ارائه نمایید.
بنده دارای 10 هکتار باغ انجیر با متوسط تولید 16 هزار کیلوگرم و 16 تن انجیر خشک هستم. علاوه بر آن در تعاونی باغداران نیز فعالیت دارم و 12 سال است که مدیریت این تعاونی را برعهده دارم. تحصیلات من در کارشناسی مدیریت است. در رابطه با تعاونی باغداران باید به عرض برسانم که بنده از مؤسسان آن بوده و از همان ابتدای تأسیس به عنوان مدیرعامل و اعضای هیأت مدیره فعالیت داشته‌ام. در واقع، تعاونی باغداران استهبان از سال 81 به ثبت رسیده و عمده فعالیت آن از سال 86 آغاز شده است.
سطوح و میزان تولید و پرورش انجیر در استهبان چقدر است؟
انجیر استهبان، دیمی است و همین امر باعث متمایز شدن آن نسبت به سایر مناطق کشور شده است. سالانه 23 هزار از سطوح انجیر دیم منطقه، حدود 25 میلیون کیلوگرم انجیر تولید می‌کنند، اما این میزان از شهرستان‌های دیگر هم به این جا -تحت عنوان ترمینال صادراتی- منتقل میشود و می‌توان گفت استهبان به عنوان اولین پایگاه تولید انجیر و عرضه و فروش و صادرات انجیر در کشور محسوب میشود.
کدام یک از شهرستان‌ها، رقیب این شهرستان از نظر محصول انجیر هستند و تولید آنها نزدیک تولیدات استهبان است و میزان تولید استان اصفهان، چه تناسبی با تولیدات در استهبان دارد؟
نوع محصولی که در استهبان تولید میشود، متمایز از سایر نقاط کشور است؛ مگر آن که از استهبان به مناطق دیگر صادر شده باشد.ولی باز هم با توجه به شرایط محیطی در استهبان کیفیت انجیر استهبان راندارند ودر شهرستان‌های استان فارس مثل نیریز، داراب، کازرون و خرامه هم کشت انجیر رواج دارد، با تمام این‌ها، سطح و میزان تولید هیچ یک از شهرها با استهبان، قابل قیاس نیست؛
پیشینه رقم انجیری که در استهبان و شهرستان‌های همسایه کشت میشود به کدام دوره برمی‌گردد و آیا ارقام دیگری داریم که به این صورت پرورش داده شوند؟
پایه ارقام انجیر در استهبان، انجیر سبز یا «رقم ازمیر» ، اما این که از کجا به استهبان وارد شده است را نمی‌دانم. طبق مدارک به دست آمده، انجیرهای این منطقه نزدیک به 200 سال قدمت دارد.
به طور کلی درختان انجیر استهبان چقدر عمر می‌کنند و آیا برای جایگزینی آنها برنامه‌ای دارید؟
صد در صد در رابطه با جایگزینی درختان قدیمی منطقه اقداماتی انجام می‌گیرد. در واقع، وجود دانش بومی در رابطه با محصول انجیر استهبان باعث شده است که این محصول، متفاوت از سایر مناطق کشور باشد. ما همواره اصلاح و احیای باغات را در دستور کار خود داریم و باغدار ما سعی میکند به قول معروف «درخت خود را نو کهنه کند» یعنی با هرس، کاشت، پاجوش زدن، ساقه‌ها و کنده‌های قدیمی را حذف کرده و درختان جوان را جایگزین سازد. این چرخه همواره ادامه دارد و همانگونه که از قدیمی‌ها به ما رسیده است، آن را به نسل‌های بعدی انتقال می‌دهیم.
تولیدکنندگان انجیر در استهبان از نظر سنی، بیشتر در چه رده‌ای هستند و آیا جوانان، علاقه‌ای به دنبال کردن شغل پدران خود دارند؟
اساساً محصول انجیر با زندگی مردم منطقه عجین شده است. چنانچه می‌دانیم متأسفانه با آن که در سال‌های اخیر، هزینه‌های تولید بسیار بالا رفته است و شاید از نظر اقتصادی، این کار مقرون به صرفه نباشد، اما عشق مردم منطقه به این کار باعث شده است که فعالیت خود را ادامه دهند؛ برای مثال خودِ بنده، دو سال است که با وجود کاهش بارندگی و هزینه‌های بالای تولید، باغ خود را به جهت عشق و علاقه‌ای که دارم، حفظ کرده‌ام. در واقع، یک استهبانی، درختان انجیر خود را مثل بچه، تر و خشک کرده و از آن محافظت میکند.
با توجه به قابلیت منطقه در رابطه با کشت این محصول، چه آفاتی درختان انجیر را تهدید میکند و آیا احیاناً برای مقابله با آن، اقداماتی انجام میشود؟
متأسفانه برخی آفات وجود دارند، اما دانش بومی باغداران منطقه در این رابطه باعث شده است که از کود و سم کمتری استفاده کنیم و محصول ما صد در صد سالم است. در واقع، آن چیزی که انجیر استهبان را نسبت به سایر محصولات متمایز میکند، علاوه بر ارزش غذایی محصول، عدم استفاده از کود و سم است و فقط از کودهای دامی استفاده می‌کنیم و با بهره‌گیری از بحث خاک‌ورزی و تعویض خاک و احداث آبگیرهایی پای درختان، سعی می‌کنیم که حداکثر استفاده را از بارندگی‌ها ببریم. همین امر باعث شده است که محصول ما از ارزش غذایی وکیفیت بالایی برخوردار باشد، اما نباید از نظر دور داشت که مشکلات نیز کم نیستند. یکی از دلایلی که تعاونی باغداران را تأسیس کردیم، برطرف کردن همین مسائل و مشکلات بوده است. خدا را شاکریم که تعاونی باغداران موفق شده است با شناخت مسائل و مشکلات در بحث تولید، مشاوره، شناسایی و دفع آفات و … به خوبی عمل کرده و بر مشکلات فائق آید. اکنون متأسفانه یکی از عمده‌ترین مشکلات ما در بحث تولید، افت نزولات آسمانی است که تاحدودی ما را باچالش مواجه کرده است.
برای مقابله با بروز حوادثی چون خشک شدن درختان و نظایر آن، چه اقداماتی انجام می‌دهید؟
یکی از ویژگی‌های اصلی استان ما بحث دیمی بودن محصول انجیر و مقاومت درختان در برابر خشکسالی است، اما ما در تعاونی باغداران، یک تفاهم‌نامه قوی با مرکز تحقیقات منعقد کرده و توانستیم دانسته‌های لازم را به باغداران انتقال دهیم و خدا را شاکریم که تاکنون توانسته‌ایم درختان خود را از خشکسالی نجات دهیم تا شرایط طبیعی شود. البته از سالیان بسیار دور همواره شاهد شرایط خشکسالی در استهبان بوده‌ایم و یکی از دلایلی که قدیمی‌های منطقه به سمت کشت کم‌آب‌بَر رفته‌اند، شرایط خشکسالی و افت و خیز در بارندگی منطقه بوده است. یکی دیگر از کشت‌های منطقه، زعفران است که آن هم گیاهی کم‌آب‌بَر و مقاوم به خشکسالی است. از این رو فعالیت‌های ما در تعاونی باغداران و حمایت جهاد کشاورزی از ما باعث شده است که مشکلات را حل و فصل نماییم. در این جا لازم می‌بینم که از همراهی جهاد کشاورزی استهبان سپاسگزاری کنم که باعث شدند از این چالش سنگین که باغداران را تهدید میکند، سربلند بیرون آییم. همچنین علاوه بر نگهداری باغات خود توانسته‌ایم از تولید معقول در این زمینه برخوردار شویم.
آیا در این منطقه، موضوعی تحت عنوان توسعه باغات مطرح است؟
البته به دلیل تکمیل ظرفیت شهرستان در این رابطه، نیازی به توسعه نیست؛ به طوری که در بالاترین نقاط و حتی در نقاط غیر قابل عبور و دسترس نیز اقدام به کاشت «انجیر» شده است.ولی در بخش حومه و روستاهای اطراف باغاتی در حال توسعه میباشد
آیا ممکن است کمی بیشتر در رابطه با محصول «بَرانجیر» توضیح دهید؟
یکی از نکات منحصر به فرد انجیر استهبان گرده‌افشانی باغات است.«برانجیر» یا همان پایه نر درختان انجیر که غیرخوراکی می باشد، حشره‌ای درآن تکثیر می شود( زنبور پلاستوفاگا) که بوسیله آن گرده‌ها را به درختان خوراکی انتقال داده میشود و در واقع با آن، گرده‌افشانی به صورت فیزیکی انجام می‌گیرد.
ارتباط شما با مسئولین ذی‌ربط درمرکز استان به چه صورت است و آیا تعاونی در زمینه صادرات انجیر به صورت مستقل عمل میکند یا با مرکز استان هماهنگ می‌شوید؟
فعالیت تعاونی باغداران منحصراً در بخش تولید است؛ اقداماتی از قبیلِ ساماندهای بازارچه و کلینیکی که کارشناسان ما در آن مستقر هستند و پشتیبانی از باغداران و تولیدکنندگان و انتقال مشکلات به مسئولین و … از جمله فعالیت‌های این تعاونی است، اما اگر بخواهیم این موضوع را تحت عنوان یک زنجیره تولید به شمار آوریم، یکی از مشکلات ما در رابطه با بازار انجیر و به خصوص صادرات آن است که نیاز به اصلاح و تغییرات اساسی دارد. همچنین این بازار، نیازمند حمایت دولت است و بخش دولتی باید اصلاحاتی را در این راستا انجام دهد، زیرا ما در صادرات انجیر با مسائل و مشکلات بسیاری دست به گریبانیم. در نتیجه این که متأسفانه ما هنوز در بخش بازار ورود نکرده‌‌ایم و در بحث صادرات معمولاً با شرکت‌های فعال صادراتی، هماهنگ هستیم و این شرکت‌ها، صادرات محصول ما را انجام می‌دهند، اما در این رابطه مشکلاتی نیز وجود دارد؛ برای مثال بحث قیمت و پرداخت به موقع وجوه باغداران و یا بحث مالیات آنان که باید اصلاح شود و صادرات باید به صورت قانونی صورت گیرد. متأسفانه بعضاً صادرات به شکل قاچاق انجام میشود که مشکلات زیادی را ایجاد میکند. خوشبختانه امسال موفق شدیم در این رابطه یک انجمن تأسیس کنیم و امیدواریم آنها هم بتوانند به فعالیت بپردازند. البته ما در تعاونی باغداران در تمامی عرصه‌ها، نظارت داشته و دارای عضو هستیم .همچنین در اتاق اصناف و انجمن انجیر، نماینده داریم که نظرات ما را در آن جا مطرح می‌سازد. امیدواریم همه این مشکلات برطرف شود.
با توجه به این که تعاونی باغداران استهبان، دو بار به عنوان نمونه ملی انتخاب شده است و در از نظر تولید نیز در شهرستان شاخص هستید؛ انتظار شما از مسئولان برای رفع مشکلات چیست؟
انتظار ما این است که در همین نمایشگاهی که شما نیز در آن حضور پیدا کردید، دست کم جایگاه بهتری به ما تعلق گیرد. متأسفانه وقتی مراجعه کردیم اعلام کردند که جانمایی‌ها انجام شده است و با توجه به جایگاهی که داشتیم، مورد بی‌مهری قرار گرفتیم؛ اما انتظار اصلی ما از مسئولین استانی و همچنین وزارت جهاد کشاورزی این است که در بحث بازار، نظارت بیشتری صورت گیرد. متأسفانه اکنون یک مافیای صادراتی در حال شکل‌گیری است که اگر این اتفاق بیفتد باید خسارات زیادی پرداخت کنیم. ما نیازمند نظارت قوی‌تر بخش دولتی خصوصاً در بخش بازار و صادرات انجیر هستیم. در صورت ضعف بخش نظارتی، این صنعت تهدید خواهد شد. با کمال تأسف در بسیاری از موارد به دلیل عدم نظارت‌های مناسب، محصولات انجیر دیگری با نام انجیر استهبان به بازار عرضه میشود که این امر می‌تواند بازار فروش ما را شدیداً تحت تأثیر قرار دهد.
در نهایت چنانچه صحبت خاصی دارید بیان کنید.
در این جا از وزیر و مسئولین وزارت جهاد کشاورزی و همچنین رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان، صمیمانه تشکر می‌کنم و انتظار دارم همانگونه که نسبت به انجیر استهبان نظر مثبتی دارند، به بحث نظارتی آن خصوصاً در رابطه با صادرات، ورود کرده و شایستگی افراد را در این رابطه تأیید نمایند. در صورت این حمایت‌ها، توان آن را خواهیم داشت که مشکل چک‌های خود را –که به موقع وصول نشده‌اند، حل نماییم. متأسفانه هم‌اکنون افرادی در این بحث ورود کرده‌اند که گاهاً با قیمت‌های غیرمعقول، بازار را به هم ریخته و اعتبار آن را زیر سؤال می‌برند. بحث دیگر هم در رابطه با خشکسالی‌های اخیر است؛ در این راستا اگر خدا بخواهد در نظر داریم که در تعاونی باغداران، بحث سایه‌بان محصولات را اجرا کنیم. البته دو سال است که آن را به صورت خودجوش اجرا کردیم، اما در این زمینه نیاز به اعتبار حمایتی خاص داریم و باید در بخش ترویج به تعاونی باغداران کمک کنند تا این کار را اجرایی کنیم. به تدریج، باغداران نیز به این سمت و سو می‌روند که بتوانند حفظ رطوبت کرده و محصول خود را نگهداری کنند تا از تولید مناسبی در سال برخوردار شوند.
در انتها، خبر خوش این است که امسال انجیر استهبان به عنوان یک میراث جهانی کشاورزی در فائو ثبت شد. جا دارد از همه مسئولین و دست‌اندرکاران این امر خصوصاً مدیریت شهرستان تشکر کنم که چندین ماه، وقت صرف کرده و از تهیه پروپوزال تا بحث استقبال از نماینده فائو و بازدید از شهرستان و انتقال دانسته‌های ما در شهرستان، همراه ما بوده‌اند. خدا را شاکریم که این موضوع مورد تأیید فائو نیز قرار گرفت و انجیر استهبان به عنوان یک میراث جهانی به ثبت رسید.
اقتصادسبز آنلاین / اقتصاد سبز آنلاین / اقتصادسبز / اقتصاد سبز / صنایع غذایی / صنعت غذا / کشاورزی / پایگاه خبری صنعت غذا
