مهندس محمدرضا جمشیدی

صنعت شیرینی و شکلات در ایران قدمتی در حدود 80 سال دارد. نخستین کارخانه شکلات‌سازی ایران در سال 1324 و توسط دو برادر در تبریز راه‌اندازی شد.
این صنعت به‌گونه‌ای در دل مردم ایران زمین جا باز کرد که بنابر آخرین آمار منتشر شده، هم‌اکنون حدود 1100 واحد صنعتی با ظرفیت اسمی 7.1 میلیون تن و تولید حدود 3.1 میلیون تن انواع کیک، شیرینی، کلوچه و شکلات در عمل با نصف ظرفیت ایجاد شده فعالیت می‌کنند.
در طول دهه 70 و 80 شاهد رشد چشمگیر سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در این صنعت بودیم، به‌طوری که در دهه 90، صنعت شیرینی و شکلات مبدل به یکی از به‌روزترین صنایع کشور شده است.
امروز آذربایجان شرقی به‌عنوان قطب این صنعت مطرح است که 50 درصد تولیدات این بخش را به خود اختصاص داده و پس از آن استان‌هایی نظیر آذربایجان غربی، اصفهان و تهران میزبان بهترین تولیدکنندگان این صنعت هستند.
اگرچه روزگاری این صنعت صدرنشین صادرات گروه صنایع غذایی با بالغ بر 600 میلیون دلار بود، اما با شیوع بیماری کرونا در دنیا شیرینی و شکلات در داخل کشور نیز بی‌نصیب نماند و با توجه به تحریم‌ها و شرایط اقتصادی کشور و براساس آمارهای اعلام شده از سوی انجمن صنفی صنایع بیسکویت، شیرینی و شکلات حجم صادرات انواع شیرینی و شکلات در سال 1399 با کاهش 18 درصدی به حدود 475 میلیون دلار رسید.
این صنعت در سال‌های گذشته از رونق بسیاری برخوردار بوده اما همواره در راستای تأمین هر سه ماده اصلی خود یعنی شکر، آرد و روغن با چالش‌های متعددی دست و پنجه نرم کرده است.
در حقیقت محدود شدن مواد اولیه مورد نیاز صنعت و افزایش شدید قیمت‌ها، تولیدکنندگان را با معضلات بسیاری روبه‌رو کرده است.
حدود 40 درصد از مواد اولیه این صنعت از طریق واردات تأمین شده و حدود 60 درصد دیگر از جمله شکر و مواد بسته‌بندی از داخل تأمین می‌شود که به‌خصوص در سال‌جاری و پس از جراحی اقتصاد، افزایش چندبرابری قیمت روغن، شکر و آرد در عمل قیمت تمام شده بالا را تبدیل به مانعی بلند پیش‌روی توسعه صادرات این صنعت پرمزیت اقتصادی کرده است.

بیشتر بخوانید: یک بام و دو هوای سیاستگذاری در صنعت نان

در حقیقت افزایش قیمت تمام شده محصولات شیرینی و شکلات، هم بر قدرت خرید مصرف‌کنندگان داخلی تأثیر گذاشته و هم بازار صادراتی را تهدید می‌کند و شایسته است دولت با اختصاص مشوق‌های صادراتی و یا معافیت‌های مالیاتی به‌خصوص ارزش افزوده، این صنعت پرمزیت که این روزها جز ارزآوری از نظر اشتغالزایی نیز در جایگاه شایسته‌ای قرار دارد حمایت کند.
امروز بالا بودن قیمت مواد اولیه و در نتیجه از سکه افتادن قدرت رقابت‌پذیری، نبود مشوق‌های صادراتی نظیر رقبای تولیدکنندگان ایرانی در بازار جهانی معضلات مربوط به برگشت ارز حاصل از صادرات و معضلات دست و پاگیر گمرکی از مهمترین موانع رونق تولید و صادرات در این بخش به‌شمار می‌رود که شایسته است دولتمردان چاره‌ای برای آن بیاندیشند.
متولیان باید توجه کنند وقتی بهای گندم صنف و صنعت 12 هزار تومان تعیین می‌شود، به‌راستی آیا مرجعی در نظر می‌گیرد که صنعت شیرینی و شکلات با آرد کیلویی 20 هزار تومان چگونه باید تولید کند و سرانجام این‌که آیا مصرف کننده داخلی توان خرید این محصولات را دارد؟
سازمان حمایت هم باید دست از سختگیری بردارد و وقتی شاهد این حجم از لجام گسیختگی درخصوص تأمین مواد اولیه هستیم، نباید با چماق نظارت شیرازه یک صنعت را تهدید کرد.
وقتی قیمت شکر از کیلویی 4100 تا 4200 تومان به 18 تا 19 هزار تومان می‌رسد و تولیدکنندگان برای تأمین روغن هم دچار مشکلات بسیاری هستند، آیا مرجعی وضعیت تولیدکنندگان را در این شرایط سنجیده است؟
سلفون ماده‌ موردنیاز کلیه صنایع غذایی است آیا دولت و پتروشیمی‌ها توانسته‌اند در شرایط اقتصادی فعلی قیمت‌هایشان را ثابت نگه دارند که چنین توقعی از واحدهای صنایع غذایی می‌رود؟