اقتصادسبز آنلاین: «اگر دولت نتواند استراتژی لازم را برای اصلاح وضعیت موجود و فراهم ساختن زیرساخت‌ها ارائه دهد، در سال آتی مشکلات صادراتی بیشتر خود را نشان می‌دهد. اقتصاد ما از وضعیت خوبی برخوردار نیست و مصرف‌کننده، تولیدکننده و حتی واسطه‌ها نیز بلاتکلیف بوده و تکلیف خود را نمی‌دانند…» آنچه خواندید فرازهایی از صحبت‌های مهندس مهدی حداد، رئیس هیأت مدیره شرکت «نوبرسبز» در گفت‌وگو با «اقتصاد سبز» بود. مشروح این گفت‌وگو در ادامه می‌آید:
به نظر شما پس از جراحی اقتصاد، بحث آزادسازی نرخ ارز و عدم حمایت یارانه‌ای چه نقشی در صنعت غذا داشته است؟
هم‌اکنون با توجه به تورم موجود در کشور، هر جراحی که انجام شود، نیاز به جراحی دیگر دارد. اقتصاد ما از وضعیت خوبی برخوردار نیست و مصرف‌کننده، تولیدکننده و حتی واسطه‌ها نیز بلاتکلیف بوده و تکلیف خود را به‌خوبی نمی‌دانند. پس از جراحی اقتصاد، با این نوسانات نرخ ارز اگر می‌توانستیم یک ثبات نسبی را به وجود آوریم و با این روند ادامه می‌دادیم، جراحی منجر به نتیجه می‌شد، اما متأسفانه از آن جا که مجدداً اختلاف قیمت به‌وجود آمد و ارزهای متفاوت ایجاد شد، مشکل ادامه یافت و شاهد اتفاق خاصی در این بخش نشدیم و همچنان سردرگمی در تولید و صادرات وجود دارد و هنوز نوسانات قیمتی بر جامعه حاکم است.
در حال حاضر در زمینه تولید و مباحثی همچون تأمین مواد اولیه و … با چه مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کنید؟
بزرگترین مشکلی که هم‌اکنون در تولید وجود دارد، مسأله زیرساخت است. در سال 1401 مشکلی که از همه بیشتر خود را نشان داده، نبود زیرساخت‌های مناسب برای تولید است؛ برخلاف زمانی‌که زیرساخت‌ها، مزیت نسبی ما به شمار می‌آمد و از مزایایی همچون نرخ کارگری مناسب، برق و گاز در دسترس و آب کافی برخوردار بودیم، اما اکنون برای مثال در زمینه برق، قطعی‌های آن در فصل تابستان باعث شد تا صنعت، بسیار متضرر شود.
اکنون و با رسیدن فصل زمستان، از نظر برق مشکلی نداریم، اما مسأله زیرساخت به مشکلات قبلی اضافه شده و مشخص نیست این مسأله به کجا می‌انجامد و بدتر از همه آن که برای حل این مشکل، راهکاری ارائه نمی‌شود و اگر هم شود برای ما که درگیر بحث تولید و توزیع هستیم، تاحدودی مبهم و نامشخص است. در واقع، عمده‌ترین مشکلی که هم‌اکنون بعضی از صنایع مثل صنعت غذا با آن مواجه‌اند، عدم زیرساخت‌ها است.
و اما در رابطه با بحث مواد اولیه نیز باید گفت که این معضل در برخی صنایع تبدیلی کشاورزی، کمتر خود را نشان می‌دهد؛ زیرا مواد اولیه آنها داخلی است و بیشتر مواد جانبی تولید شامل؛ وسایل بسته‌بندی، چاپ و تکمیلی، دستخوش تغییر و نوسان شده است. به زعم من مشکل ما در زمینه زیرساخت‌ها در سال آتی، بیشتر خود را نشان می‌دهد و اگر دولت نتواند استراتژی لازم ارائه دهد و وضعیت موجود را اصلاح نماید شاید در سال آتی در این رابطه مشکل داشته باشیم.
در مورد مشکلات زیرساختی، بیشتر توضیح می‌دهید؟
برای مثال همین مشکل قطعی برق که یکسری از شهرک‌های صنعتی را در فصل گرما و تابستان، با مشکل مواجه ساخته است. در حال حاضر نیز با فرارسیدن فصل سرما برخی از واحدها با مشکل سوخت و گاز روبه‌رو هستند. همچنین برخی از شهرک‌های صنعتی مشکل آب دارند؛ در حالی‌که باید به آب به عنوان یک زیرساخت، نگاه ویژه‌ای داشته باشیم. متأسفانه این نگاه وجود ندارد و روشی برای کاهش یا مصرف بهینه آب در نظر گرفته نشده است و این تنها از بُعد داخلی است که اگر خشکسالی‌های موجود هم به این مشکل اضافه شود، در سنوات آتی با معضل بزرگی مواجه خواهیم شد.
در مصاحبه قبلی که با شما انجام دادیم، مشکل لجستیک و حمل و نقل را در صادرات بیان کردید و در مورد این‌که اگر نرخ ارز از 25 تومان پایین‌تر بیاید، صادرات توجیه‌پذیر نخواهد بود؛ امروز با وجود افزایش نرخ ارز، صادرات را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در حوزه صادرات چون نرخ ارز افزایش یافته است، امکان صادرات برای صنایع و تولیدکننده داخلی، یک پتانسیل و موقعیت مثبت را ایجاد کرده است، ولی بحث اصلی این است که ما چقدر می‌توانیم از این فرصت استفاده کنیم. این مسأله را باید بدین شکل تحلیل کرد که هم‌اکنون شرکت‌هایی که بنیان‌های صادراتی دارند از لحاظ مسائل حمل و نقل و زیرساخت‌های صادراتی مانند قبل مشکل ندارند، اما مشکل در انتقال پول است و فضای سیاسی حاکم بر کشور مراودات صادراتی را با مشکل مواجه کرده است. شاید این مسائل در 2 سال پیش وجود نداشت اما اکنون متأثر از فضای سیاسی، برخی از کشورها آنگونه که باید و شاید از کالاهای ایرانی استقبال نمی‌کنند و یا ما را به‌گونه‌ای مدیریت کرده و به محض بالا و پایین شدن نرخ ارز با عدم خرید یا عدم پرداخت به‌موقع، صورتحساب‌های آنان با مشکل مواجه می‌شود و از آن جا که مراودات بانکی مستمر و مستقل را به‌صورت جهانی نداریم در این زمینه شکننده هستیم. در واقع ما ناچاریم برای صادرات به برخی از شرکت‌های خارجی، چون مراوده بانکی مستقیم نداریم از طریق واسطه، وجه خود را اخذ و ابتیاع کنیم و به دنبال این امر، طرف مقابل نیز می‌تواند ما را با مشکلاتی مثل عدم پرداخت و… مواجه کند؛ ولی اگر مراوده بانکی مستحکم و مناسبی داشتیم و خرید و فروش‌ها از طریق LC انجام می‌شد، صادرکننده با اطمینان خاطر و با هزینه کمتری، کالای خود را صادر می‌کرد. البته، مسائل لجستیکی تا حدودی در برخی کالاها تأثیر گذاشته و قیمت‌ها در این زمینه افزایش یافته است.
باید اضافه کرد که ما از یک دیپلماسی صادراتی برخوردار نیستیم؛ از این‌رو صادرکننده تا حدودی احساس ناتوانی میکند. در واقع صادرکننده آنگونه که باید مثل برخی از کشورهای صادرات محور همچون ترکیه و کره از پوشش و حمایت حاکمیتی برخوردار نیست و این امر باید اتفاق بیفتد و سپس زیرساخت‌ها به‌تدریج ایجاد شود. در آن‌صورت مسائل حمل و نقل، حل شده و دیگر کالا در مرزها مانند آن چه امروز شاهد آن هستیم، باقی نخواهد ماند. این‌ها مسائلی نیست که ما بتوانیم آن را حل کنیم و دولت‌ها باید برای حل آن کمر همت ببندند. امیدواریم در آینده شاهد این اتفاق باشیم. بنابراین در حوزه صادراتی ما ضعف شدید داریم؛ یعنی دیپلماسی صادراتی ما آنگونه که باید شفاف نیست و وابسته به مسائل سیاسی شده است.
در رابطه با وضعیت تولید و صادرات مجموعه نوبرسبز در نه‌ماهه سال جاری توضیح دهید و برنامه آتی شما برای تولید چیست؟
برنامه آتی این است که در صورت فراهم آمدن زیرساخت‌ها در حوزه صادرات فعال‌تر عمل کنیم. در رابطه با تولید نیز باید گفت که همچون سنوات قبل بوده و اتفاق خاصی در افزایش تولید و حوزه صادرات رقم نخورده است و امیدواریم این روند نسبتاً مناسب و ثابت ادامه داشته باشد.
در انتها چنانچه نکته ناگفته‌ای مانده است، بیان نمایید؟
دولت و دست‌اندرکاران باید بیشتر به فکر زیرساخت‌ها باشند و برای آب، گاز، برق و نیروی انسانی که سرمایه‌گذاری زیادی روی آن می‌شود- تدابیر ویژه‌ای بیندیشد. هم‌اکنون متأسفانه در خیلی از شهرک‌های صنعتی با کمبود نیروی انسانی مواجه‌ایم و این احتمالاً در سال‌های آتی بیشتر نمود می‌یابد و باید بیشتر به آن توجه کنیم. باید با خلق فرآیندهایی تولیدکننده را از هرگونه مشکل دور نگه داریم تا ذهن او بیشتر معطوف به تولید، فروش و صادرات باشد.
