سرویس بین‌الملل اقتصادسبز- رکسانا غلامی:

اقتصادسبز آنلاین: رقابت جهانی بازار چای همواره در حال افزایش بوده و رشد آن با توجه به تقاضای مردم، عمدتا ً در بازارهای داخلی و کشورهای مسلمان دیده می‌شود. اما با افزایش هزینه‌های تولید، مشکلات پایداری، مسؤولیت‌پذیری اجتماعی و نیز تهدیدات تغییر آب و هوا مواجه است. در جلسه مجمع عمومی سازمان ملل متحد، که در ماه مه برگزار شد، مجموعه‌ای از اطلاعات به نمایش گذاشته شد که وضعیت فعلی بازار را توصیف و ارزیابی می‌کنند و به ما اجازه می‌دهند تا روندهایی را شناسایی کنیم که تأثیر بالقوه بر تحولات آینده دارند.

وضعیت عرضه و تقاضا

تولید جهانی چای در طی یک دهه گذشته به میزان متوسط 4.4 درصد افزایش‌یافته و به 5.812 میلیون تن در سال 2027 خواهد رسید. این رشد قابل‌توجه عمدتا ً نتیجه تولید بسیار گسترده چین است که از سال 2018 دو برابر شده و به 2.609 میلیون تن در سال 2027 رسیده که به عبارتی معادل 45 درصد از چای جهان است. این توسعه گسترده به رشد بی‌سابقه‌ای از تقاضای داخلی پاسخ می‌دهد که عمدتاً مربوط به حاشیه‌نشینان دارای درآمد ثابت است.
تولید چای در هند، دومین تولید کننده‌ی بزرگ چای جهان، رشد بسیار خوبی را با تولید 1.322 میلیون تن در سال 2027، و افزایش 35 درصدی از سال 2018 نشان می‌دهد. کنیا و سری‌لانکا در سال 2027 به ترتیب به تولید 0.440 و 0.308 میلیون تن می‌رسد در حالی‌که خروجی چای سریلانکا تنها 3.5 درصد افزایش داشته‌است؛ ان هم به دلیل شرایط بد، آب‌وهوای نامساعد و احکام محدود دولت.
براساس برآورده‌‌های FAO، تولید چای سیاه دارای افزایش سالانه 3 درصدی در طول دهه گذشته می‌باشد، درحالی که چای‌ سبز هم‌چنان به افزایش سهم بازار وابسته بوده و با نرخ رشد 5.4 درصد در سال ادامه می‌دهد. پیش‌بینی می‌شود که تولید جهانی چای سیاه 2.2 درصد در دهه‌ آینده افزایش یابد تا به 4.4 میلیون تن در سال 2027 برسد که منعکس‌کننده افزایش تولید عمده در چین، کنیا و سریلانکا است.
با این وجود چین همچنان در تلاش بوده تا به سطح خروجی کنیا، بزرگ‌ترین صادرکننده‌ی چای سیاه در جهان برسد. پیش‌بینی می‌شود که تولید جهانی چای سبز به میزان 7.5 درصد افزایش یابد تا به 3.6 میلیون تن در سال برسد که انتظار می‌رود باعث افزایش تولید چای سبز از 1.8 میلیون تن به 3.3 میلیون تن بشود.
مصرف سرانه در کشورهای تولیدکننده چای در طی 10 سال گذشته به ویژه در چین و هند همواره با افزایش رو‌به‌رو بوده است، این افزایش هم‌چنین شامل رشد قابل‌توجه در کشورهای دیگر مانند آسیا و آفریقا نیز می‌شود. در بازارهای مصرف‌کننده کشورهایی هم‌چون روسیه و بریتانیا، کاهش مستمر نوشیدن چای دیده می‌شود. لازم به ذکر است که ایالات متحده در این میان نمی‌گنجد و تا به امروز همواره دارای افزایش چشم‌گیر در این زمینه بوده است. ایالات‌متحده در سال 2017 با 0.126 میلیون تن و تنها با 0.175 میلیون تن اختلاف و روسیه با 0.163 میلیون تن در رتبه سه بازار واردات چای قرار گرفته‌اند.در حالی‌که چای در چین گران‌تر می‌شود، اکثر کشورهای تولیدکننده نگرانی خود را از سطح قیمت در مزرعه ابراز می‌کنند که برای رشد چای پایدار بسیار کم است. در بازارهای خرده‌فروشی غربی، چای در مقایسه با قهوه، آب‌میوه، آب معدنی و لبنیات ارزان‌ترین نوشیدنی است. به ویژه این اختلاف شدید در حال توسعه است؛ به دلیل آن‌که مصرف کنندگان آگاه برای خرید دستی، استادکاری، ارگانیک و واحد تجاری عاقلانه‌تر عمل می‌کنند.

حفظ زمین‌ها و کارگران

به گفته نایجل ملیکان، رییس انجمن چای اروپا، افزایش پی در پی تولید و تقاضای چای مسائلی را به‌وجود می‌آورد که تغییراتی را نیز به همراه خواهند داشت. از نظر وی، مهم‌ترین عوامل خارجی رشد جمعیت؛ کمبود زمین و تغییرات آب‌و‌هوایی‌ ست که تاثیر زیادی بر رشد محصولات نوشیدنی مانند چای و قهوه خواهد داشت. منظور از عناصر داخلی تغییرات مداومی است که بر کارگران، روند تولید، محصول و موقعیت آن تأثیر می‌گذارند.با توجه به گفته ملیکان می‌توان به این نتیجه رسید که تنها یک سوم زمین‌های جهان زیر کشت بوده و دو سوم باقی‌مانده آن چراگاه است‌، این به ان معناست که کل محصولات غذایی جهان که حدود 28 درصد از کشت را شامل می‌شود همواره در حال رشد بوده و فقط حدود سه درصد آن توسط محصولات دائمی مانند باغ‌ها، باغ‌های انگور و محصولات نوشیدنی کافئین دار، قهوه، چای، کاکائو و غیره اشغال می‌شود. از این رو، این محصولات به عنوان محصولات لوکس در نظر گرفته می‌شوند و نیازی به ذکر آن نیست که مقادیر زیادی ازت، پتاسیم و فسفر نیز برای کشاورزی معمول آنها لازم است. اگر همه چای‌ها به صورت ارگانیک پرورش داده شوند، هر سال 100 میلیون تن کود تازه نیاز است، یعنی حدود 15 کیلوگرم کود گاو در سال تنها برای تولید یک کیلوگرم چای!
همچنین، با توجه به این‌که بسیاری از کشاورزان سالخورده فرزندان خود را به شهرها منتقل می‌کنند، نیروی کار روستایی کاهش می‌یابد و این به معنای اجتناب ناپذیر شدن استفاده از ابزار مکانیزه است. ملیکان خاطرنشان کرد که چین 19 درصد از جمعیت جهان را تنها با هفت درصد از زمین‌های زیرکشت داشته و تغذیه ان‌ها را به طور کامل تأمین می‌کند، در حالی که کشاورزی امروز در مقایسه با هند تقریباً 50 درصد مکانیزه شده است. وی پیش بینی می‌کند که تا سال 2030 حدود 85 درصد چای جهان توسط ماشین‌آلات برداشت شود و تنها حدود 15 درصد از آن برای بخش حق بیمه و بازار تخصصی به‌صورت دستی به عمل آید، قیمت‌هایی که 10 تا 20 برابر گران‌تر از چای‌های اصلی خواهد بود.
ملیکان معتقد است که مصرف کنندگان وضعیت عرضه خود را درک کرده و هزینه انتخاب خود را پرداخت می‌کنند. تا سال 2050، محصولات چای صنعتی عمدتاً به RTD و سایر عصاره‌های نوآورانه، بسترها و محصولات ساخته شده از گرد و غبار چای و مواد باقیمانده بخش حق بیمه تبدیل می‌شوند که به تقاضای مردم پاسخ خواهند داد.با تغییر اقلیم و چالش‌های تأمین زنجیره تأمین اقتصادی پایدار، به نظر می‌رسد که نیاز به علم بیشتر با افزایش چشم گیری مواجه خواهد بود که شامل عملکرد بیشتر افت‌ها، بوته‌های مقاوم در برابر سرما و یخبندان، آبیاری، تغذیه، حفاظت، طراحی مزارع در خط با تجهیزات برداشت در مزارع است. نیازی به ذکر نیست که جاده‌های مناسب برای حمل و نقل سریع به کارخانه‌ها و بنادر جزو مهم ترین اقدام‌ها برای پیشرفت در زمینه تولید است. همچنین، نیاز به مراقبت از محصول با استفاده از فن‌آوری‌های پیشرفته سازگار با محیط زیست، و بازاریابی آن با کمترین هزینه و در بسته‌بندی‌های مناسب نیز از جمله مواردی ست که باید به ان توجه شود.همه کشورهای بزرگ تولید کننده دارای مؤسسه تحقیقاتی چای TRI هستند و دانش، داده و تجربیات زیادی را جمع آوری می‌کنند. همکاری بیشتر باعث پیشرفت از طریق عملکرد متقابل می‌شود. در نهایت چای از قهوه الگوبرداری کرده و سیستم عامل‌های جهانی بیشتری را برای عملیات جهانی کردن ان ایجاد می‌کند. به عنوان مثال، چای GTI که ابتکاری جهانی از دانشگاه کالیفرنیا دیویس است، چهارمین کنفرانس سالانه چای خود را در ژانویه برگزار کرد. لازم به ذکر است که این دانشگاه در میان ده دانشگاه برتر کشاورزی جهان قرار دارد. علاوه بر این، UC دیویس در حال تحقیق برای کشف شواهدی مبنی بر فواید بهداشتی چای است. او هم چنین توافق نامه اخیر را نیز برای همکاری با قدیمی ترین TRI جهان در Tocklai Assam هند امضا کرده است.

روندهای مصرف متنوع باقی می‌مانند

مصرف‌کنندگان شهری تحت فشار و استرس به‌دنبال نوشیدنی‌ای هستند که بازگرداننده انرژی آن‌ها باشد و در این میان تعداد کمی به طعم شیرین ان اهمیت می‌دهند، بنابراین نیازی به افزودن کالری و شیرین کننده‌ها نیست. چای به طور فزاینده ای در حال تبدیل به نوشیدنی مورد علاقه نسل‌های جوان است. در دهه گذشته شاهد افزایش چشمگیری در محبوبیت چای بودیم. هم چنین آگاهی بیشتری در مورد پایداری زیست محیطی و اجتماعی مربوط به این چای‌های با کیفیت و منشا وجود دارد که از طریق ارزش افزوده بیشتر پاداش‌های بهتری را به کشاورزان ارایه می‌دهند. طبقه بررس‌های Euromonitor International که شرکت اطلاعاتی جهانی مستقر در انگلیس است می‌توان به این نتیجه رسید که چای سرد نیز در حال محبوب شدن میان مردم است. در سال 2017، ITO EN طیف وسیعی از چای‌های سرد و حاوی یخ را در ایالات متحده راه‌اندازی کرد که گفته می‌شود که در ان از فرآیند درست شدن دم کرده ای ژاپنی به نام Mizudashi استفاده شده است. این دم کرده معمولاً در چایخانه‌های ژاپنی دیده می‌شود. در بهار 2018، نستله واترز یک چای گازدار را معرفی کرد، در همین حین استارباکس تیوانا یک نسخه گازدار را نیز به چای‌های یخی خود اضافه کرد، این کالای جدید جایگزینی برای نوشابه‌های گازدار شناخته می‌شوند که از نظر قند و کالری نیز مشکلات سایر نوشیدنی‌ها را ندارند. در حال حاضر، سه بازار برتر چای سرد شامل چین، ژاپن و ایالات متحده آمریکا هستند، اما این روند به سرعت در بسیاری از بازارهای دیگر جهان نیز در حال افزایش است.
چای جایگاه مهمی در زندگی مردم پیدا کرده است و می‌تواند در همه وعده‌های غذایی و حتی میان وعده‌ها نیز مصرف شود. این نوشیدنی محبوب، در هر ساعتی از روز خود را در سبد مصرف کننده جای می‌دهد و به مرور در حال تبدیل به عضوی جدانشدنی از خرید‌های مردم است
همچنین عادات مصرف در حال تغییر بوده و الگوهای جدید و متنوعی را دنبال می‌کند این الگو‌ها شامل گرم یا سرد، سیاه یا سبز و حتی دم کرده یا RTD می‌باشد چای یک نوشیدنی مفید برای ذهن و بدن است که پیش زمینه فرهنگی غنی ای نیز در این زمینه داراست. افزایش روزافزون چای‌های گیاهی، بر فواید این نوشیدنی می‌افزاید علاوه بر این، چای از بوته‌ای گرفته می‌شود که CO2 را جذب می‌کند و به عنوان یک محصول فقرزدایی نیز در نظر گرفته می‌شود. انتظار می‌رود در سال‌های آینده کافی شاپ‌هایی برگزار شوند که چای باکیفیت و متنوع تری برای عرضه به مردم داشته باشند، زیرا بسیاری از مصرف کنندگان مایل به انتخاب آزادانه یکی از این نوشیدنی‌های تقویت کننده در طول روز هستند.