این روزها که بحث تغییر و تحولات مدیریتی در سطح وزارت جهادکشاورزی بالا گرفته است، بازار گمانه‌زنی‌ها هم داغ شده و هر روز نام یکی از معاونت‌ها و یا روسای سازمان‌ها در لابه‌لای اسامی به گوش می‌رسد که سایه تغییر را بالای سر خود می‌بینید.

یکی از این بخش‌های پرسروصدا سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران است که عملکرد مدیریت‌اش به‌خصوص توسط یکی دو رسانه مورد انتقاد قرار می‌‌گیرد و نسبت به ناهماهنگی میان سازمان با شبکه و اتحادیه‌ها مطالبی منتشر شده است.
جهت بررسی موضوع در این گزارش پای صحبت‌های تنی چند از مدیران مطرح اتحادیه‌های تعاونی روستایی و کشاورزی نشستیم تا از زبان آنها واقعیات را بشنویم.

ناآگاهی از تغییر قانون دلیل اصلی هجمه به تعاون روستایی

یدا… کشاورز، مدیرعامل اتحادیه مرکزی تعاونی‌های روستایی و کشاورزی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار ما پیرامون عملکرد دوساله سازمان تعاون روستایی متذکر شد: دکتر شیرزاد یک فرد علمی و اجرایی است که در رأس سازمان مرکزی تعاون روستایی قرار گرفته و اگر تنها به آمار خرید توجه شود به نتایج درخشانی دست خواهیم یافت.
وی افزود: به عنوان نمونه سال گذشته 400 هزار تن گوجه‌فرنگی خریداری شد، امسال هم تا حدود 4 میلیون تن گندم خریداری خواهد شد و از این‌رو به اعتقاد بنده در بخش بازرگانی باید نمره قابل قبولی به سازمان داد که البته با آمار گذشته هم قابل قیاس نیست.
کشاورز با یادآوری سابقه 26 ساله فعالیت در این مجموعه، عملکرد دو سال گذشته سازمان و شبکه تعاون روستایی را بسیار مطلوب ارزیابی کرد و در پاسخ به پرسشی مبنی بر جویا نشدن نظر تشکل‌ها و اتحادیه‌ها در تصمیم‌های کلان سازمان تعاون روستایی گفت: در این رابطه ابتدا باید به میزان نفوذ یک تشکل در میان اعضاء و قدرت اجرایی آن تشکل توجه کرد، چرا که برخی از تشکل‌ها تصور دارند که سازمان به‌عنوان متولی باید دست آنها را بگیرد، این در حالی است که وظیفه سازمان، تنها نظارت، هدایت و حمایت است.
کشاورز گفت: شورای عالی تشکل‌ها متشکل از مدیران عامل همه اتحادیه‌ها می‌باشد و معمولاً ماهانه دو یا سه جلسه برگزار می‌شود که در اکثر آنها دکتر شیرزاد حاضر است.
مدیرعامل اتحادیه مرکزی تعاونی‌های روستایی و کشاورزی ایران درخصوص انتشار برخی تصاویر درخصوص وجود مازاد برخی محصولات و بروز هجمه علیه تعاون روستایی تصریح کرد: از آنجایی‌که پس از لغو اجرای قانون انتزاع در عمل اختیار تنظیم بازار در اختیار وزارت صمت است، دیگر سازمان تعاون روستایی نقشی در این میان ندارد و مسایل در کارگروه تنظیم بازار وزارت صمت پیگیری می‌شود، این در حالی است که تا چند ماه گذشته این کارگروه در وزارت جهادکشاورزی تشکیل می‌شد و امروز دیگر اختیاری درخصوص تنظیم بازار در دستان جهادکشاورزی نیست و طبیعی است در این میان دلیل هجمه به تعاون روستایی ناشی از ناآگاهی باشد.
وی افزود: در شرایط فعلی وزارت صمت در کارگروه، تائید و سپس مبادرت به معرفی مباشر کرده و پس از آن مباشر مبادرت به خریدهای تضمینی محصولات موردنظر دولت می‌کند و البته باید در نظر داشت که برخی محصولات که به مشکل مازاد برخورده اصلاً در قالب خریدهای تضمینی قرار نمی‌گیرد.
کشاورز اظهار داشت: طبیعی است وقتی قانون تغییر کرد، یعنی در عمل بودجه‌ای هم در اختیار تعاون روستایی برای خرید محصولات قرار نمی‌گیرد تا مبادرت به خرید مازاد محصولات کشاورزان نماید.

تعاون روستایی مؤثر در روند مدیریتی تعاونی‌های تولید

محمدرضا رزاقی، مدیرعامل اتحادیه مرکزی شرکت‌های تعاونی تولید روستایی کشور نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ما گفت: در گذشته تعاونی‌های تولید زیرنظر وزارت جهادکشاورزی فعالیت می‌کردند که متعاقباً تحت نظارت سازمان مرکزی تعاون روستایی درآمد و با توجه به ساختار تعاونی‌های تولید که بیشتر مباحث فنی برایش تعریف شده تا در این قالب حرکت کند، سازمان مرکزی تعاون روستایی در سال‌های اخیر تغییرات ساختاری مثبت و تأثیرگذاری در راستای مباحث فنی این تعاونی‌ها داشته است.
وی افزود: در حوزه فنی، احیای معاونت فنی در سازمان مرکزی تعاون روستایی یکی از جایگاه‌های بود که خیلی ‌توانست برای تعاونی‌های تولید سازنده باشد و در کنارش اهمیت به ساختار نظام‌های بهره‌برداری در قالب این معاونت فنی با توجه به ارتباط تعاونی‌های تولید با ساختار نظام‌های بهره‌برداری ‌توانست مسیرهایی که تعاونی‌‌های تولید در بحث اساسنامه برایشان تعریف شده را هموار کند که این امر به‌خوبی محقق شد.
رزاقی تصریح کرد: خوشبختانه این تغییرات ساختاری، تعاونی‌های تولید را در مسیر مورد انتظار قرار داده است، در مقوله کشاورزی قراردادی، تولید بذر، تشکیل، توسعه و توانمندسازی تعاونی‌های تولید گام‌های ارزشمندی در دو سال گذشته برداشته شده و برای اولین‌بار است که تعاونی‌های تولید طی قراردادی که با سازمان مرکزی منعقد کرده توانسته‌اند در مسیر تشکیل، توسعه و توانمندسازی تعاونی‌ها در قالب پروژه آب‌های مرزی غرب و شمال غرب سیستان، خوزستان و ایلام که یکی از بزرگترین پروژه‌های آبی و خاکی کشور است، مشارکت فعال داشته باشند.
وی افزود: با توجه به تغییر اصولی ساختارهای سازمان تعاون روستایی در اتحادیه نیز حوزه معاونت فنی و مهندسی، مدیریت آب و خاک، شرکت فنی و مهندسی آب و خاک و بذر ایجاد و متعاقب آن ارتباط مناسبی با کشورهای خارجی در زمینه تولید و واردات بذر برقرار شد که متعاقب آن نمونه بذرها از جمله کلزا و چغندرقند نیز از برندهای معتبر کشورهای اروپایی وارد کشور گردید.
رزاقی خاطرنشان ساخت: در زمینه اصلاح باغات، از جمله سایه‌بان باغات و گلخانه‌ها نیز ارتباط خوبی با کشورهای مختلف برقرار شد و در این رابطه همه این مباحث فنی که انجام آن از تعاونی‌های تولید انتظار می‌رفت به شکل بهتری محقق شد که بدون شک حمایت‌های سازمان مرکزی تعاون روستایی نقش مهمی در تحقق این گام‌های ارزشمند داشته است.
وی متذکر شد: در طول دو سال گذشته ارتباط مطلوبی با سازمان‌های جهادکشاورزی استان‌ها برقرار شد و در زمینه کشاورزی قراردادی که از سیاست‌های اصلی وزارت جهادکشاورزی هم محسوب می‌شود که در واقع امروز مقوله بازار یکی از مشکلات اصلی بخش کشاورزی نیز به‌شمار می‌رود حرکت‌های اصولی مهمی در این زمینه شروع و صورت گرفته و در حوزه‌ تعاونی‌های تولید کشاورزی قراردادی را در دانه‌‌های روغنی (محصول کلزا) و در چغندر قند، سبزی و صیفی در چندین استان به‌طرز مطلوبی اجرایی کردیم.
رزاقی با بیان این‌که در طول دو سال گذشته در حوزه بیمه تفاهمنامه سه‌جانبه مهمی با صندوق بیمه محصولات کشاورزی و سازمان مرکزی تعاون روستایی منعقد شد که دستاورد مهمی برای تعاونی‌های تولید به‌شمار می‌رود، تصریح کرد: در زمینه خاک هم تفاهمنامه‌ای با حوزه اداره‌کل خاک وزارتخانه و اتحادیه مرکزی در حال امضا است که به موجب آن تعاونی‌های تولید می‌توانند در بحث اصلاح خاک، تغذیه خاک و مباحث مرتبط با حفظ خاک ورود پیدا کنند که این حضور ناشی از نگاه جدید حاکم بر سازمان تعاون روستایی است.
وی در پاسخ به پرسشی درخصوص ادعای دخالت سازمان مرکزی در روند مدیریتی اتحادیه‌ها تأکید کرد: خوشبختانه این مورد در تعاونی‌های تولید نه تنها مشاهده نشده، بلکه شخص دکتر شیرزاد در بسیاری از نوآوری‌هایی که در تعاونی‌های تولید آغاز شد، انصافاً کمک کرده است.
رزاقی خاطرنشان ساخت: در تعاونی‌های تولید در زمینه تولید محصولات گواهی شده با همکاری دفتر محیط‌زیست وزارتخانه نیز مسیری آغاز و در نهایت منجر به تشکیل یک شرکت نظارت و بازرسی در زیرمجموعه اتحادیه شد که هم‌اکنون هم پیگیر اخذ مجوز‌های مربوطه هستیم تا اتحادیه تعاونی‌های تولید بتوانند در راستای تولید محصولات گواهی شده نیز نقش مؤثر ایفا نماید که این رویکرد نیز با حمایت مستقیم دکتر شیرزاد و همکاری وزارت جهادکشاورزی محقق گردید و بدین‌ترتیب تعاونی‌های تولید در تولید محصولات گواهی شده نیز وارد شدند که نقش مهمی در سلامت جامعه هم ایفا می‌کند.
وی در پایان ضمن تبریک به دکتر خاوازی وزیر جهادکشاورزی با توجه به سوابق و دیدگاه مثبت وی نسبت به تشکل‌های بخش کشاورزی درخواست کرد تا وزیر جهادکشاورزی نگاه ویژه‌ای به شبکه تعاونی‌های تولید داشته باشد، چرا که قطعاً حمایت از این اتحادیه و تشکل‌های عضو می‌تواند در پیشبرد برنامه‌های مدنظر و رسیدن به اهداف مشترک در بخش کشاورزی نقش مفید و مؤثری ایفا کند.

تشکل شورا به‌منظور پیگیری مطالبات شبکه تعاون روستایی

سعید سلطانی، مدیرعامل اتحادیه مرکزی تعاونی‌های کشاورزی و دامداری ایران در گفت‌وگو با خبرنگار ما اظهار داشت: تحولات دو سال اخیر سازمان مرکزی تعاون روستایی چشمگیر بوده و اتفاقاً نحوه تعامل با اتحادیه‌ها هم بسیار مطلوب است، به‌طوری که شخص رییس سازمان به‌طور مرتب در موارد مختلف از اتحادیه‌ها مشاوره می‌گیرد و از آن استفاده می‌کند.
وی با بیان این‌که با نظر دکتر شیرزاد شورایی جهت شناسایی و پیگیری مطالبات شبکه تشکیل شده، خاطرنشان ساخت: در دوره فعلی سازمان تعاون روستایی تعامل بسیار مطلوبی میان سازمان و اتحادیه‌ها برقرار شده و به اعتقاد من در رأس سازمان تعاون روستایی مدیر توانمندی قرار گرفته است.
وی افزود: در طول 2 سال گذشته برنامه‌ریزی‌های اصولی بسیاری در سازمان تعاون روستایی شکل گرفته و پیش‌بینی می‌شود در طول حدود یکسال باقی‌مانده دولت درصورت تداوم این نوع مدیریت شاهد جهش‌های بسیاری در این بخش باشیم.

تعاون روستایی حامی و تسهیلگر فعالیت اتحادیه‌ها بوده است

رضا ترکاشوند، مدیرعامل اتحادیه مرکزی مرغداران تخمگذار میهن در گفت‌وگو با خبرنگار ما پیرامون عملکرد دو سال گذشته سازمان تعاون روستایی خاطرنشان ساخت: اعتقاد دارم اصلاح ساختار مدیریتی در سطح سازمان در راستای چابک‌سازی بوده، همچنین سیاست‌ها و رویکردهای سازمان درخصوص توسعه شبکه تعاونی‌های روستایی و کشاورزی در دو سال گذشته در دستور کار سازمان بوده است و در این راستا برخی ساختارهای معیوب گذشته و موازی‌کاری‌ها اصلاح شده است.
وی افزود: به‌عنوان نمونه در اتحادیه نظارت یکسری اتحادیه‌های منطقه‌ای شکل گرفت که ناهماهنگی‌هایی ایجاد کرده بود که در این رابطه سازمان وارد عمل شد و این رویه را اصلاح کرد.
ترکاشوند افزود: فرآیندهای مربوط به روش‌‌های آموزش در بخش کارکنان سازمان و همچنین مدیران و ارکان تشکل‌ها و بازسازی و به‌سازی شبکه تشکل‌ها و تعاونی‌های جدید، استفاده از بسترهای نوین برای ارتباط گرفتن با شبکه و استفاده از ارتباط آنلاین در سطح استان‌ها از جمله موارد نوینی بوده که در دو سال گذشته اجرایی شده است.
وی ساماندهی برخی تشکل‌ها که دارای مشکلاتی از قبیل موازی‌کاری بودند را از جمله دیگر اقدامات مفید سازمان برشمرد و متذکر شد: به‌عنوان نمونه در اتحادیه مرکزی مرغداران تخمگذار میهن در برخی استان‌ها اتحادیه مرغداران استانی ایجاد و درهنگام تشکیل تعاونی مشکلاتی پیش آمده بود که با حمایت سازمان تعاون روستایی اصلاحات لازم انجام گرفت و فعالیت‌ها به‌صورت منسجم و تخصصی‌تر به جریان افتاد و با ساماندهی صورت گرفته از موازی‌کاری‌ها جلوگیری شد.
مدیرعامل اتحادیه مرکزی مرغداران تخمگذار میهن اضافه کرد: در حوزه معاونت فنی سازمان نشست‌های منظمی در طول دو سال گذشته با حضور نمایندگان تشکل‌ها و معاونت‌های مربوطه جهادکشاورزی نظیر معاونت امور دام، معاونت برنامه‌ریزی و اقتصادی جهادکشاورزی و … برگزار شد و بسیاری از مشکلات تشکل‌ها در این جلسات مرتفع گشت.
وی یادآور شد: ارتباط مؤثر و هدفمندی میان بدنه مدیریتی سازمان با تشکل‌ها در طول دو سال گذشته در بخش‌های حسابرسی، آموزش و … برقرار بوده است و حتی در جلسات مدیریتی سازمان هم نمایندگان اتحادیه مرکزی حضور دارند و در جریان مسایل کلی و استانی قرار می‌گیرند و حتی رویکردها و برنامه‌ها را نیز تشکل‌ها در این جلسات ارایه می‌دهند که این امکان هم در دوره دو ساله کنونی ایجاد شده است.
در واقع یک ارتباط فعال میان سازمان و شبکه ایجاد شده که همواره مورد انتظار ما بوده و امید است با تداوم این رویه بتوان مشکلات بیشتری از اتحادیه‌ها را مطرح و مرتفع کرد.
ترکاشوند گفت: سازمان در راستای ایفای نقش ذاتی خود به‌عنوان حامی، تسهیلگر و رفع کننده موانع به اعتقاد اینجانب به خوبی عمل کرده است و تأکید می‌شود که در طول دو سال گذشته هیچ‌گونه دخالت تأثیرگذاری در روند اداره اتحادیه‌ها مشاهده نشده است و در بحث‌های نظارتی و حسابرسی هم همکاری مطلوبی فیمابین برقرار است.

سازمان مرکزی حتی در پروسه قاچاق گل هم یاور اتحادیه بوده است

سید جواد کیایی، نایب رییس اتحادیه سراسری تعاونی‌های کشاورزی تولیدکنندگان گل و گیاه ایران در گفت‌وگو با خبرنگار ما تأکید کرد: از ابتدای ورود دکتر شیرزاد به سازمان مرکزی تعاون روستایی همکاری نزدیک و مطلوبی فیمابین برقرار بوده است و درصورت بروز هرگونه مشکل رییس سازمان و دکتر مسلمی معاونت توسعه و تشکل‌ها همکاری‌های لازم را داشته‌اند.
وی در پاسخ به پرسش خبرنگار ما درخصوص دلیل هجمه به این سازمان مبنی بر نادیده گرفتن نظر تشکل‌ها در تصمیم‌گیری‌ها گفت: به صراحت اعلام می‌کنم که اتحادیه گل و گیاه هیچ‌گونه مشکلی با سازمان مرکزی ندارد و همواره روی مدیران سازمان مرکزی به‌روی اتحادیه ما گشوده بوده است و سازمان در مواردی نظیر قاچاق گل، برگزاری مجامع عمومی و… همکاری لازم را با اتحادیه‌ها داشته است.

تعامل مطلوب برای تأمین سیب و پرتقال شب عید

محمدعلی مصطفی‌لو، مدیرعامل اتحادیه سراسری تعاونی‌های کشاورزی باغداران ایران درخصوص نحوه تعامل اتحادیه‌ها با سازمان تعاون روستایی در دو سال گذشته خاطرنشان ساخت: در سال 1398 در راستای توزیع پرتقال و سیب شب عید در تعامل مستقیم با تعاون روستایی بودیم و در زمینه تامین نهاده‌ها هم همکاری‌ خوبی میان سازمان و اتحادیه سراسری تعاونی‌های کشاورزی باغداران ایران وجود دارد.
وی افزود: البته پس از لغو انتزاع در عمل همکاری فیمابین کمتر شده است که ارتباطی به مدیریت سازمان ندارد و ناشی از تغییر قانون است.

کارنامه شایسته تقدیر یا تخریب؟!

همانطور که مدیران اتحادیه‌های تعاونی روستایی و کشاورزی اعلام کردند برخلاف تمام هجمه‌ها نحوه همکاری و تعامل فیمابین سازمان و اتحادیه‌ها رو به تعالی بوده است.
از سوی دیگر نگاهی به عملکرد دو ساله سازمان تعاون روستایی نشان می‌دهد که از افزایش سرمایه گرفته تا خروج سازمان از فهرست خصوصی‌سازی، افزایش حجم خریدهای توافقی، توسعه آی‌تی، مستندسازی الکترونیک پرونده‌های حقوقی 20 سال اخیر، ساماندهی اسناد اعتباری و مالی، بستن حدود 47 پرونده بازرگانی در سازمان حمایت و ستاد تنظیم بازار و تعیین تکلیف دارایی‌های مشترک شبکه تعاون روستایی و سازمان روند مدیریت توام با موفقیت بوده است. از سوی دیگر تغییرات فیزیکی سازمان، احداث مخازن حقوقی و مخزن نگهداری اسناد بروات، سفته و چک‌ها و تقویت حفاظت فیزیکی، فروش همه محصولات بازرگانی در بورس کالای کشاورزی نظیر خرمای استعمران، زعفران، شیرخشک و رب گوجه‌فرنگی، تأسیس سامانه‌های بازرگانی جدید، تأسیس مرکز اسناد و کتابخانه، تأسیس دبیرخانه نظام صنفی کشاورزی کشور، تدوین 127 دستورالعمل، آئین‌نامه و نظام‌نامه جهت قانونمندکردن امورات اجرایی سازمان، برچیدن انحلال و توقف قریب به یک هزار واحد اعتباری متخلف که واسطه‌گری پولی و مالی غیرمجاز انجام می‌دادند به طور قطع کارنامه‌ای نیست که شایسته چنین هجمه‌های سنگین باشد.
افزایش 464 درصدی حجم خریدهای حمایتی در استان‌ها، تدوین استانداردهای جدید انبارش کالاها با همکاری شرکت بورس کالا، ساماندهی نیروی انسانی و انتخاب مدیران جوان و نوسازی مدیریت‌های ستادی و استانی، تأسیس بیش از 10 اتحادیه و صنف تخصصی محصولی نیز در زمره دیگر اقدامات و دستاوردهای مدیریت دو ساله اخیر به‌شمار می‌رود.

همچنین طی دو سال اخیر رکورد تشکیل جلسات و تدوین صورتجلسات هیأت مدیره سازمان شکسته شد و رشد 310 درصدی در مصوبات به‌وقوع پیوست، احیای سیستم حسابرسی کنترل و نظارت در سازمان با به‌کارگیری نیروهای جوان حسابرس، احیای سیستم بازرسی سازمان، به‌کارگیری و فعالیت مجدد نظام حسابرسی داخلی سازمان پس از 12 سال، رشد 154 درصدی تشکیل کمیته‌های کنترل و نظارت در استان‌‌ها و ستاد مرکزی برای رسیدگی به تخلفات مدیران عامل در درون شبکه تعاون روستایی کشور از جمله اقدامات مهم به‌شمار می‌رود.
در کنار همه این دستاوردها ایجاد نظام جامع مشاغل صنف کسب و کارهای کشاورزی با اخذ حدود 110 عنوان کد آیسیک جدید، مشارکت در خرید 3 واحد صنعتی تولید آبمیوه، کنسانتره تولید شیرخشک برای تکمیل زنجیره تولید در شبکه تعاون روستایی، تولید بذر، توزیع کود، سم و علف‌کش، تشکیل شورای عالی تشکل‌های بخش کشاورزی و… که جملگی در دو سال اخیر رخ داده آیا شایسته این حجم جوسازی می‌باشد؟!
و سرانجام این‌که انتقادکنندگان از مدیریت سازمان تعاون روستایی چه هدفی را دنبال می‌کنند که چنین بی‌پروا به تاخت و تاز می‌پردازند. / دیده‌بان امنیت غذایی