محمدرضا جمشیدی

این روزها و به خصوص پس از پذیرش استعفای وزیر آموزش و پرورش صحبت‌های بسیاری پیرامون تغییرات احتمالی در کابینه دولت از اطراف و اکناف به گوش می‌رسدکه برخی از آن‌ها قابل توجه است.

یکی از این حاشیه‌سازی‌ها و یا به عبارتی فضاسازی‌هایی که از یکی دو ماه پیش از عید نیز مطرح بود و این روزها به شدت قوت گرفته است، تغییر در رأس وزارت جهاد کشاورزی است و جالب‌تر این که نام گزینه‌هایی هم مطرح می‌شود و حتی مقصد آینده جواد ساداتی‌نژاد در دولت نیز گمانه زنی شده است.

در حالی که افکار عمومی به واسطه بی‌ثباتی در بازار خودرو آماده‌تر برای تغییر و تحولات در رأس وزاتخانه دیگر است. به ناگاه در محافل مختلف با اشاره به گرانی محصولات کشاورزی و به ویژه گوشت قرمز بر طبل ناکارآمدی وزیر جهاد کشاورزی کوبیده شده و تغییر او را قریب‌الوقوع می‌دانند.

حتی بر پایه برخی گمانه‌زنی‌ها پیمان پاک، علایی مقدم، خیام نکویی و .. به عنوان کاندیداهای مطرح برای نشستن روی صندلی وزارت جهاد کشاورزی معرفی و معاونت پارلمانی رئیس جمهوری و سفیری در مسکو را به عنوان مقصد احتمالی آینده ساداتی‌نژاد مطرح می‌کنند.

اگر چه تغییر و تحول به خصوص در شرایطی که امروز اقتصاد ما دارد از اختیارات هر مجلس و رئیس دولتی قلمداد می‌شود، اما پیرامون حواشی مطرح شده امروز نکاتی مطرح است که بی‌شک قابل اعتناست:

• 1-وظیفه ذاتی جهاد کشاورزی از دیرباز سیاستگذاری برای تولید محصولات کشاورزی بوده و پس از انتزاع، بازار به وظایف این وزارتخانه افزوده شده، پس طبیعی است که نبود ساختار کارشناسی در بدنه وزارتخانه برای هر وزیری به عنوان یک معضل خود را نشان دهد. کما این که اسلاف پیشین ساداتی‌نژاد در دولت قبلی نیز به گونه‌ای عمل کرده بودند که دولت وقت ناگزیر به توقف اجرای قانون انتزاع در مقطعی شده بود.

پس، بازار محصولات کشاورزی نمی‌تواند از ضعف‌های مدیریتی ساداتی‌نژاد برشمرده شود و البته نباید از نظر دور داشت که پس از بروز مشکلات در تنظیم بازار محصولات کشاورزی در شب عید سال 1400 ، در سال 1401 شاهد ثبات بیشتری در تنظیم بازار شب عید بودیم که به نظر می‌رسد نقطه روشنی در کارنامه جهاد کشاورزی به شمار می‌رود.

قابل تصور خواهد بود به تدریج با تقویت بدنه کارشناسی بازرگانی در جهاد کشاورزی و ساختارمندترشدن فضای مدیریتی در این بخش برخلاف 3 دهه گذشته که ساختار این وزارتخانه به صورت تولیدی شکل گرفته بود، بتوان انتظار بیشتری داشت.

• 2-برای هر تحلیل‌گر اقتصادی پذیرفتنی است که برای بخش کشاورزی که هم در تأمین نهاده‌ها (کود، سم، بذر) و هم درتأمین خوراک و واکسن دام و طیور به واردات نیاز دارد، افزایش نرخ ارز، جنگ اوکراین و روسیه و از همه مهم‌تر جراحی تاریخی اقتصاد و اجرای سیاست تک نرخی ارز بحران‌زا خواهد شد.

بدیهی‌ترین مولفه اقتصادی چنین رخدادهایی چندبرابر شدن بهای محصولات کشاورزی و دامی است، چرا که تا پیش از آن به صورت مسکنی و یارانه‌ای و با ارز 4200 تومانی تأمین شده است.

به عبارتی انداختن بار گرانی اقلام کشاورزی به روی دوش ساداتی‌نژاد بی انصافانه‌ترین واکنشی است که می‌توان انتظار داشت.

• 3-نکته مهم دیگر این که باید در نظر داشت که مدیریت در بخش کشاورزی بسیار پیچیده‌تر از سایر بخش‌های اقتصادی است، چرا که مولفه‎‌های بخش کشاورزی پایدار نیست و طبیعی است در چنین فضایی ریسک هم بسیار افزون‌تر از سایر بخش‌ها تعیین کننده خواهد بود.

بررسی عملکرد ساداتی‌نژاد بدون توجه به این فضا طبیعی است منصفانه نخواهد بود.

اگر چه نمی‌توان بر برخی ضعف‌ها نظیر تغییرات پی در پی مدیران کلان وزارت جهاد کشاورزی در طول یک سال و نیم گذشته و مشکلات مدیریتی در تنظیم بازار میوه شب عید سال 1400 بیشتر به عنوان نقاط تاریک مدیریتی اشاره نکرد.

4 – البته اعلام به موقع و کارشناسی نرخ خرید تضمینی گندم در سال گذشته، به عنوان گام بلند در راستای تحقق امنیت غذایی، برنامه‌ریزی برای اجرای الگوی کشت و تحقق آرمان 50 ساله فعالان بخش کشاورزی، 7 برابر شدن اراضی سنددار کشاورزی در دولت سیزدهم، تشکیل قرارگاه امنیت غذایی، آغاز اجرای طرح کاشت یک میلیارد اصله درخت و … نیز در کارنامه یک و نیم  ساله ساداتی‌نژاد می‌درخشد.

• 5-مهم‌ترین مسأله در این وادی این که اگر حتی روزی نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی تصمیم به استیضاح وزیر جهاد کشاورزی بگیرند، باید این نکته را در نظر داشته باشند که تا تعیین وزیر بعدی و اخذ رأی اعتماد مجدد چند ماهی سپری خواهد شد و وزیر جدید هم در 6 ماه تا یک سال پس از وزارت ناگزیر به تعیین مدیرانی است که همسو با برنامه‌هایش باشند، یعنی عملاً 3 سال از عمر دولت سیزدهم در بخش کشاورزی به جای اجرای برنامه ریزی های اصولی برای تأمین امنیت غذایی کشور و اعتلای تولید در بخش کشاورزی معطوف به عزل و نصب های پرتعداد در بخش کشاورزی و از بین رفتن فرصت های طلایی خواهد شد.

لذا به نظر می‌رسد با توجه به فضای خاص بین‌المللی این روزها، و موفقیت های نسبی ساداتی نژاد، ثبات مدیریت بیش از هر فعل و انفعالی نیاز امروز بخش کشاورزی باشد و طبیعی است که هرگونه حاشیه‌سازی و انتشار شایعه حاصلی جز بی‌انگیزه کردن مدیران میانی بخش کشاورزی و کندشدن انجام امور نخواهد داشت.