اقتصادسبز آنلاین: رییس پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی کشور (تات) گفت: تاکنون هیچ محصول تراریخته ای در کشور رهاسازی و تولید تجاری نشده است.

«غلامرضا صالحی جوزانی»، رییس پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی کشور (تات) امروز (شنبه) در جریان بازدید خبرنگاران از ساختمان جدید پژوهشکده بیوتکنولوژی در کرج افزود: رویکرد کنونی پژوهشگاه و وزارت جهاد کشاورزی در موضوع مهندسی ژنتیک و محصولات تراریخته، به عنوان یکی از فناوری های مهم در کنار سایر زیست فناوری و نانو فناوری‌ها است.
تراریخته (انگلیسی: Transgenesis) که به آن تراژنی یا ترازایی نیز می‌گویند، به فرایند تزریق یک ژن بُرون‌زاد (به انگلیسی: Exogenous Gene ) به جانداران زنده گفته می‌شود به طوری که جاندار ویژگی جدیدی پیدا کرده و آن را به فرزندانش منتقل کند.
رییس پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی کشور (تات) اظهار داشت: به عنوان یک مرکز پژوهشی که وظیفه ما توسعه فناوری های نوین است، سعی داریم همه فناوری هایی که دوستدار محیط زیست بوده و می‌توانند به تامین امنیت غذایی ایمن کمک کنند، را دنبال و از این فناوری ها استفاده کنیم.
وی تصریح‌کرد: تصمیم‌گری درخصوص اینکه یک محصول تراریخته و مهندسی ژنتیک شده وارد عرصه بشود یا نشود، برعهده مراجع بالادستی بود و سیاست کلی نظام است.
این مقام مسوول اضافه‌کرد: این پژوهشگاه در توسعه فناوری و مهندسی ژنتیک در چارچوب ضوابط و مقررات به شکل ۱۰۰ درصد به صورت ایمن کار انجام می دهد، اکنون فقط خوراک دام و دانه های روغنی که مصرف غذایی مستقیم ندارند وارد کشور می شوند.
وی اظهار داشت: هر فناوری جدیدی دارای مزایای متعددی است که می تواند مخاطرات احتمالی نیز داشته باشد، اما تاکنون درباره محصولات تراریخته مصرفی در دنیا گزارش مخاطره آمیزی نداشته ایم.
رییس پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی کشور گفت: طبق مقررات بین المللی باید کشورها محصولات تراریخته را براساس مقالات علمی بررسی و براساس منافع کشورشان نسبت به تولید آن اقدام کنند.
صالحی جوزانی تصریح کرد: در دنیا یک‌سری از محصولات تراریخته بین ۲۵ تا ۲۶ سال استفاده می شود که به‌طور عمده دانه های روغنی هستند، ما هم براساس شرایط خودمان از این موضوع مستثنی نیستیم.
وی، ممنوعیت اتحادیه اروپا را در کشت محصولات تراریخته نه در مصرف آنها برشمرد و افزود: سالهاست که در اتحادیه اروپا محصولات تراریخته همچون دانه های روغنی استفاده می کنند و تاکنون گزارشی درخصوص مشکل ساز بودن محصولات تراریخته عنوان نشده است.
این مسوول با بیان اینکه ۲۱ مورد محصول تراریخته مورد تایید اتحادیه اروپا است، اضافه کرد: اکنون یک‌سری ارقام تراریخته مانند ذرت با مجوز وارد کشور می شود و پژوهشگاه بیوتکنولوژی در بحث تخصصی ثبت سفارش و ترخیص محصولات وارداتی تراریخته نقش دارد و به عنوان یک آزمایشگاه مرجع این محصولات را بررسی و ارزیابی می کند.
صالحی جوزانی، فعالیت پژوهشگاه روی محصولات تراریخته را بر دو رویکرد مطالعات ملی از لحاظ زیست محیطی و کارایی و دیگری براساس مطالعات، مدارک و تجربیات سایر کشور ها عنوان کرد و گفت: پژوهشگاه ۲۰ سال درخصوص محصولات تراریخته همچون پنبه، سویا و ذرت که مصرف مستقیم ندارند، کار تحقیقاتی انجام می دهد.
صالحی جوزانی با تاکید براینکه پژوهشگاه بیوتکنولوژی، آزمایشگاه مرجع در صدور مجوز واردات محصولات تراریخته است اظهارداشت: محصولات مجاز تراریخته ای که وارد کشور می شود تجربیات ۲۵ ساله ایمن استفاده شده در دنیا را دارند که درباره مصرف آنها در دنیا مشکلی گزارش نشده و در ایران نیز مشکلی نداریم.
وی گفت: در صورتی که مسئله علمی درباره مخاطرات محصولات تراریخته مطرح شود مراجع ذیصلاح ، علمی و پژوهشی از ورود آن جلوگیری خواهند کرد.

تعصبی روی هیچ فناوری جدیدی همچون تراریخته نداریم
رییس پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی کشور (تات) افزود: محصولات تراریخته را درکنار چندین فناوری دیگر همچون فناوری زیست فناورانه و نانو فناورانه به عنوان موضوعات مهم در کارهای تحقیقاتی داریم، اما تعصب روی هیچ فناوری نداریم اگر کوچکترین ایرادی در فناوری خاصی دیده شود به طور قطع ما دنبال تجاری سازی آن نخواهیم بود.
به گفته وی، ما فعالیت های تحقیقاتی محصولات تراریخته را ذیل مقررات و روابط ملی و بین‌المللی انجام می دهیم و خارج از این ضوابط کار انجام نمی دهیم.
وی با بیان اینکه پژوهشگاه به سمت فناوری های جدیدتری که کارایی بیشتری نسبت به نسل های قبل دارند مانند ویرایش ژنوم و کریسپر گام برداشته است گفت: از سوی دیگر انرژی و تمرکز پژوهشگاه روی توسعه فناوری و ایجاد ارقامی است که استفاده ایمن آنها مانند پنبه و دانه های روغنی در دنیا سابقه دارند چون کشور ما تنوع ژنتیکی در این محصولات ندارد بنابراین نگرانی در این خصوص نداریم.
صالحی جوزانی اظهارداشت: اکنون پایلوت محصول پنبه تراریخته درحال انجام است اما اینکه این محصول در آینده رهاسازی و تولید شود تصمیم گیری با مراجع بالادستی و سیاست های کلی نظام است.
وی با اشاره به اینکه سالانه حدود ۱۰ تا ۱۲ میلیون تن ذرت به عنوان خوراک دام وارد کشور می شود که بخشی از آن تراریخته است افزود: به منظور تسریع فرایند بررسی و ردیابی، با سایر مراکز تحقیقاتی در استان های مرزی نسبت به ایجاد ۴ آزمایشگاه همکار در صفی آباد دزفول ، اهواز ، رشت و کرج همکاری داریم.

پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی به عنوان آزمایشگاه مرجع
رییس پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشور (تات) گفت: با توجه به اهمیت روزافزون فناوری نانو در تولید محصولات و نهاده های با کارایی بالا مثل نانوکودها، نانوسموم آفتکش، بسته بندی محصولات غذایی مبتنی بر نانوفناوری، و نانوسنسورها، لازم است ارزیابی کیفی، کارایی و ایمنی این محصولات توسط ناظر صورت پذیرد. در این راستا پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی در حال حاضر به عنوان آزمایشگاه مرجع و کارگزار ارزیابی محصولات مبتنی بر فناوری نانو در کنار کمیته فناوری نانو وزارت جهاد کشاورزی فعالیت می کند. در این راستا پژوهشگاه همکاری های بسیار خوبی را با شرکت های دانش بنیان تولید کننده نانومواد کشاورزی شروع کرده است.
وی درباره فعالیت پژوهشگاه به عنوان مرجع ملی ایمنی زیستی دبیرخانه پروتکل کارتاهنا افزود: همچنین این پژوهشگاه با توجه به تجربیات ارزنده خود در زمینه محصولات تراریخته و ایمنی زیستی، به عنوان مرجع ملی ایمنی زیستی محصولات تراریخته در ارتباط با دبیرخانه پروتکل ایمنی زیستی کارتاهنا فعالیت می کند و عملا به عنوان بازوی تخصصی کشور در زمینه استاندارد سازی و تهیه پیش نویسهای مقررات مربوط به ایمنی زیستی و همچنین ارائه گزارش به مراجع ملی و بینالمللی نقش اتر گذاری دارد.

دستاوردهای پژوهشگاه بیوتکنولوژی
صالحی جوزانی تصریح کرد: انتقال فناوری تکثیر ریزازدیادی خرمای مجول به بخش خصوصی (میزان عملکرد دو برابر و قیمت هم حداقل ۵ برابر: در صورتیکه ۲۰ درصد سطح زیر کشت کشور را بگیرد (۵۰ هزار هکتار)، می تواند ۱۷۵ هزار میلیارد تومان ارزش افزوده ایجاد کند.
وی اظهارداشت: دستیابی به فرمولاسیون باکتری های افزاینده کیفیت و ماندگاری سیلوی علوفه ذرت (۱۰ میلیون تن ذرت علوفه ای در سال در کشور تولید می شود که حدود ۲۰ درصد آن در اثر فساد هوازی از بین می رود با تجاری سازی این دستاورد امکان کاهش حداقل ۱۰ درصدی این ضایعات را گرفت و حداقل ۳۰۰۰ میلیارد تومان ارزش ریالی را حفظ کرد.
وی با بیان اینکه معرفی رقم جدید لیمو ترش مقاوم به جاروک لیمو ترش که مراحل تجاری سازی خود را طی می کند افزود: طراحی کیت های تشخیص سریع نیترات، نیتریت و آمونیاک در محصولات کشاورزی و ایجاد چراگاه های دست کاشت با استفاده گراسهای علوفه ای (امکان تولید ۷ تن ماده خشک علوفه در مراتع بدون نیاز به آبیاری ) انجام شده است.
رییس پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشور (تات) درباره جایگاه علمی پژوهشگاه در سطح ملی و بین المللی پژوهشگاه گفت: محققین پژوهشگاه با انتشار بیش از ۳۰۰۰ مقاله علمی در مجلات معتبر بینالمللی و ملی، انتشار بیش از ۲۰ کتاب انگلیسی و فارسی در انتشارات معتبر بینالمللی و ملی، ثبت اختراعات متعدد توانستهاند جوایز مختلف ملی و بینالمللی را نیز اخذ نمایند و جایگاه معتبری را در سطح جامعه بین‌المللی برای کشور بدست آورند. پژوهشگاه در حال حاضر به عنوان کانون شبکه بیوتکنولوژی کشاورزی کشورهای عضو اکو شناخته می شود.