آرمان خالقی‌ *

تولیدکنندگان بزرگ شیرینی و شکلات زنجیره‌های خود را تکمیل کرده‌اند به‌طوری که اکنون با ایجاد دامداری شیر و کارخانه دیگر آرد مورد نیاز خود را تولید می‌کنند تا قیمت تمام شده آنها کاهش یابد.
ظرفیت و کشش مصرف شیرینی و شکلات در کشور معلوم و از طرفی متاسفانه قدرت خرید مردم کاهش یافته است‌ بنابراین جنب و جوش شرکت‌های بزرگ این صنعت ‌حضور در بازارهای صادراتی است.
شرایط بازارهای جهانی نیز طوری شده که اگر تولید کننده ای از رقابت باز بماند و خطوط جدید خود را توسعه ندهند از رقابت و بازار باز می‌ماند و در واقع رقابتی که میان تولید کنندگان وجود دارد، رقابت برای حیات است.
تولیدکنندگانی که کیفیت و قیمت رقابتی و قابلیت صادرات دارند، در شرایط تشدید تحریم اگر نتوانند محصولات خود را صادر کنند برای ادامه کار، محصولات آنها به بازار داخلی سرازیر می‌شود که این امر منجر به آسیب دیدن شرکت‌های کوچک و متوسط خواهد شد.
البته این شرایط برای دیگر تولیدات هم صدق می‌کند به‌طوری که اگر میوه را هم نتوان صادر کرد و عرضه آن در داخل افزایش یابد، قیمت‌ها در بازار داخلی کاهش خواهد یافت و باغداران ضرر می‌کنند.
بزرگان صنعت شیرینی و شکلات بیشترین تلاش خود را در بازار‌های صادراتی انجام می‌دهند و برای حفظ توان خود باید ‌سرمایه‌گذاری‌های جدید داشته باشند، شرکت‌های بزرگ صنعت شیرینی و شکلات بر روی زنجیره‌های تولید صنعت خود در حال فعالیت هستند و برای ارتقا کیفیت و کاهش قیمت تمام شده حتی کارخانه آرد دارند و یا با ایجاد دامداری خود شیرخام تولید می‌کنند.
قیمت تمام شده مواد غذایی ایران تا حد زیادی در مقایسه با دیگر کشور‌های جهان رقابتی است زیرا نیروی کار و انرژی ارزان تری در مقایسه با دیگر کشور‌ها دارد.
برخی از مواد اولیه مورد استفاده در صنایع غذایی و شیرینی شکلات ما در داخل با قیمت‌های ارزان‌تری تامین می‌شود اما برخی از مواد اولیه تولید را از دیگر کشور‌ها و با قیمت‌های جهانی تأمین می‌کنیم.
ظرفیت و برند‌های خوب با تکنولوژی بالا و ماشین‌آلات پیشرفته‌ای در صنعت غذایی ایران وجود دارد این شرایط باعث شده که صنایع غذایی ما بتوانند حضور خوبی در نقاط مختلف جهان داشته باشند. محصولات صنایع غذایی ایران در درجه اول کشورهای همسایه از جمله عراق، افغانستان و برخی از کشورهای حاشیه خلیج‌‌فارس را پوشش می‌دهد و برخی از شرکت‌ها به کشور‌هایی مانند قزاقستان، روسیه، جنوب شرق آسیا و آفریقا صادرات دارند.

بیشتر بخوانید: راه‌اندازی خط تولید نان بدون گلوتن از نتایج ثبت یک بیماری خود ایمنی در کشور

اروپا خود مهد شیرینی و شکلات است و برند‌های معروفی دارد اما با این وجود محصولات ما به این کشور‌ها نیز صادر می‌شود برخی از شرکت‌های ما حتی به کشور‌های اروپایی صادرات دارند و برخی از تولیدات شیرینی و شکلات و پودر و کره کاکائو را به این کشور‌ها صادر می‌شود.
ایران با کشورهای اروپایی رقابت تنگاتنگی در صادرات شیرینی و شکلات دارد و با وجود این‌که کیفیتی برابر با شرکت‌های اروپایی دارد به دلیل قیمت پایین تر توانسته ایم، حضور خوبی در بازار‌های صادراتی داشته باشیم و مزیت صادراتی داریم و اروپایی‌ها نیز روی برند خود مانور می‌دهند.
این‌که ترکیه رقیب جدی برای صنعت شیرینی و شکلات ایران به حساب می‌آید در کشور‌های همسایه و در بازار‌های دور تر مانند آفریقا رقابت سنگینی داریم.
اگر ارز دولتی (باقی‌مانده) کالاهای اساسی برداشته شود، شرایط صادرات شیرینی و شکلات ‌‌سخت‌تر خواهد شد و در این شرایط تولید کنندگان باید روی مزیت‌های رقابتی، مدیریت، کاهش هزینه‌های غیر تولید و کسب و کاری بیشتر کار کنند.
دولت باید مشکلات بروکراسی و هزینه‌های دور زدن تحریم را حل کند تا تولید کنندگان ایران بتوانند حتی در قیمت تمام شده برابر با دیگر تولید کنندگان دنیا، رقابت داشته باشد؛ این موارد ‌را باید دولت رفع کند؛ ناکارمدی دولت در این ارتباط دامان تولید کنندگان را نیز می‌گیرد.
اگر تحریم‌ها برداشته شود، هزینه‌های تولید مواد غذایی از جمله شیرینی و شکلات کاهش می‌یابد زیرا هزینه‌های حمل و نقل و جابه جایی پول کاهش می‌یابد و از طرفی می‌توانیم به کشور‌های زیادی کالا صادر کنیم که اکنون به خاطر تحریم از آنها محروم شده‌ایم.با وجود تقاضا از چین و آسیای جنوب شرق مانند اندونزی و خاور میانه از صادرات به آنها صرفنظر کرده‌ایم چون پول صادرت حاصل از این کشور‌ها را نمی توان به کشورمان انتقال داد.
باید برنامه‌ریزی و نظارتی بر روی محصولات صادراتی در بخش شیرینی و شکلات وجود داشته باشد اگر محصول بی‌کیفیتی ‌به اسم ایران صادر شود نام و برند ما را در کشور‌های مقصد صادرات تخریب می‌شود.
برخی محصولاتی با قیمت و کیفیت پایین تری به مقاصد دیگر صادر‌کنندگان صادر می‌کنند که این امر منجر به از دست رفتن اعتبار برند‌های ایرانی و تخریب بازار‌های صادراتی می‌شود.برای حل و فصل این مشکل در صادرات شیرینی و شکلات، بهتر است برند‌های مشترک و با کیفیت مشخص اجازه صادرات داشته باشند.دولت باید شرکت‌های مختلف را با هم هماهنگ کند تا محصولات صادراتی ما با استاندارد مشخص بتوانند صادرات مستمری به بازار‌های هدف داشته باشند. باید برنامه برنامه‌ریزی مشخصی برای تامین مواد اولیه صنایع شیرینی و شکلات در کشور وجود داشته باشد و در‌صورتی هم که مواد اولیه وارداتی است، ارز مورد نیاز آن باید به‌موقع تأمین شود به‌طور مثال قیمت شکر در ماه‌های اخیر در دنیا به شدت افزایش یافته زیرا این محصول برای تولید الکل نیز مصرف می‌شود که با افزایش تولید و مصرف مواجه است. صادرات شیرینی و شکلات در سال گذشته حدود 550 میلیون دلار بوده که نسبت به صادرات 800 میلیون دلاری این محصولات در سال 1397 حدود 30 درصد کاهش داشته است.ظرفیت صادرات ایران در این زمینه فقط در کشورهای منطقه از جمله عراق، افغانستان و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس را سالانه 1.5 میلیارد دلار است.

*‌ قائم مقام دبیرکل خانه صنعت و معدن ایران