سرویس بین‌الملل اقتصادسبز- فاطمه غلامی:

اقتصادسبز آنلاین: «گیاهخواری فلسفه و روشی برای زندگی است که سعی دارد تا آنجا که امکان دارد انواع و اقسام سوءاستفاده‌ها و ظلم‌هایی که به حیوانات برای تامین غذا و لباس می‌شود را از بین ببرد‌؛ این تغذیه تاکنون به طور گسترده ای توسعه و از گزینه‌های غذایی بدون حیوانات استفاده می‌کند که نه تنها به نفع حیوانات، بلکه مفید برای انسانها و محیط زیست نیز می‌باشد.»
راه‌های زیادی برای داشتن این رژیم وجود دارد. با این حال تمامی آنها یک ویژگی مشخص دارند که ممنوعیت مصرف تمامی غذاهای تولیدی توسط حیوانات مانند گوشت (شامل ماهی، صدف و حشرات)، لبنیات، تخم مرغ و عسل است؛ این افراد هم چنین از وسایل تهیه شده از حیوانات، مواد غذایی ای که بر روی حیوانات آزمایش شده اند و هم چنین مکان‌هایی که از حیوانات به‌عنوان سرگرمی استفاده می‌کنند نیز دوری می‌جویند.
در طول سه سال گذشته، جامعه با علاقه بی‌سابقه و مثبتی نسبت به رژیم وگان رو‌به‌رو شده و رشدی حدود 20 درصدی داشته است. وگانیسم بر خلاف دانسته‌های اخیر، علاوه بر طرفداران بسیاری که در مطبوعات امریکایی و انگلیسی دارد، در اروپا نیز بسیار محبوب است.

تاریخچه مختصری در باب وگانیسم
1 اکتبر روز جهانی وگان‌هاست، جشنی برای کسانی که گوشت، تخم مرغ، پنیر، مایونز، عسل، کشک، ژلاتین و یا هر چیز دیگری که محصولی از حیوانات است در برنامه شان جایی ندارد. آن‌ها هم چنین از هیچ لباس، اکسسوری و یا شی ای که ساخته شده از حیوانات باشد نیز استفاده نمی‌کنند. چرم، پشم، مروارید، دکمه‌های پیانویی که از عاج درست شده باشند، همگی جزو ممنوعات این افراد است. تعطیلات بدون حیوانات از سال 1994 به منظور جشن گرفتن پنجاهمین سالگرد جامعه وگان‌ها آغاز شد.
وگانیسم نوع تشدید شده از گیاه خواری است، و اگرچه این اصطلاح در سال 1944 ایجاد شد، مفهوم اجتناب از گوشت حیوانات به هند باستان و شرق مدیترانه باز می‌گردد. گیاه‌خواری در ابتدا توسط فیثاغورث، فیلسوف و ریاضی دان یونانی، حدود 500 سال قبل از میلاد به کار برده شد. فیثاغورث علاوه بر قضیه خود در مورد مثلث‌های قائم الزاویه، خیرخواهی را در میان همه گونه‌ها، از جمله انسان‌ها گسترش داد. پیروان آیین بودا، هندوئیسم و جینیسم نیز طرفدار گیاهخواری بودند و معتقد بودند که انسان نباید درد را برای منافع خودش به دیگر حیوانات تلقین کند.
سبک زندگی بدون گوشت هرگز به آن صورت در غرب ایجاد نشد، اگرچه گاهی برای افزایش سلامتی و احیا‌های مذهبی مورد استفاده قرار می‌گیرد. افراتا ایوان، فرقه ی مذهبی سختگیرانه ای بود که در سال 1732 در پنسیلوانیا تأسیس شده و حامی گیاهخواری و تجرد بود. جرمی بنتام، فیلسوف سودمند گرای قرن 18 معتقد بود که رنج حیوانات به اندازه رنج انسان جدی بوده و ایده برتری انسان را بر گردن نژاد پرستی انداخت.
اولین جامعه گیاه‌خواری در سال 1847 در انگلیس شکل گرفت. سه سال بعد، سیلوستر گراهام، انجمن گیاهخواری آمریکا را تاسیس کرد. گراهام وابسته به کلیسای مشایخی پروتستان بود و پیروان او که گراهامی خوانده می‌شدند، از دستورالعمل‌های وی برای یک زندگی با فضیلت پیروی می‌کردند: گیاهخواری، اعتدال، پرهیز و استحمام مکرر. در نوامبر 1944، یک خراط بریتانیایی به نام دونالد واتسون اعلام کرد که به دلیل اینکه گیاهخواران لبنیات و تخم‌مرغ می‌خورند، وی قصد دارد اصطلاح جدیدی به نام «وگان» ایجاد کند تا افرادی را که این‌کار را نمی‌کنند، توصیف کند. بیماری سل در سال 1943 در 40 درصد از گاوهای شیری انگلیس دیده شده بود و واتسون از این موضوع به نفع خود استفاده کرده و ادعا کرد که ثابت می‌کند سبک زندگی وگان از مردم در برابر غذای آلوده محافظت می‌کند. سه ماه پس از ایجاد اصطلاح وگان، وی توضیحی رسمی در مورد نحوه تلفظ این واژه صادر کرد: وی در خبرنامه جدید انجمن وگان، که تنها دارای 25 دنبال کننده بود، نوشت: «وگان، نه وجان.» وقتی واتسون در سن 95 سالگی در سال 2005 درگذشت، 250 هزار نفر وگان در انگلیس و 2 میلیون نفر در ایالات متحده وگان بودند.
وگانیسم محض، استفاده از فرآورده‌های حیوانی را منع می‌کند، حتی اگر دیگر هیچ غذای دیگر غذایی وجود نداشته باشد، اما مانند هر نوع انتخاب سبک زندگی دیگری، مردم زیادی هستند که در قوانین آن تقلب می‌کنند. ویتامین B12 تقریباً به طور کامل در محصولات حیوانی یافت می‌شود، بنابراین بسیاری از گیاهخواران غذای غنی شده خورده و یا برای دریافت نیاز‌های بدنشان قرص‌های ویتامین مصرف می‌کنند. و در حالی که گیاهخواری آمریکایی از ریشه‌های فلسفی و مذهبی خود خلاص شد، گیاه خواری در نهایت به یک گزینه تایید شده تبدیل شد – بسیاری از رستوران‌ها غذاهایی برای گیاه خواران ارایه داده و اکثر میزبان‌ها قبل از تدارک دیدن از مهمان‌ها می‌پرسند: «آیا کسی گیاه‌خوار است؟» با این حال وگانیسم هنوز به جنبش حقوق حیوانات گره خورده است و تنها در حاشیه وجود دارد.
وگان‌ها می‌توانند به هراندازه که می‌خواهند در انتخاب غذای خود سفت و سخت باشند.
برخی از افراد به‌دلایل اخلاقی مانند حفظ حقوق حیوانات یا حمایت از اقدامات صورت گرفته برای حفاظت از محیط‌زیست، غذای وگان می‌خورند. برای برخی دیگر، این رژیم تنها یک سبک زندگی خاص است که انتخاب کرده اند؛ که می‌تواند حتی به منظور کاهش وزن یا کلسترول خون نیز باشد. اما آیا این رژیم سالم است؟ برخی می‌گویند محدودیت‌های تغذیه ای موجود در تغذیه وگان می‌تواند مشکلاتی را به وجود بیاورد. برخی دیگر نیز مدعی هستند وگانیسم باعث لاغری و تناسب اندام شده و حتی طول عمر را نیز افزایش می‌دهد. اما در این میان چه چیزی در باره فواید وگانیسم حقیقت و چه چیزی افسانه است؟ حتی اگر ما نگاهی واقع بینانه به فواید وگانیسم داشته باشیم هم نباید ضررهای آن را نادیده بگیریم. چیزی که هم اکنون می‌خواهیم انجام بدهیم نشان دادن راهی برای جلوگیری از ضرر‌های پیش بینی شده است.
اگرچه رژیم وگان در آغاز از طریق انجمن وگان در سال 1944 تعریف شد، اما در حقیقت اواخر سال 1949 بود که فردی به نام ج کراس، اظهار داشت که جامعه نیازمند تعریفی واقعی از وگانیسم است. وی این تعریف را پیشنهاد کرد: «اصل رهایی حیوانات از استثمار توسط انسان». که بعدها به این صورت تعریف شد: «به دنبال اتمام سو استفاده از حیوانات توسط انسان به منظور تامین غذا، کالاها، کار، شکار، حیات وحش و سایر موارد دیگری که حیوانات در آن دخیل هستند.»
این انجمن برای اولین‌بار در اوت 1964 به عنوان یک موسسه خیریه به ثبت رسید اما بعداً دارایی‌های آن به مؤسسه‌ای دیگرمنتقل شد و در دسامبر 1979 به یک شرکت خصوصی تغییر هویت داد. تعریف وگانیسم و امور خیریه مرتبط با آن طی سال‌ها بهبود یافته و اصلاح شد. در زمستان 1988، تعریف فعلی مورد استفاده قرار گرفت – اگرچه عبارات طی سال‌ها کمی تغییر کرده بود.

وگان‌ها چه می‌خورند؟
قول می‌دهیم؛ شما به‌زودی با دنیایی پر از غذا‌های هیجان انگیز و مزه‌های شگفت آور مواجه خواهید شد. رژیم غذایی وگان بسیار متنوع بوده و شامل انواع میوه‌ها، سبزیجات، آجیل، غلات، دانه‌ها، لوبیا و حبوبات است که همه آنها را می‌توان در ترکیب‌های بی‌پایانی ترکیب کرد که هیچ گاه خسته کننده نخواهند بود. از کاری تا کیک و حتی کلوچه و پیتزا؛ همه چیزهای مورد علاقه شما اگر با مواد گیاهی تهیه شوند می‌توانند برای رژیم وگان شما مناسب باشند.

مسأله تنها «رژیم» نیست!
وگان‌ها معتقدند تنها با اندکی رحم نشان دادن و دلسوز بودن می‌توان دلایل زیادی برای انتخاب این رژیم عنوان کرد. از اکسسوری و لباس گرفته تا لوازم آرایشی، محصولات حیوانی و محصولات آزمایش شده روی حیوانات؛ همه و همه بیش از آن مقداری که فکرش را بکنید در اطراف ما وجود دارند. خوشبختانه امروزه جایگزین‌های مقرون به صرفه و آسانی تقریباً برای همه چیز وجود دارد. با بیش از 48 هزار محصول و کالایی که توسط کارخانه‌های وگان تولید می‌شود، می‌توان گفت که زندگی وگانی تا کنون هیچ وقت به این آسانی نبوده است.

جلوه‌های دیگری از زندگی وگانی دارو
هم‌اکنون تمامی داروهای تولید شده در انگلستان باید قبل از آن که برای انسان بی‌خطر تلقی گردد بر روی حیوانات آزمایش شود، اما لطفا این را در نظر بگیرید: جامعه وگان هرگز شما را به نخوردن دارو‌هایی که دکتر تجویز کرده تشویق نمی‌کند- می‌توانید از پزشک عمومی یا داروساز خود بخواهید که اگر امکانش هست از داروهایی استفاده کند که حاوی محصولات حیوانی مانند ژلاتین یا لاکتوز نیست.

سرگرمی
وگان‌ها به هیچ‌وجه از بهره‌برداری از حیوانات پشتیبانی نکرده و بنابراین از بازدید از باغ وحش‌ها یا آکواریوم‌ها یا شرکت در مسابقات اسب سواری نیز خودداری می‌کنند. یک جایگزین عالی برای این افراد، بازدید و حمایت از پناهگاه‌های حیوانات است که خانه‌های امن و دوست داشتنی برای حیوانات نجات یافته فراهم می‌کند.

وگانیسم: فواید و ضررها
از زمانی‌که مک دونالد گزینه همبرگر سبزیجات را به منوی غذایی خود اضافه کرد، صحبت‌ها در مورد رژیم وگان و موافقان و مخالفان آن در صدر گفت و گو‌ها قرار گرفت. همه می‌دانند که وگان‌ها از محصولات حیوانی تغذیه نمی کنند. اما تنها یک عده معدودی می‌دانند که این تنها به معنای حذف گوشت یا شیر نیست. عسل و پاستیل‌های خرسی که دارای ژلاتین هستند نیز وگان در نظر گرفته نمی‌شوند. با این‌حال نمی‌توان گفت همه کسانی که از رژیم وگان پیروی می‌کنند به تمامی اصول و قوانین آن پایبند هستند. و در ضمن؛ تنها یک نوع رژیم وگان وجود نداشته و انواع مختلفی برای آن تعریف شده است. هم چنین باید این را نیز بدانید که هر فرد وگانی تغذیه سالمی ندارد. برای مثال آن دسته از افرادی که تنها همبرگر سبزیجات می‌خورند یقینا رژیم مناسبی ندارند. یک رژیم وگان تنها در صورتی سالم است که متنوع باشد.

زندگی وگانی می‌تواند فوایدی برای سلامتی و شادابی داشته باشد

مواد مغذی ارزشمند
بسیاری از مطالعات ( به‌عنوان مثال مطالعات انجام شده توسط سازمان بهداشت جهانی) نشان می‌دهد که رژیم وگان با بسیاری از مزایای سلامتی مرتبط است. فقدان گوشت چرب به تنهایی تقریباً همیشه تأثیر مثبتی بر سلامت دارد. از آنجایی که رژیم غذایی وگان بر پایه گیاهان، سبزیجات غنی از ویتامین، سالاد تازه و مغزهای حاوی چربی‌ها و پروتئین‌های با کیفیت بالاست، رژیم وگان ویتامین‌ها و مواد مغذی مختلفی را فراهم می‌کند. علاوه بر این، غذای وگان به طور خودکار منجر به سوتغذیه نمی‌شود، زیرا سبزیجات غالباً از نظر مواد مغذی غنی هستند. رژیم وگان حاوی بسیاری از فیبرهای غذایی و ریز مغذی‌ها مانند مواد گیاهی ثانویه و آنتی اکسیدان‌ها و همچنین ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند منیزیم، پتاسیم و اسید فولیک است.

پروتئین و چربی: مقایسه منابع حیوانی و گیاهی
پروتئین‌ها اجزای اساسی بدن ما هستند. این به ویژه در مورد اسیدهای آمینه ضروری اعمال می‌شود. گوشت و محصولات لبنی منبع شماره یک این اسیدهای آمینه ضروری است. پروتئین‌ها همچنین برای عضله‌سازی و حفظ آن ضروری هستند. به طور خاص، ورزشکاران ممکن است از این‌که رژیم وگان از این نظر مضر باشد، هراس داشته باشند. با این‌حال، می‌توانید با پروتئین‌های گیاهی عضله بسازید به شرطی که حاوی تمام اسیدهای آمینه ضروری باشد. این امر در مورد حبوبات، مغزها، غلات سبوس‌دار، محصولات سویا و همچنین برخی از سبزیجات صادق است. این غذاها همچنین یک مزیت اساسی برای سلامتی دارند: منابع پروتئین گیاهی معمولاً حاوی چربی و کلسترول کمتری نسبت به منابع حیوانی هستند. چربی‌ها نیز وضعیت مشابهی دارند. محصولات نباتی به‌طور قابل توجهی اسیدهای چرب اشباع نشده بیشتری دارند. این چربی‌های به اصطلاح خوب سطح کلسترول را کاهش می‌دهند. با این‌حال، چربی‌های گیاهی هیدروژنه، مانند آنهایی که در مارگارین یافت می‌شوند، چربی‌های خوبی محسوب نمی شوند.

تاثیرات لاغری
یک سؤوال اساسی این است که آیا کسی که وگان است در کاهش یا افزایش وزن خود نیز تغییری مشاهده می‌کند؟ آمار مربوط به شاخص توده بدن گیاهخواران نشان می‌دهد که گیاهخواران اغلب لاغرتر هستند. به‌علاوه، ثابت شده است که رژیم‌های وگان از نظر تغذیه ای از رژیم‌های مخلوط کارآمدتر هستند. این به دلیل این واقعیت است که غذاهای وگان حاوی فیبر بیشتر و چربی کمتری هستند.

بیشتر بخوانید: کتاب قرن صنعت غذا منتشر شد

جلوگیری از بیماری
یک رژیم غذایی وگان فواید بسیاری برای سلامتی داشته و معمولاً خطر ابتلا به بیماری‌های شایع را کاهش می‌دهد. به دلیل آن که کسانی که از رژیم وگان پیروی می‌کنند، رسوبات چربی کمتری دریافت می‌کنند؛ این افراد طیف وسیعی از مواد مغذی را جذب کرده و گوشت که حاوی مقادیر زیادی کلسترول است را مصرف نمی کنند. چنین افرادی کمتر در معرض بیماری‌های قلبی عروقی و دیابت نوع 2 هستند. مطالعه گیاهخواری‌ هایدلبرگ که توسط مرکز تحقیقات سرطان آلمان انجام شده همچنین نشان داده است که اجتناب از گوشت قرمز و فرآوری شده می‌تواند به طور قابل توجهی خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهد. آنچه که این مطالعات نشان نمی‌دهد، تأثیر آن در سبک زندگی فرد است. به عنوان مثال، نشان داده شده است که اکثر وگان‌ها الکل و سیگار کمتری مصرف می‌کنند و بیش از حد متوسط ورزش می‌کنند.

سبک زندگی وگانیسم: ضررهای احتمالی این رژیم غذایی
وگان‌های بیمار یک معضل بسیار بزرگ دارند آن این است که بسیاری از داروها وگان نیستند و تست‌های حیوانی برای تایید کردن ان‌ها صورت گرفته و یا حتی حاوی ترکیبات حیوانی مانند لاکتوز هستند. برخی از قرص‌های فشرده دارای لاکتوز شیر گاو بوده و کپسول‌های دیگر نیز غالباً حاوی ژلاتین هستند. و واکسن‌ها چطور؟ آن‌ها غالباً فقط با کمک پروتئین‌ها و سلول‌های حیوانی قابل تولید است. تا آنجا که به پروبیوتیک‌ها مربوط می‌شود، ممکن است نگرانی‌هایی وجود داشته باشد زیرا واکسن‌ها منابع سرشاری از این مواد هستند.

خطر کمبود ویتامین ب 12
آیا با رژیم وگان می‌توان نیازهای غذایی را تأمین کرد؟ در این جا اختلاف نظرات چند موافق و مخالق این رژیم را بیان می‌کنیم. اگرچه سبزیجات غنی از مواد مغذی ست، اما برخی از ریز مغذی‌ها را فقط به مقدار کم دارا بوده و یا پردازش آنها به شکل سبزیجات برای بدن دشوارتر است. برای مثال آهن. به‌همین دلیل، انجمن تغذیه آلمان (DGE) رژیم غذایی وگان را برای زنان باردار، مادران شیرده، نوزادان، کودکان و نوجوانان توصیه نمی کند. برای جلوگیری از کمبود مواد مغذی می‌توانید مشکلات و کمبود‌های مربوط به رژیم وگان را با استفاده از مکمل‌های غذایی حل کرده و هم‌چنین به طور پیوسته آزمایش خون بدهید تا از مشکلات احتمالی به‌‌وجود آمده باخبر شوید. به تأمین ویتامین ب‌12 خود توجه ویژه‌ای داشته باشید. متأسفانه، ویتامین ب 12 فقط در محصولات حیوانی به مقدار زیاد مشاهده می‌شود. با این‌حال، وگان‌ها می‌توانند با استفاده از خمیر دندان مخصوص و سایر محصولات ویتامین ب 12 از کمبود آن جلوگیری کنند.

مزایای وگان: محصولات جایگزین ناسالم
برخی وگان‌ها پس از مدتی دلتنگ سوسیس‌های ترد و خوشمزه و استیک‌های آب‌دار می‌شوند. صنایع غذایی این موضوع را تشخیص داده و طیف گسترده ای از جایگزین‌های گوشتی را ایجاد کرده است. محصولات تولید شده در این زمینه طعم و رنگی شبیه به محصول عادی مصرف شده توسط دیگر مردم دارند. با این حال، این محصولات حاوی انواع رنگ دهنده‌ها و نگهدارنده‌ها، طعم دهنده‌ها و مقدار زیادی نمک و چربی هستند. بنابراین این محصولات مصنوعی به شدت ناسالم هستند. روش دیگر که سالم‌تر نیز هست تولید سوسیس مصرفی تان با دست‌های خودتان و در منزل است. به این ترتیب از مواد استفاده شده در آن اطمینان حاصل خواهید کرد و از نظر وگانی و تغذیه‌ای آن را در سطح مثبتی نگه خواهید داشت.

قیمت‌‌گذاری وگانیسم
شیر سویای غنی شده با کلسیم و استیک توفو کاملا گران است. علاوه بر هزینه، غذای وگان یک ضرر دیگر نیز دارد: برای اطمینان از داشتن یک رژیم غذایی متعادل و تهیه لیست خرید، به زمان و برخی سازمان‌ها نیاز است. همچنین، گیاهخواران معمولاً باید به‌طور منظم برای خود آشپزی کنند و عموماً نمی‌توانند از غذای تهیه شده توسط دیگر افراد خانواده یا رستوران‌های غیر معتبر استفاده کنند. هنگام تغییر رژیم غذایی‌تان به وگان، اطمینان حاصل کنید که انرژی لازم برای به انجام رسانیدن این رژیم را دارید. تنها در صورتی که اراده داشته باشید و واقعاً خودتان بخواهید که این رژیم را به زندگی خود وارد کنید می‌توانید در برابر هوس‌های ایجاد شده نسبت به چیپس و ‌هات داگ‌های خوشمزه مقاومت کنید.