دکتر حسین شیرزاد *

جمهوری خلق چین، از زمان انتخاب راهبرد «جهانی شدن» در دو دهه پیش، اهمیت فزاینده‌ای به دیپلماسی کشاورزی داده است. به شکلی که همکاری بین‌المللی کشاورزی هم به هدف و هم ابزار دیپلماسی و هم به بخشی جدایی‌ناپذیر از «دیپلماسی بزرگ» چین تبدیل شده است. دیپلماسی کشاورزی چین دارای ویژگی‌های بسیاری است، از جمله این که دولت مرکزی نقش رهبری را ایفا می‌کند. آژانس‌های وزارتی که برنامه‌های خاصی را که در زمینه‌های مختلف کشاورزی به‌عهده دارند، انجام می‌دهند. دولت‌های محلی مسئول اجرا هستند و شرکت‌هایی که به عنوان شرکت کنندگان فعال عمل می‌کنند. همه در خدمت دیپلماسی کلی چین در راستای امنیت غذایی کشورهای هدف و ارتقای منافع شرکت‌های چینی در خارج از کشور از طریق اقدامات مختلف، کمک می‌کنند. «شی جین پینگ»، رئیس جمهور چین، همیشه در سفرهای خود به خارج از کشور برای بازدید از روستاها وقت می‌گذارد. به نظر می‌آید شی، علاقه شخصی واقعی به کشاورزی دارد. پایان نامه او برای دکترای آموزش مارکسیستی در دانشگاه «تسینگ هوا» در مورد بازاریابی کشاورزی بود. پایان نامه او همچنین رویکردی دوسوگرا به بازارها داشت: «از بازارها برای توزیع محصولات کشاورزی استفاده کنید اما مطمئن شوید که دولت تسلط محکمی بر آن بازارها دارد». به نظر می‌رسد شی به عنوان رئیس جمهور، رویکرد مشابهی را در پیش گرفته است. در حالی که «پلنوم سوم» خواستار این شد که بازار «نقش تعیین کننده» داشته باشد، تجارت کشاورزی همچنان در اطراف میزهای دولتی‌ها تصمیم گیری می‌شود. نخست وزیر «لی کچیانگ» هم در سفرهای خود به خارج از کشور از سرمایه گذاری در کشاورزی و باز کردن تجارت با شرکای جدید خود سخن رانده است. این بخشی از “دیپلماسی مزرعه” چین است که کشاورزی را به نقش مهمی در سیاست خارجی ارتقا می‌دهد. یک رپرتاژ تبلیغاتی از خبرگزاری رسمی «شین هوا» که به بررسی سفر “شی جین پینگ” از آمریکای لاتین در جولای 2014 می‌پردازد، راهبرد “دیپلماسی مزرعه” را معرفی می‌کند. رئیس شی جین پینگ از مزرعه آرژانتینی بازدید کرد، در بازدید از خانواده فیدل کاسترو بذرها را به همراه آورد، در خانه ای روستایی در کاستارایس قهوه خورد، از مزرعه گاو در استرالیا بازدید کرد، از مزرعه ای در ایرلند بازدید کرد، در نمایشگاه لاله‌ها در هلند شرکت کرد، و تراکتور را در آمریکا رانندگی کرد. هنگامی که او به عنوان معاون رئیس جمهور از ایالات متحده بازدید کرد، اصرار داشت که جلسه ای در مورد کشاورزی در آیووا برگزار کند و در آنجا با یک خانواده کشاورز که قبلاً در دهه 1980 از آن بازدید کرده بود، دوباره آشنا شد. شین هوا این رفتار را “دیپلماسی مزرعه” می‌نامد و می‌پرسد: “با چنین برنامه شلوغی، چرا شی جین پینگ همیشه در برنامه خود برای بازدید از روستا جا باز می‌کند؟”نخست، شین‌هوا توضیح می‌دهد که رئیس شی قدردانی عمیقی از مردم عادی و روستاها به دلیل سال‌های زندگی‌اش در استان شمالی “شانشی” به عنوان یک مرد جوان دارد. دوم، شی، حداقل یکدهه «مشغول» چگونگی بهبود زندگی مردم روستایی و توسعه روستاها بوده است. “شین هوا” می‌گوید، شی در زمان تصدی خود به عنوان رهبر شهرداری، رهبراستانی و اکنون به عنوان رهبر چین، کشاورزی را در هر پست رهبری در اولویت قرار داده است. شی، کشاورزی را به بخش مهمی از روابط خارجی چین تبدیل کرده است. “شین‌هوا” می‌گوید همه کشورهایی که شی جین‌پینگ به آن‌ها سفر می‌کند از او می‌خواهند که طعم غذایشان را بچشد، به این امید که چین آن را وارد کند. توافق‌نامه‌های کشاورزی بخش مهمی از روابط چین با دیگر کشورها است. از آنجایی که کشاورزی موضوعی است که همه مردم می‌توانند با آن ارتباط برقرار کنند، بازدیدهای شی از حومه شهر باعث ایجاد ارتباط با میزبانان خارجی می‌شود. شین هوا آن را با زبانی که شبیه تبلیغات دوران مائو به نظر می‌رسد، بیان می‌کند: “زمین مادر همه چیز است، منبع امید، ریشه دوستی است. تفکر جهانی و عشق به سرزمین وجه اشتراک بسیاری از مردمان است، عشق به سرزمین نشان دهنده هویت بزرگ ملی ما است.” “سرزمین جادویی دوستی طلایی بین چین و جهان را به وجود می‌آورد. امروزه معنای عمیق “دیپلماسی مزرعه” شی جین پینگ تبدیل شدن به فصلی درخشان در دیپلماسی چین شده است.” ایجاد یک اقتصاد بازتر یکی از اصول کلی بود که در «پلنوم سوم» در سال 2013 مورد حمایت قرار گرفت. “سند شماره یک” حزب کمونیست در سال 2014 در مورد سیاست‌های روستایی خواستار افزایش “سطح و کیفیت باز بودن خارجی در کشاورزی” رویکرد ترکیبی از اهداف تجاری و دیپلماتیک، در کشاورزی شد. شی جین پینگ همچنین استراتژی امنیت غذایی “جدید” را به عنوان اولویت اصلی در سال 2014 تایید کرد. این استراتژی اجتناب ناپذیر بودن واردات را که نقش مهمی در تامین مواد غذایی چین بازی می‌کند، تایید می‌کند و از ابتکار عمل و به دست آوردن کنترل بیشتر بر جریان واردات حمایت می‌کند. ممکن است. اهداف کمکی افزایش تعداد کشورهای تامین کننده واردات (به چین قدرت چانه زنی بیشتر) و برای شرکت‌های چینی برای کنترل کل زنجیره تامین برای واردات مواد غذایی (اطمینان از جریان سود بیشتر به چین و اینکه شرکت‌های چینی قیمت‌ها را دیکته می‌کنند) است. استراتژی چین این است که تجارت کشاورزی، سرمایه گذاری چینی و دیپلماسی را در هم تنیده کند. چین سابقه طولانی در استفاده از پروژه‌های کشاورزی – عمدتاً مزارع نمایش برنج – به عنوان ابزار دیپلماتیک در آفریقا و آسیای جنوب شرقی دارد. اکنون چین برنامه‌های تحقیقاتی عظیم، وعده‌های تجاری و سرمایه‌گذاری لجستیک کشاورزی را برای دستیابی به اهداف امنیت غذایی خود و به دست آوردن دوستان جدید در خاورمیانه و کشورهای عربی دارد. این استراتژی در ارتباط با اروپای شرقی مشهود بوده است، جایی که Premier Li کشاورزی را در کنار زیرساخت‌ها و انرژی به عنوان اهداف سرمایه‌گذاری چین در نظر گرفته است. در دسامبر 2013، لی توافق نامه ای برای واردات گاو و خوک از رومانی منعقد کرد و توافق نامه ای برای همکاری کشاورزی دوجانبه امضا کرد. توافق مشابهی با صربستان نیز انجام شد. چین در حال برگزاری مجمع تجارت کشاورزی سالانه با کشورهای اروپای مرکزی و شرقی است.
تا کنون دیپلماسی کشاورزی چین با تقویت متقابل رویکردهای دوجانبه و چندجانبه به خوبی کار کرده است و در کشور تعاملات بین نهادهای دیپلماتیک متنوع به شدت تشویق می‌شود. دیپلماسی کشاورزی چین معنای «دیپلماسی کشورهای بزرگ با ویژگی‌های چینی» را غنی‌تر کرده است و ابزار مهمی برای مشارکت چین در حکمرانی جهانی و همسویی با برنامه‌های توسعه کشورهای هدف به شمار می‌رود. از آنجایی که دیپلماسی کشاورزی چین هنوز با چالش‌های متعددی مواجه است، برای چین ضروری است که سازوکارهای مرتبط را بهبود بخشیده، راه‌های جدید همکاری کشاورزی در کشورهای ثالث را بررسی کرده و الگوهای جدیدی برای دیپلماسی کشاورزی در امتداد راهبرد «کمربند و جاده» تدوین نماید. همانگونه که در آخرین اظهارات “شی جین پینگ” در مورد امنیت غذایی در مورد اولویت‌های چین برای سال 2022 آمده، در چند دهه گذشته، حفاظت از امنیت غذایی یک اولویت حیاتی برای دولت مرکزی چین بوده است. پکن به دنبال تقویت تمرکز خود بر امنیت غذایی از طریق افزایش تولیدات کشاورزی و تنوع بخشیدن به واردات بوده است و اظهارات اخیر رئیس جمهور شی جین پینگ حاکی از ادامه نگرانی در راس در مورد امنیت غذایی چین است. پیش از بیستمین کنگره حزب ملی در سال جاری و انتشار سند شماره یک خط مشی، در حال حاضر چندین نکته در مورد آنچه که مقامات مرکزی چین می‌توانند از نظر امنیت غذایی در سال جاری و بعد از آن بر اساس کنفرانس‌های مختلف اخیر در اولویت قرار دهند، وجود دارد. سیاست‌ها و انتشار برنامه‌های پنج ساله (FYP) ، عواملی از جمله تأثیرات بالقوه گیاهان اصلاح شده ژنتیکی، تجاری سازی محصولات دستکاری شده ژنتیکی (GM) و حتی درگیری روسیه و اوکراین نیز در نظر گرفته شد.ه است. در جلسه اخیر کمیته دائمی دفتر سیاسی، شی تاکید کرد که چالش‌ها و خطرات چین باید با در نظر گرفتن نیازهای استراتژیک این کشور مورد توجه قرار گیرد. وی همچنین بر لزوم ایجاد ثبات در بخش کشاورزی و حفظ امنیت غذایی کشور تاکید کرد و خواستار اقدامات قوی تر برای تضمین تولید و عرضه محصولات کشاورزی پایدار و رشد پایدار در صنعت و مناطق روستایی شد. به نقل از تلویزیون دولتی CCTV، وی گفت: “غذای مردم چین باید توسط چینی‌ها تهیه شود و در دستان آنها بماند.” به طور مشابه، “کنفرانس مرکزی کار روستایی”، به رهبری” شی” و با گردهم آوردن مقامات کشاورزی و روستایی در سراسر کشور، بر اهمیت حفاظت از امنیت غذایی، دستیابی به خودکفایی و ترویج احیای روستایی تاکید کرد. کنفرانس مرکزی کار روستایی معمولاً برنامه‌ها و وظایف توسعه کشاورزی و روستایی موسوم به “سه گانه ” (کشاورزی، مناطق روستایی و کشاورزان) را برای سال آینده تعیین می‌کند. سند سالانه سیاست روستایی که از کنفرانس‌های کاری روستایی حاصل شده، به عنوان سند شماره یک شناخته و توسط شورای دولتی، کابینه چین منتشر میشود و معمولاً اولین سند سیاستی است که توسط دولت مرکزی چین در آغاز هر سال، یکماه پس از کنفرانس به چاپ می‌رسد. به نظر می‌رسد که حفاظت از امنیت غذایی احتمالاً یک هدف کلیدی باقی خواهد ماند، زیرا برای تضمین ثبات اجتماعی مورد نیاز است و همچنین به گفته شی جی پینگ به طور عمومی با امنیت ملی چین مرتبط شده است. امنیت غذایی یکی از شش ضمانتی است که در آوریل 2020 در پاسخ به COVID-19 و تغییرات در زنجیره تامین غذای جهانی توسط حزب داده شد و اظهارنظرهای عمومی اخیر از رهبران ارشد چین نشان می‌دهد که اهمیت آن کاهش نیافته است و فشار مهم تری برای حفظ امنیت غذایی وجود دارد که در سال 2023 و پس از آن ادامه خواهد داشت. جدا از اظهارات شی که امنیت غذایی چین را به طور علنی به امنیت ملی این کشور گره زده است، “تانگ رنجیان”، وزیر کشاورزی و امور روستایی نیز بر دو مولفه حیاتی امنیت غذایی تاکید کرده است. در سال 2021، تانگ دانه‌ها را «تراشه‌های رایانه‌ای کشاورزی» و زمین‌های کشت‌شده را «خون حیات» تولید غذا نامید. از این روی فشار بیشتری برای تضمین تامین کالاهای اساسی کشاورزی از راه‌های دیپلماتیک وجود دارد. در دسامبر 2021، شی خواستار تلاش‌هایی برای حفاظت از امنیت غلات و حفاظت از زمین‌های کشاورزی و همچنین تضمین عرضه گوشت خوک، سبزیجات و سایر محصولات کشاورزی و فرعی شد. در ماه‌های اخیر، قیمت سبزیجات در چین به شدت افزایش یافته است. به عنوان مثال، هزینه سبزیجات تازه نسبت به سال قبل 30.6 درصد افزایش یافت، در حالی که قیمت تخم مرغ و ماهی آب شیرین به ترتیب 20.1 درصد و 18 درصد در میان افزایش جهانی افزایش یافت. همانطور که در بیشتر کشورهای آسیایی این مسئله وجود دارد، امنیت غلات بخشی جدایی ناپذیر از حفظ امنیت غذایی است. این سیاست برای مدت طولانی یک اولویت اصلی برای دولت مرکزی چین بوده است و احتمالاً به همین ترتیب ادامه خواهد داشت. در واقع، “امنیت غذایی” به معنای واقعی کلمه به عنوان “امنیت غلات” در چینی ترجمه می‌شود. با خودکفایی غلات به عنوان هدف اصلی استراتژی امنیت غذایی چین، این کشورتلاش‌های سیاسی و مالی عظیمی را در کنار تغییرات مکانی-زمانی در الگوهای تولید غلات چین برای تقویت تولید غلات خود انجام داده است. و اکنون این تلاش‌ها تا حدودی نتیجه داده است. برای مثال، بین سال‌های 2003 تا 2013، تولید غلات داخلی چین از 430 میلیون تن به بیش از 600 میلیون تن افزایش یافت که بیشتر آن از سبدهای غلات این کشور – منطقه رودخانه یانگ تسه میانی و پایین‌تر، دشت شمال شرقی و شمال چین چین، به دست آمد. مقامات مرکزی چین برای تشویق تولید داخلی غلات، سیاست‌ها و برنامه‌های مختلفی را ارائه کرده اند. در ژانویه 2021، کنگره ملی خلق پیش نویس قانون جدید امنیت غلات را آغاز کرد. به دنبال آن، امنیت غلات نیز در پیش نویس چهاردهمین برنامه پنج ساله (2021-2025) دولت مرکزی چین با هدف چین برای دستیابی به هدف تولید غلات سالانه بیش از 650 میلیون تن ذکر شد،. علاوه بر این، بر اساس برنامه پنج ساله کشاورزی فعلی وزارت کشاورزی و امور روستایی (2021-2025) در زمینه کشاورزی زراعی، چین تولید سالانه غلات خود را تثبیت خواهد کرد و برای تضمین امنیت غلات، هدف 700 میلیون تنی را تا سال 2025 خواهد شکست. این طرح برای حمایت از این اهداف، زمین‌های کشاورزی غلات و اهداف سطح زیر کشت را برای غلات مختلف از جمله برنج، گندم و ذرت تعیین کرد. به عنوان مثال، چین قصد دارد زمین‌های کشاورزی غلات خود را بالای تقریباً 117 میلیون هکتار نگه دارد. در کنفرانس کار روستایی در دسامبر سال گذشته، بار دیگر بر اهمیت امنیت غلات تاکید شد. شی، نشست سال گذشته متعهد شد که چین در سال 2022 تولید غلات خود را با ثبات بیش از 1.3 تریلیون جین (650 میلیون تن) حفظ خواهد کرد. و ترویج کاشت توامان ذرت و سویا برای افزایش سطح زیر کشت و عملکرد را پیگیری خواهد کرد. در آن ماه، شی همچنین اعلام کرد که “مردم چین دانه‌هایی که عمدتا توسط خودشان تولید می‌شود را باید با کاسه‌های برنج خود را محکم در دستان خود نگه دارند .” دانه سویا معمولاً در غذای حیوانات، غذای انسان و محصولات صنعتی استفاده می‌شود. با این حال، بیشتر مصرف سویا در چین در خوراک حیوانات (مانند خوراک خوک) پنهان است. در همین حال، روغن سویا روغن خوراکی اولیه در چین است و حدود 40 درصد از کل روغن مصرفی در این کشور را تشکیل می‌دهد. اگرچه چین چهارمین تولیدکننده بزرگ سویا در جهان با تولید فعلی تخمین زده شده 16.4 میلیون تن است، اما این کشور همچنین بزرگترین واردکننده سویا در جهان است. آمارهای وزارت زراعت و دهات نشان می‌دهد که بیش از 80 درصد مصرف داخلی متکی به واردات است. سال گذشته، داده‌های گمرک نشان داد که واردات سویا، عمدتاً از ایالات متحده، برزیل و آرژانتین، 13.3 درصد نسبت به سال گذشته افزایش یافت و به 100.3 میلیون تن رسید. سویای وارداتی اصلاح ژنتیکی شده است و عمدتاً برای تولید روغن پخت و پز و کنجاله مورد استفاده در خوراک دام فرآوری می‌شود. سویاهای تولید شده محلی غیرتراریخته هستند و عمدتاً برای مصرف مستقیم انسان (مانند توفو، شیر سویا و سس سویا) استفاده می‌شوند. با این حال، اتکای چین به سویای خارجی به عنوان یک حلقه ضعیف در طول جنگ تجاری دوران ترامپ در نظر گرفته شد. چین احتمالاً با افزایش تولید داخلی به منظور تشویق به خودکفایی، وابستگی خود به واردات سویا را کاهش خواهد داد، همانطور که در برنامه‌های اخیر رهبران ارشد چین نشان داده شده است. به عنوان مثال، در دسامبر 2021، نخست وزیر “لی کچیانگ” گفت: ” چین باید تدابیری بی وقفه برای تولید و عرضه غلات و محصولات کشاورزی ضروری اتخاذ کند”. وی همچنین خواستار تلاش بیشتر برای تثبیت سطح زیر کشت غلات و افزایش تولید سویا و سایر محصولات روغنی شد. به دنبال آن، وزارت کشاورزی و امور روستایی، چهاردهمین برنامه پنج ساله جدید چین در زمینه کشاورزی را اعلام کرد. به عنوان بخشی از این طرح، چین به منظور افزایش خودکفایی در عرضه دانه‌های روغنی، به طور قابل توجهی تولید سویای داخلی را افزایش خواهد داد. چین تا پایان سال 2025، می‌خواهد تقریباً 23 میلیون تن سویا تولید کند که 40 درصد بیشتر از سطح تولید فعلی است. علاوه بر این، سطح کاشت و خروجی سایر دانه‌های روغنی (مانند بادام زمینی و کلزا) برای پاسخگویی به تقاضای رو به رشد کشور برای پروتئین خوراک و روغن‌های پخت و پز در نظر گرفته شده است. با این حال، پکن ممکن است به تنوع بخشیدن به منابع وارداتی سویا، از طریق دیپلماسی در صورت امکان، ادامه دهد تا از عرضه پایدار اطمینان حاصل کند. اگرچه چین از نظر مساحت بزرگترین تولیدکننده ذرت در جهان است، اما کل تولید آن کمتر از نیاز آن است. در سال 2021، چین مجبور شد 28.35 میلیون تن ذرت وارد کند که 152 درصد بیشتر از رکورد قبلی 11.3 میلیون تنی در سال 2020 بود. بیشترین واردات ذرت از ایالات متحده، آرژانتین، برزیل و اوکراین بود. با این وجود، پکن ممکن است به تنوع بخشیدن به منابع واردات ذرت خود ادامه دهد و در صورت امکان، تولید داخلی را تشویق کند تا از عرضه پایدار اطمینان حاصل کند. با راه اندازی طرح کمربند و جاده در سال 2013، علاقه چین به تنوع بخشیدن به واردات ذرت از طریق منابع دیپلماتیک افزایش یافته است. قبل از راه اندازی طرح کمربند و جاده( BRI)، ایالات متحده بزرگترین تامین کننده ذرت چین بود و تخمین زده شد 5.1 میلیون تن ذرت به چین در سال 2011-2012 فروخته شد که تقریباً 100 درصد کل واردات ذرت چین را تشکیل می‌داد. با این حال، در سال 2019، اوکراین به بزرگترین منبع تامین کننده چین تبدیل شد. ذرت، بیش از 80 درصد از واردات ذرت چین را تشکیل می‌دهد. اگرچه کاهش واردات ذرت از ایالات متحده را می‌توان به نبرد تجاری چین و ایالات متحده مرتبط کرد. در جنگ تجاری، چین قبلاً به دنبال تامین‌کنندگان ذرت دیگری هم بود که مقدار قابل توجهی ذرت از اوکراین وارد می‌شد. چین از سال 2020 بزرگترین شریک تجاری اوکراین بوده است و اوکراین را به عنوان یک سرمایه گذار مهم برای مگاطرح BRI خود می‌بیند. صادرات محصولات کشاورزی اوکراین برای چین اهمیت فزاینده ای پیدا کرده است. به عنوان مثال، آمارهای اخیر نشان می‌دهد که اوکراین در اسفند ماه سال گذشته در مجموع 3.5 میلیون تن ذرت صادر کرده است که چین 29 درصد از این میزان را به خود اختصاص داده است. بنابراین ادامه احتمال درگیری روسیه و اوکراین پیامدهایی برای امنیت غذایی چین خواهد داشت. بسیاری از حاصلخیزترین زمین‌های کشاورزی اوکراین در مناطق شرقی آن قرار دارد که آسیب پذیرترین مناطق در برابر حمله احتمالی روسیه است. اوکراین به عنوان یک صادرکننده عمده غلات (به عنوان مثال ذرت، گندم و چاودار)، نقش مهمی در تغذیه جمعیت چین ایفا می‌کند. یکی دیگر از عواملی که باید در نظر گرفت محصولات اصلاح شده ژنتیکی (تراریخته) و به ویژه سویا و ذرت تراریخته است. اگرچه چین اولین کشوری بود که محصولات تراریخته را به صورت تجاری کشت کرد، اما تا حدی به دلیل مخالفت عمومی با مواد غذایی تراریخته. تجاری سازی انجام نشد، با این وجود، سیاست گذاران ارشد کشور خواستار پیشرفت در اصلاح بیوتکنولوژی یا محصولات تراریخته شده اند که به عنوان یک اصل برای حفظ امنیت غذایی در برنامه‌ها دیده می‌شود. اقدامات اخیر دولت چین نشان می‌دهد که چین بزودی مقررات جدیدی را تصویب خواهد کرد تا کاشت بذرهای تراریخته برای تقویت تولید داخلی این محصولات امکان پذیر باشد. این قوانین می‌تواند میلیون‌ها تن سویا و ذرت را برای واردات سایر کشورها به عنوان خوراک صنایع دامی خود آزاد کند و بر عرضه و قیمت بازار جهانی تأثیر بگذارد. پیش‌نویس قوانین و اعلامیه‌های وزارت کشاورزی و امور روستایی نشان می‌دهد که چین در حال آماده شدن برای اجازه استفاده بیشتر از فناوری تراریخته در کشاورزی است و پکن مشتاق حمایت از شرکت‌های بیوتکنولوژی داخلی است. 17 ماه پیش، وزارت زراعت و امور روستایی مسیر روشنی را برای تولیدکنندگان بذر در نظر گرفت تا به دنبال تایید انواع ذرت که صفات تراریخته را ادغام می‌کنند، باشند و پیش نویس قوانین مربوط به الزامات ثبت نام برای علف کش‌های مورد استفاده در محصولات تراریخته را منتشر کرد. در دسامبر 2021، وزارت کشاورزی و امور روستایی برنامه‌هایی را برای تایید ایمنی بیشتر ارقام ذرت تراریخته تولید شده توسط شرکت‌های داخلی و پس از تصویب دو رقم جدید ذرت تراریخته برای واردات در ژانویه 2022 اعلام کرد به نظر می‌رسد کاشت تجاری سویا و ذرت تراریخته در سال 2023 تایید خواهد شد، مقالاتی که طی 9 ماه گذشته توسط( China Daily و Xinhua ) منتشر شد، نتایج یک برنامه آزمایشی سویا و ذرت تراریخته را در چین مورد بحث قرار دادند که پس از یک ارزیابی ایمنی زیست محیطی و مواد غذایی که نزدیک به 10 سال به طول انجامید، منتج به معرفی چهار رقم ذرت تراریخته و سه رقم سویای تراریخته گواهی ایمنی برای تولید و کاربرد شد. تحقیقات این برنامه آزمایشی نشان داد که سویای تراریخته می‌تواند هزینه‌های وجین را تا 50 درصد کاهش و 12 درصد عملکرد را افزایش دهد. به طور مشابه، ذرت تراریخته می‌تواند عملکرد را بین 6.7-10.7 درصد افزایش دهد. طرفه اینکه چین ممکن است همچنان به معفی بیشتر گیاهان اصلاح شده ژنی علاقه نشان دهد. ویرایش ژن در حال حاضر در مناطق مختلف در سراسر چین در حال بررسی است. در ژانویه سال جاری، وزارت کشاورزی و امور روستایی قوانین آزمایشی را برای تأیید گیاهان اصلاح شده ژنتیکی منتشر کرد و راه را برای بهبود سریعتر محصولات هموار کرد. طبق قوانین پیش نویس، پس از تکمیل آزمایشات آزمایشی گیاهان ویرایش شده ژنتیکی، می‌توان گواهی تولید را اعمال کرد. این بدان معنی است که می‌توان از آزمایش‌های مزرعه ای طولانی مورد نیاز برای تأیید یک کارخانه GM اجتناب کرد. علاوه بر این، دقت فناوری ویرایش ژن باعث می‌شود که سریع‌تر از اصلاح نژاد معمولی یا GM باشد. با در نظر گرفتن برخی از فشارهای بین المللی فراوانی که چین با آن مواجه هست، از جمله مسائل کمی و کیفی آب، محدودیت زمین‌های کشاورزی، تخریب زمین، آلودگی شدید خاک، و اثرات تغییرات آب و هوایی در کنار شهرنشینی و تغییر جمعیت، ممکن است توسعه تولید را محدود کند. قطعا تولید بذر هوشمند به افزایش تولید داخلی کمک می‌کند. در حال حاضر، پیامدهای کامل اجتماعی-اقتصادی و زیست محیطی تلاش‌های چین برای تقویت تولید غلات داخلی، به ویژه سویا و ذرت، نامشخص است. با این حال، اهداف چین برای افزایش تولید داخلی ممکن است با مشکلات ناشی از عوامل خارجی، مانند هزینه بالاتر کود، که می‌تواند به هزینه تولید محصولات بیافزاید، مواجه شود. همچنین، ممکن است سوالاتی دیپلماتیک در مورد تعهدات چین در مورد تغییرات آب و هوایی، دستور کار سبز و امنیت غذایی پرسیده شود. مثلا چقدر آب و انرژی برای کشاورزان چینی و چه میزان کشت فرا سرزمینی برای دستیابی به این اهداف مورد نیاز است؟ با اینکه شی وعده داده بود تا سال 2030 این کشور به اوج انتشار کربن خواهد رسید و قبل از سال 2060 به “کربن حداقلی” دست خواهد یافت، این سیاستها چگونه می‌تواند روی جاه طلبی‌های چین برای افزایش تولید سویا و ذرت داخلی تأثیر بگذارد، در حالی که همزمان تلاش می‌کند تقاضای غذایی چین را برآورده کرده و سیستم‌های کشاورزی این کشور را از نظر زیست محیطی کارآمد و تضمین کند. از سویی برای سایر کشورها، کاهش اتکای چین به محصولات وارداتی ممکن است منجر به دسترسی بیشتر سویا و ذرت برای سایر کشورهای واردکننده همچون ایران شود یا کشاورزان کشورهای صادرکننده را مجبور به کاهش تولید برای جلوگیری از کاهش قیمت عمده نماید. در هر حال چین بازیگر بزرگی در دنیای کشاورزی جهان است باید منتظر ماند و پیامدهای سیاست‌های متخذه را با آینده نگری رصد نمود.

* تحلیلگر و دکترای توسعه کشاورزی