بازار صادراتی، بازاری یک شبه نیست

اقتصادسبز آنلاین: «چرا وزارت جهاد‌کشاوری یکبار برای همیشه نمی‌آید با همکاری کمیسیون کشاورزی اتاق، دانشگاه‌ها، صاحبنظران، اندیشمندان پتانسیل‌های بخش کشاورزی را تشریح کند و بگوید با این آب و این خاک و این ظرفیت‌ها و ماشین‌آلات و نیروی انسانی و دانش فنی و در شرایط پایداری تولید ما این توان را داریم و می‌توانیم برای این درصد از مردم غذا تامین کنیم؟»
آنچه خواندید بخش‌هایی از صحبت‌های مهندس امیریوسفی، نایب رئیس کمیسیون صنایع غذایی اتاق ایران است که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.

عملکرد کمیسیون صنایع غذایی اتاق ایران در دوره جدید را تشریح کنید و بفرمائید چه نکات مثبت و منفی از تفکیک کمیسیون کشاورزی و صنایع غذایی حاصل شده است؟
در ارتباط با بخش اول سؤال و عملکرد کمیسیون صنایع غذایی اتاق در دوره جدید باید عرض کنم که بخش کشاورزی، تنگناها و مطالبات آن بسیارحساس، وسیع و متنوع هستند، دوستانی که مسئولیت قبول می‌کنند باید، اولاً کارگروه‌های تخصصی درست کنند و ثانیاً مشکلات بخش کشاورزی را که بسیار متنوع هستند در این کار‌گروه‌ها به‌صورت کارشناسی شده تحلیل و ارزیابی و تبدیل به پیشنهادات و مطالبات بخش خصوصی کرده و به مسئولان عرضه کنند.
درحال حاضر وظایف وزارت جهاد کشاورزی بسیار گسترده شده، قبلاآنها به بحث تولید می‌پرداختند و به مسائل پس از تولید کاری نداشتند، مباحث بازرگانی برعهده یک وزارت خانه دیگر بود، حالا هم تولید و هم پس از تولید بر عهده یک وزارت خانه قرار گرفته است.
نه تنها کمیسیون صنایع غذایی اتاق ایران از بعد فنی و کارشناسی با موضوع درست برخورد نکرده، بلکه وزارت جهاد کشاورزی نیز با مسائل بسیار حساس این بخش به‌صورت صحیح برخورد نمی‌کند.
چرا وزارت جهاد کشاوری یکبار برای همیشه نمی آیدبا همکاری کمیسیون کشاورزی اتاق، دانشگاه‌ها، صاحب‌نظران و اندیشمندان پتانسیل‌های بخش کشاورزی را تشریح کند و بگوید با این آب و این خاک و این ظرفیت‌ها و ماشین آلات و نیروی انسانی و دانش فنی و در شرایط پایداری تولید، ما این توان را داریم و می‌توانیم برای این درصد از مردم غذا تامین کنیم؟»
در حال حاضر فشار بیش از حدی به منابع و سرمایه‌های بین نسلی وارد می‌کنیم و سرمایه‌ای را که قرنها طبیعت با سخاوت در اختیار ما گذارده با این سیاست‌های غیر واقع بینانه درخطر قرار داده‌ایم.
واقعیت این است که ما در شرایط موجود نمی‌توانیم برای کل جمعیت ایران غذا تولید کنیم، بهتر است کارشناسان بخش خصوصی و دولتی بنشینند برای یکبار سندی را بنویسند و به تصویب مراجع قانونی برسانند و در آن سند واقعیت‌های موجود را تشریح کنند. مزیت‌هایی را که قرن‌ها داشتیم به‌روی کاغذ بیاوریم، و بدون از بین بردن منابع بین نسلی، تعهدات پایداری را بپذیرند و کسری آن را هم به دولت اعلام کنند. درچنین شرایطی دیگر شعار‌های غیر قابل دسترسی که این روزها از گوشه و کنار شنیده می‌شود تکرار نخواهد شد، این مهمترین وظیفه و رسالت کمیسیون کشاورزی اتاق، وزارت جهاد کشاورزی، دانشگاه‌ها، متخصصین و دلسوزان این سرزمین است.
در مورد بخش دوم سوال تقریبا در بخش اول سوال ما به این نتیجه رسیدیم که با مسائل و مشکلات بسیاری در بخش کشاورزی با آن روبرو هستیم، صنایع غذایی نیز خود جایگاه و مسائل خاص خود را دارد، از ابتدا نباید به این کمیسیون محول می‌کردیم، تقریباً می‌شود گفت که به هر دو بخش ظلم شده بود.
سیاست جدید اتاق در زمینه تفکیک کمیسیون‌ کشاورزی و کمیسیون صنایع غذایی، سیاست صحیحی بوده است، بخش خصوصی نبایدبا کلی نگری و سطحی نگری حرکت کند، هر بخش مشکلات خودش را دارد و باید موشکافانه به مسائل ورود کنیم.

مهم‌ترین معضل بخش کشاورزی در سال 1402 را تشریح کنید و بفرمایید جهت ارتقای ارزش افزوده و کاهش قیمت تمام شده در این بخش چه پیشنهاداتی دارید؟
در ارتباط با این سوال در بخش اول توضیحات لازم ارائه شد، بخش کشاورزی در سال 1402 همان مشکلاتی را داشته است که طی 3 یا 4 دهه اخیر داشته است، یک نوع سردرگمی، شتابزدگی در تصمیمات، جزیره ای بودن تصمیمات و نامشخص بودن سیاست‌های کلان طی چند دهه اخیر وجود داشته است.
من برای شما یک مثالی بزنم، نقش بخش کشاورزی در تولید ناخالص در کشورهای پیشرفته بین یک تا 2 و 3 درصد است، در کشورما این عدد نزدیک به 12 درصد است، این عجیب نیست؟ آیا به‌همین نسبت ما منابع آب و خاک و سرمایه و تکنولوژی و نیوری انسانی و دیگر الزامات در اختیار داریم، در بهترین حالت و موقعیت سهم این بخش از اعتبارات کشور نزدیک 4 درصد بوده، پس ما با فشار خطرناک به منابع بین نسلی، مسئولیت سنگینی را بر روی دوش این بخش قرار دادیم، اینها نکاتی است که حتما باید اصلاح گردد، همین امروز هم باید اصلاح شود که فردا خیلی دیر است.
یک مطلب دیگر رو هم باید اشاره کنم و آن خرد و پراکنده شدن اراضی کشاورزی است. یکبار در سال 1341درسایه انقلاب سفید و یکبار خرد و پراکنده شدن اراضی مکانیزه کشاورزی در قالب بند «ج» دربعد از انقلاب اسلامی، من در اینجا از بعد فنی اظهار‌نظر می‌کنم و آن این است که به تولید ماضربه شدیدی وارد شد، شاید یک عده بگویند در اشتغال این کارها مثبت بوده است، من در مقایسه آماری کشورهای صنعتی با خودمان عرض کردم بخش کشاورزی وظیفه ایجاد اشتغال ندارد، مسیر علمی به ما می‌گوید در شرایط کاهش نرخ رشد جمعیت که در روستا‌ها هم اتفاق افتاده است باید با توسعه مکانیزاسیون و جایگزینی نیروی کار با ماشین مشکلاتمان را حل کنیم.
در ارتباط با ارزش‌افزوده و قیمت تمام شده هم ما یک مزیت‌هایی در طول تاریخ داشتیم، مثلاً صادرات پسته، زعفران، کشمش، خرما، انجیر و..، همه اینها محصولات کم آب بر بوده است و همچنین خاویار در بخش شیلات که یکی از برندهای معروف ما بوده است.
حالا آمده‌ایم سبد صادراتی خودمان را تغییر داده ایم و سبد صادراتی جدید ما محصولات پر آب بر هستند که با اقلیم و پتانسیل‌های و دارایی‌های ما همخوانی ندارند.
ما می‌توانستیم با افزایش بهره‌وری در بخش‌های دارای مزیت، ‌درتمام این سال‌ها جایگاه خودمان را حفظ کرده و موقعیت خودمان را تحکیم کنیم پس مشکلات ما در بخش کشاورزی اساسی تر از این حرف‌هاست.
در رابطه با ایجاد ارزش افزوده هم مسیر درست، افزایش بهر‌ه‌وری است، حالا این افزایش بهره وری از طریق معرفی ارقام مناسب، خاک ورزی مناسب، اصلاح روش‌های آبیاری، به‌زراعی، دستیابی به پتانسیل تولید، سرمایه گذاری‌های جدید و خیلی فاکتورهای دیگر قابل حصول است.

مهم‌ترین موانع توسعه صادرات صنایع غذایی را تشریح کنید.
در این بخش هم مانند دیگر بخش‌ها ما مشکلات اساسی داریم، بازارهای صادراتی، بازارهای یکشبه نیستند، کار علمی لازم است، باید بازارکشورهای اطرف را شناسایی کنیم، همانطور که ما نیازمند بسیاری از مواد غذایی هستیم 15 کشورهمسایه هم نیازمند برخی محصولات ما هستند.
خیلی از شرکت‌های ما خوب عمل کردند، مطالعات بازار انجام دادند، سلیقه بازارهای صادراتی را شناسایی کردند، خیلی از گواهینامه‌ها را اخذ کردند، زحمات زیادی کشیدند، لیکن قیمت تمام شده ما بالاست، تحریم‌ها مشکلات اضافه برایمان درست کرده، نرخ تسهیلات و تامین سرمایه بالاست، بانک مرکزی فشارهای غیر قابل قبولی در زمینه تعهدات ارزی وارد می‌کند، حالا صنعت غذا باید صادرات انجام دهد، صنعت غذا صنعت پتروشیمی نیست، ما در پتروشیمی مزیت‌های زیادی داریم ولی در صنعت غذا موضوع برعکس است.
دیگران مزیت‌های زیادی دارند و ما باید با آنان رقابت کنیم. من قاطعانه می‌گویم در شرایط فعلی دولت در زمینه حمایت از صادرات و ارز آوری اقدام موثری انجام نمی‌دهد بلکه در خیلی از مواقع موانع صادراتی جبران‌ناپذیری وضع می‌کند که می‌توانم به بخشنامه‌های خلق‌الساعه، قیمت‌های دستوری و حتی محدودیت‌های پیامکی … اشاره کنم.
اتاق بازرگانی در این زمینه پیشنهادات و مطالبات خود را ارائه نموده، دولت باید تمکین کند و نقطه نظرات بخش خصوصی را نصب‌العین خود قرار داده و آن را اجرایی کند.
اگر قرار باشد روزی در مجمعی و بدون پرده پوشی به موانع و فشار‌ها و محدودیت‌های دولتی اشاره کنیم، حرف‌های بسیاری برای گفتن داریم، ما از خود تحریمی‌ها بیشتر گله داریم.

درخصوص نرخ خرید تضمینی امسال گندم با توجه به نرخ‌ها در بازار جهانی، اختلاف‌نظرهای متعددی مطرح شده است در این خصوص چه پیشنهاداتی دارید؟
شورای قیمت‌گذاری و اتخاذ سیاست‌های حمایتی محصولات اساسی کشاورزی نرخ جدید خرید گندم در سال زراعی 1403-1402را 17 هزار و 500 تومان اعلام نموده است، البته پیشنهاد نهادهای تخصصی بالاتر بوده، تولید گندم و دیگر محصولات پاییزه در سال جاری به‌علت تغییرات آب و هوایی و کاهش نزولات جوی در سراسر کشورتحت تاثیر قرار گرفته است، به‌جز استان‌های شمالی که تا این تاریخ تقریباً بارندگی‌های مناسب داشته اند در سایر استان‌ها مشکل داریم، شورای قیمت گذاری حتما می‌داند هرگونه افزایش قیمت محصولات کشاورزی به افزایش بنیه اقتصاد کشاورزی منتهی می‌شود، قطعاً اگر بنیه مالی کشاورز تقویت گردد بر روی اقتصاد ملی کشور تاثیر گذار است و در نهایت به توسعه منجر خواهد شد، ما اصلا نباید بگوییم ارزش گندم در فلان کشور فلان عدد است، لذا بنده به سهم خودم امیدوارم با اتخاذ سیاست‌های واقع بینانه و تجدید نظر در قیمت اعلام شده این قیمت به قیمت پیشنهادی بنیاد ملی گندم کاران نزدیک شود.

چه دورنمایی از وضعیت کشاورزی و صنایع غذایی در سال 1403 متصور هستید و چه پیشنهاداتی به دولتمردان دارید؟
تا زمانی‌که ما مشکلات اعلام شده را حل و فصل نکنیم گشایش پایدار نخواهیم داشت، ما باید بدانیم کجا ایستاده ایم و به کجا خواهیم رفت؟
این‌که ما بدانیم در کجا ایستاده‌ایم و قدر داشته‌های خود و برنامه‌های آینده خود را بدانیم و بدانیم قراراست به کجا برویم از الزامات رسیدن به توسعه پایدار است.
عزیزان من تاریخ را بخوانید و از تاریخ درس بگیرید. چنانچه ما به همین منوال حرکت کنیم افق روشنی نه تنها در سال آینده، بلکه در سال‌های بعد نیز نخواهیم داشت، رسیدن به توسعه پایدار برنامه می‌خواهد، کارشناس می‌خواهد، کار شبانه‌روزی می‌خواهد، منابع می‌خواهد، مقررات می‌خواهد، اجماع می‌خواهد و خیلی موارد دیگر.

لطفاً مختصری درخصوص مجموعه «ساویس»، تنوع تولیدات، میزان صادرات و برنامه‌های آتی توضیح دهید.
محصولات ما عبارت است از سیب‌زمینی، نخود فرنگی و ذرت شیرین که به عراق و دیگر کشورهای همسایه صادرات می‌شود. گواهینامه‌های مختلفی دریافت کردیم، در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی زیادی نیز شرکت می‌کنیم، این واحد مانند دیگر واحد‌ها از کمبود سرمایه در گردش و عدم دسترسی به تکنولوژی‌های جدید رنج می برد.
مشکلات رفع تعهد ارزی و هزینه بالای تولید برایمان مشکل‌ساز شده است و به‌علت «تحریم» ما از خدمات پس از فروش بی‌بهره‌ایم.
دولت باید زیر ساخت‌ها مانند آب، برق، گاز را برای صنعت تامین کند و اگر به‌موقع برای تولید تامین نکند باید غرامت بپردازد.

اقتصادسبز آنلاین / اقتصاد سبز آنلاین / اقتصادسبز / اقتصاد سبز / صنایع غذایی / صنعت غذا / کشاورزی / پایگاه خبری صنعت غذا