مریم دریایی
اقتصادسبز آنلاین: افزایش تقاضا برای گوشت در بسیاری از مناطق جهان موجب افزایش بازار کار صادرکنندگانی شده است که در زمینه پرورش حیواناتی که باید قبل از ذبح پروار شوند، فعالیت دارند. واردات دام به ویژه در خاورمیانه افزایش قابل توجهی یافته است.
به‌طور کلی حجم تجارت جهانی و صادرات دام زنده در طی 50 سال گذشته بیش از 4 برابر شده است که این امر به افزایش تقاضا برای محصولات گوشتی بازمی‌گردد. با تمام اینها اما در زمینه واردات و صادرات دام، رعایت قوانین و مقررات خاص جهت صادرات موفق و جلب نظر کشور مبدأ ضروری به نظر می‌رسد و برخی از قوانین باید اصلاح شود تا از شکل ناقص کنونی خارج گردد. این مقررات به مقتضای هر کشوری متفاوت است، اما به طور کلی در اکثر جهان چون ممکن است دام زنده در امر حمل و نقل طی سفر و یا هنگام رسیدن به مقصد در معرض برخی خطرات قرار گیرد، باید اصلاح و رعایت گردد.
صادرات دام زنده در کشور در اواخر مرداد ماه سال جاری، بنابر مصوبه‌ای از سوی وزارت جهادکشاورزی آزاد اعلام شد. در واقع، مجوز صادرات دام زنده در 24 خردادماه سال جاری توسط شورای قیمت‌گذاری صادر شد و وزیر جهادکشاورزی در هشتم مردادماه 1401 مصوبه شورا را ابلاغ کرد.
براساس این مصوبه، صادرات دام زنده در گوساله بالای 400 کیلوگرم و گوسفند بالای 40 کیلوگرم آزاد اعلام شد و تعرفه صادرات هر کیلوگرم گوساله نیز 16هزار و 700 تومان و هر رأس گوسفند هم حدود 50 هزار تومان تعیین شد.
این دستورالعمل که طی چند سال اخیر با سیاستگذاری دولت جهت تنظیم بازار داخلی گوشت، ممنوع اعلام شده و هدف آن، تنظیم بازار داخلی گوشت بود، بار دیگر بارقه امیدی را در دل دامداران روشن کرد. در واقع این امر نه تنها کمکی به تنظیم بازار گوشت کشور نمی‌کرد، بلکه در برخی مواقع باعث شدت بخشیدن به قاچاق دام زنده و تضعیف تولید داخلی در نهایت، به هم ریختن فعالیت تولیدکنندگان می‌شد.
سیاست ممنوعیت صادرات دام زنده علاوه بر از دست رفتن درآمدهای ارزی و بازارهای هدف، گاهی نمی‌تواند به تنظیم بازار گوشت و جلوگیری از افزایش قیمت کمک کند و حتی چالش‌هایی را برای صنعت به دنبال خواهد داشت. با شرایط موجود که اغلب تولیدکنندگان و به خصوص دامداران کشور با معضل کمبود نقدینگی مواجه‌اند و توان نگهداری دام خود را نیز ندارند و گاهی هزینه‌های تولید، دامدار را مجبور به عرضه و کشتار دام با وزن پایین می‌کند، صادرات می‌تواند بهترین راهکار جهت حمایت از تولیدکننده باشد. دام زنده با قیمت بالاتری نسبت به فروش داخل صادر می‌شود؛ درنتیجه صادرات برای دامدار به صرفه‌تر است و مشکل نقدینگی آنان تاحدودی رفع خواهد شد، اما مسأله این است که صادرات دام زنده نیز چالش‌هایی را به همراه دارد و در این راستا باید موضوعاتی همچون قاچاق(که بر قیمت‌گذاری خرید و فروش دام زنده تأثیر زیادی می‌گذارد) کنترل کیفیت و بهداشت دام‌های خروجی، عدم خروج دام مولد از کشور و رعایت موازین بهداشتی، مورد توجه قرار گیرد. برای جلوگیری از این معضلات، مدیریت و نظارت بر فروش و تجارت دام زنده، بیش از پیش اهمیت پیدا می‌کند.
بیشتر بخوانید: تأثیر متابولیسم اسیدهای چرب بر ایمنی گیاهان
مسأله‌ای که وجود دارد این است که آیا با صادرات دام، قیمت گوشت در کشور افزایش خواهد یافت؟!
به گفته پوریان، رئیس شورای تأمین دام کشور در گفت‌وگو با یکی از خبرگزاری‌ها؛ صادرات دام زنده بیش از 20هزار رأس نخواهد بود؛ بنابراین احتمال افزایش و رشد قیمت نیز وجود نخواهد داشت. به علاوه صادرات دام بیشتر از مناطقی از کشور انجام می‌شود که دام آنها تأثیری در قیمت بازار داخلی ندارد.
دماوندی‌نژاد، سرپرست معاونت امور تولیدات دامی وزارت جهادکشاورزی نیز در مصاحبه‌ای با خبرگزاری موج در این رابطه، سقف صادرات دام را تا یک میلیون رأس خوانده و اعلام کرده است که میزان صادرات دام زنده به قدری نیست که منجر به افزایش قیمت شود.
مجتبی عالی، مدیرعامل اتحادیه دامداران ایران نیز در گفت‌وگویی که با وی انجام دادیم در باره آزادسازی صادرات دام زنده بیان کرد: «در شرایط موجود که دامدار نهاده خود را به 4 برابر قبل تهیه می‌کند و از نقدینگی لازم هم برخوردار نیست و از آنجا که مصرف‌کننده داخلی نیز توان خرید گوشت را مثل گذشته ندارد، تنها راه پایداری تولید دامداران و جلوگیری از ورشکستگی آنان، صادرات دام و خرید توافقی به قیمت تمام شده است. او معتقد است این کار باعث جلوگیری از قاچاق دام می‌شود و اگر قیمت گوشت نیز افزایش یابد، دولت می‌تواند با ابزارهایی که دارد نظیر توزیع گوشت وارداتی بازار را کنترل کند.»
عالی معتقد است: «صادرات دام در شرایط کنونی می‌تواند تا اندازه‌ای معضل دامداران را حل کرده و تا حد زیادی نیز جلوی قاچاق دام را بگیرد. در این صورت، کنترل دولت بر خروج دام بیشتر خواهد شد و در کنار آن خرید توافقی توسط شرکت پشتیبانی نیز می‌تواند مفید واقع شود.»
البته یکی از مواردی که در صادرات دام باید مورد توجه قرار گیرد، سلامت دام زنده برای جلب اعتماد و اطمینان مشتریان خارجی و حفظ بازارهای هدف است. علاوه بر آن طبق اعتقاد کارشناسان و صاحبنظران، صادرات باید از استان‌هایی انجام گیرد که دام آنها تأثیری در قیمت بازار داخلی نداشته باشد.
تمامی اینها به انضمام اختصاص اعتبارات لازم به دامدار و پیگیری مطالبات آنان و تأمین نهاده‌های مورد نیاز و ….. می‌تواند موفقیت این مصوبه را تضمین نماید.
می‌توان امیدوار بود که آزادسازی صادرات دام با تمام مواردی که به آن اشاره شد بتواند مشکلات دامداران را تا اندازه‌ای مرتفع سازد.
در حقیقت، صادرات دام بهترین راهکار در حمایت از دامدار و پشتیبانی از تولید است و علاوه بر آن می‌توان با خرید دام به قیمت مناسب و…. مانع از تهدید تولید شد. در نهایت، گشودن دروازه‌های صادراتی با رعایت موازینی همچون تعیین تعرفه مشخص برای صادرات دام زنده و نظارت باعث ایجاد انگیزه بیشتر تولید و تعادل نسبی در بازار گوشت قرمز خواهد شد.
