مهندس محمدرضا جمشیدی

بخش کشاورزی وظیفه تأمین نیاز غذایی با اتکا بر تولید ملی، استفاده بهینه و کارآمد از منابع تولید، حفاظت از منابع طبیعی تجدید شونده و افزایش درآمد کشاورزان را برعهده دارد.
کشاورزی با 6.6 درصد تولید ناخالص داخلی، 17.7 درصد اشتغال، 5.9 درصد صادرات غیرنفتی و تأمین کننده بالغ بر 80 درصد موادغذایی مورد نیاز جامعه و تا 90 درصد مواداولیه موردنیاز صنایع، جایگاه مهمی در اقتصادکلان جامعه را به خود اختصاص داده است.
اما همین بخش پرمزیت به‌دلیل نبود راهبردهای میان مدت و بلندمدت، ناپایداری منابع کشاورزی، از بین رفتن تعادل سفره‌های آب زیرزمینی، ناهماهنگی برنامه‌های آب با کشاورزی بالا بودن قیمت تمام شده محصولات کشاورزی، عدم کفایت سرمایه‌گذاری و بالابردن نرخ کارمزد، تغییرات اقلیم، کامل نبودن زنجیره تأمین و نبود تعادل میان عرضه و تقاضای محصولات کشاورزی و… از بهره‌وری کامل در عرصه اقتصاد کشور بی‌بهره است.
بخش کشاورزی در زمینه زراعت و باغبانی با ضعف برنامه‌ریزی برای کنترل و مهار خشکسالی از طریق اجرای طرح‌های کاهش مصرف آب و افزایش بهره‌وری و استفاده از بذور و درختان با نیاز آبی پایین و ارقام زودرس، ناتوانی در تدوین و اجرای کامل الگوی کشت در استان‌ها نامتناسب‌ بودن قیمت‌های خرید تضمینی محصولات کشاورزی با قیمت تمام شده، ضعف در برنامه اصلاح و احیای باغات، رها کردن توسعه گلخانه‌ها و… با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می‌کند.
در بخش تحقیقات، آموزش و ترویج نیز با گذشت نیم قرن از عمر سازمان تات و کثرت تعداد اعضای علمی این سازمان که بیش‌تر از وزارت علوم و تحقیقات هستند، اما هنوز نتوانسته‌اند آنگونه که باید به‌صورت کاربردی و بومی نیاز کشاورزان، دامداران، مرغداران و… در زمینه افزایش تولید، مقاومت به آفات و بیماری‌ها، کاهش مصرف نهاده‌ها، کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری و… را مرتفع کنند، در زمره دیگر مشکلات قرار می‌گیرد.
با توجه به نقش هزینه تولید در وضعیت مزیت نسبی محصولات کشاورزی و در نظر گرفتن روند تغییرات شاخص تورم تولیدکننده در ایران و جهان می‌توان این احتمال را در نظر گرفت که مزیت نسبی تجارت برای بسیاری از محصولات کشاورزی تولید شده کشور در سال‌های اخیر از بین رفته است و درصورت تداوم این روند، سبد محصولات صادراتی بخش کشاورزی به‌تدریج کوچک‌تر خواهد شد.
یکی دیگر از معضلات امروز بخش کشاورزی ایران سیاست‌های نامناسب مداخله‌جویانه دولت در قیمت‌گذاری محصولات کشاورزی است که از سیاست‌های رایج در بخش کشاورزی در دهه‌های اخیر بوده است، به‌طوری که قیمت بسیاری از محصولات کشاورزی تحت تأثیر این مداخلات که عمدتاً از طریق کنترل قیمت‌ها، اعمال سهمیه و یا پرداخت یارانه بر نهاده‌های تولید صورت گرفته است.
جدای از همه این مشکلات ساختاری به‌خصوص پس از« انتزاع» سایه بازار بر روی عملکرد وزارت جهادکشاورزی به‌قدری پررنگ شده که به‌نظر می‌رسد وظیفه ذاتی این وزارتخانه به‌عنوان متولی تولید کمرنگ‌تر شده است.
ایجاد قرارگاه امنیت غذایی در این وزارتخانه و نقش پررنگ قیمت گوشت مرغ و گوشت قرمز در ارزیابی عملکرد وزارت جهادکشاورزی حداقل در رسانه‌ها، باعث شده تمرکز این وزارتخانه متمرکز بر بازار باشد و آنقدری که بدنه مدیریتی وزارتخانه برای تأمین خوراک دام و طیور انرژی می‌گذارد تا با تثبیت قیمت، مهر کارآمدی برعملکرد خود بزند، بیشتر از تلاشی است که می‌بایست برای کاهش قیمت تمام شده محصولات کشاورزی، اجرای الگوی کشت، ارتقای بهره‌وری، اجرای برنامه‌های خوداتکایی در محصولات اساسی کشاورزی و… معطوف شود.

اقتصادسبز آنلاین / اقتصاد سبز آنلاین / اقتصادسبز / اقتصاد سبز / صنایع غذایی / صنعت غذا / کشاورزی / پایگاه خبری صنعت غذا