مدرنیته سماق را هم از فروش بشکه‌ای وگونی و یک من و دو من و یک خروار و دو خروار به 2 و 5گرم رسانده است!

گروه گزارش «اقتصاد سبز»: یحیی امیری

اقتصادسبز آنلاین: «سلطان سماق ایران» خانم خوش‌نثار با تعجب پرسید سماق یا سماک؟! و گفت تشریف بیارید آقای امیری در تحریریه هستند ولی تا یک بعدازظهر بیشتر نیستند. در همین لحظه خانم حق‌بیان گفت: آقای اسماعیل اهری قبلاً با من صحبت کرده می‌گوید من سلطان سماک ایران هستم و می‌خواهند یک جلسه مشورتی با شما و همه اعضای گروه گزارش داشته باشیم. من به ایشان توضیح دادم که جمع همه اعضای گروه گزارش به این راحتی‌ها امکان ندارد، مثلاً الان خانم گیو در آمریکا هستند ولی خود استاد با یکی دو نفر دیگر پنجشنبه هیجدهم خردادماه در تحریریه اقتصادسبز تشریف دارند.
اول فکر کردم این شخص ممکن است از آن دسته آدم‌های توهمی باشد، ولی دکتر منوچهر کیا که در تحریریه بود خیلی جدی گفت این شخص قاعدتاً باید از دست‌اندرکاران بازار جهانی سماق باشد، عشق به این محصول را دارد و فعال و نوآور است، و خیلی هم باهوش، این‌که می‌خواهد یک جلسه مشورتی با گروه گزارش اقتصادسبز داشته باشد، جنبه تبلیغات و ریزفاکتورهای بازار این محصول مدنظرش قرار گرفته، هیچ بد نیست، برای شما هم می‌تواند سوژه جالبی باشد.
سرساعت 10 صبح به دفتر مجله آمد، با گرمی او را پذیرفتیم، دور میز تحریریه نشستیم، آقای اسماعیل اهری مردی است حدود 50 ساله، بسیار تمیزپوش و مرتب که در نگاه اول من به تاجر سماق نمی‌آمد.
بدون مقدمه و حاشیه گفت: خانواده ما از گذشته‌های دور در کار برداشت و فروش سماک بوده‌اند، پسرم پرویز اهری که اخیراً تحصیلاتش را در رشته کامپیوتر در آمریکا به پایان رسانده و نزد ما آمده خبر آورده که پزشکان آمریکایی متوجه اثربخشی سماک در چربی‌سوزی بدن شده‌اند، آمریکایی‌ها، عموماً اضافه وزن دارند و برای درمان از راه بدون دردسر و زحمت، خوب پول خرج می‌کنند، ما اگر بتوانیم بازار آمریکا و اروپا را کاملاً در اختیار بگیریم از سماک ایران دلار در می‌آوریم.
خانم نوشین جمشیدی رژیم درمانگر گفت: این‌که اغلب آمریکایی‌ها اضافه وزن دارند و حاضرند برای تأمین سلامتی خود پول خرج کنند حرفی نیست، ولی در این‌که پزشکان شیمیکال آمریکایی با صراحت یک ماده گیاهی را برای درمان توصیه کنند تردید دارم. ولی این را هم می‌دانم که توجه به غذاهای گیاهی در غرب جدی شده است.
آقای دکتر منوچهر کیا گفت: شما آقای اهری به گفته خودتان چند نسل در کار زراعت و تجارت سماق بوده‌اید، البته شما به سماق می‌گویید «سماک» که درسته، نام این محصول در ایران سماک بوده وقتی وارد بازار مصرف عربی شده آنها گفته‌اند سماق، پس از ورود اعراب به ایران‌، تلفظ سماک به سماق تغییر کرده، این‌که می‌خواهید با این محصول در بازار غرب بدرخشید، مبارک است. آنچه که بنده و دوستان می‌توانیم به شما بگوییم غربی‌ها و به‌خصوص اروپایی‌ها، روی تمیزی کالاهای خوراکی خیلی حساس هستند، شما اگر 10 تن سماق صادر کنید و طرف تجاری شما با یک کیلو جنس کثیف روبه‌رو شود تمام بار را مرجوع می‌کند، آمریکایی‌ها هم روی بسته‌بندی و وزن حساسیت دارند، یعنی حالا دیگر نمی‌شود مثل 100 سال پیش سماق را در گونی‌های 50 کیلویی در بندر بوشهر تحویل تاجر بیرون‌بر بدهید.
آقای اهری که این نکات را یادداشت می‌کرد و با دقت به حرف‌های ما گوش سپرده بود، توضیح داد: ادویه ایران (مخصوصاً سماک) به خاطر کیفیت مورد توجه قرار گرفته، ما سیستم‌های جدید و مدرن بسته‌بندی داریم، یعنی خریده‌ایم و در حال راه‌اندازی است، نمی‌خواهیم در این فرصت از تجربه زعفران ایران، عقب بمانیم، با سماک فروش‌های فاتیک کو سماک مرغوبی دارد در حال مذاکره هستیم، با همکاری پسرم برنامه‌ریزی کردیم که راه سلطان سماک ایران را هموار کنیم.
جلسه حدود دو ساعت طول کشید، وقت خداحافظی آقای اهری دسته چکش را درآورد و از من خواست هزینه جلسه را بگویم و ایشان امضا کنند، احساس برخورندگی مرا دکتر منوچهر کیا دریافت و فوری توضیح داد که آقای اهری به رسم آمریکایی‌ها می‌خواهد هزینه مشاوره را بدهد استاد، شما به دل نگیرید، به آقای اهری گفتم ما پولی نمی‌گیریم، چون این کار بخشی از کار گروه گزارش است و مجله هزینه آن را می‌پردازد.
آقای اهری خوشحال شد و وقت خداحافظی گفت انشاءالله برای شماره نوروز که می‌خواهیم عکس روی جلد مجله به سلطان سماک اختصاص یابد جبران می‌کنیم، خیلی جدی گفتم اگر کسی عکس روی جلد مجله باشد پولی پرداخت نمی‌کند، هیچکس نمی‌تواند با پول عکسش را روی جلد مجله ما چاپ کند، مهم کاری است که آن شخص در صنعت غذا انجام می‌دهد، ما برای مشاوره و عکس روی جلد پول نمی‌گیریم، بخش بازرگانی از تحریریه جدا است.
آقای اهری لبخند بر لب از دفتر ما رفت.

مکمل چلوکباب در بازار ری

جالب بود، جلسه دو ساعته گروه گزارش «اقتصادسبز» با آقای اسماعیل اهری تاجر سماق یا به قول خودش سماک برای ما هم جالب بود، اگرچه خودشان نخواستند از همین حالا عکس و تفصیلات ایشان در گزارش بیاید تا دستاوردهای مهم و نوآوری‌‌هایی که در امر تجارت سماق دارند مدیریت بشود اما گروه را هم بر آن داشت که به سماق یکی از انواع ادویه‌های برتر ایرانی توجه کنیم.
دکتر کیا می‌گوید: واقعیت این است که صنعت غذای ایران در طول نیم قرن اخیر رشد چشمگیری داشته، این رشد به کشاورزی ایران امکان بالندگی داده است، از حالت دیمی به حالت علمی درآمده چه در زمینه کاشت، داشت و برداشت و چه در زمینه تجارت می‌خواهد در بازار جهانی بدرخشد. سماق که بهترین و مرغوب‌ترین نوع آن در ایران برداشت می‌شود یک ماده غذایی حاشیه‌ای بود، در صحبت‌های آقای اهری نقل بود از مرحوم حاج صفری عطار عمده فروش (مولوی اول بازار حضرتی) فروش سماق را از کیلویی 2 تومان تا 200 هزار تومان در همین بازار تجربه کرده است، یعنی این کالای دم دستی و ارزان و خیلی ارزان شناخت پیدا کرده، به نظرم همین آقای اهری یکی از دست‌اندرکاران باهوش صنایع غذایی ایران است، به بازار جهانی فکر می‌کند، خود من سماق را در پیاله‌های آبی‌ رنگ لالجین همدان در چلوکبابی‌های بازار شابدوالعظیم یافتم، یعنی مکمل چلوکباب یا نان و کباب کوبیده‌های معروف این بازار را به خاطر دارم، صادرات آن هم فله‌ای بود داخل گونی‌های بزرگ کنفی توسط تاجری به نام عبداللهی در بوشهر فروش و صادر می‌شد. پسران مرحوم عبداللهی حالا در کار فروش بیمه و از سماق فروشی فاصله گرفته‌اند.

طب سنتی و سماق درمانگر

سماق را اگرچه نسل امروز به عنوان همراه چلوکباب کوبیده می‌شناسد اما در طب سنتی جایگاه ویژه‌ای داشته است، همکار رژیم‌ درمانگرمان بر این باور است که در طب سنتی، اغراق زیاد شده است. اما این واقعیت تاریخی را هم نمی‌توان کتمان کردکه در میان تمدن‌های شرقی مصرف سماق رایج بوده است، چه به عنوان مکمل غذا، افزودنی انتخابی و چه به عنوان داروی درمانگر، در کتاب‌های دارویی یونان باستان‌، درباره درمانگری سماق مطالبی آمده است و حتی در احادیث هم آمده است.
مثلاً در الکافی به نقل از عمران آمده که «امام صادق (ع) درد شکم داشتند، فرمودند برای او برنج بپزند و وبه آن سماق بیفزایند، آنگاه حضرت آن را تناول نمود، و بهبودی حاصل شد» از گذشته‌های دور، سماق به‌عنوان یکی از بهترین ادویه‌جات، جایگاه خوبی در بین وعده‌های غذایی داشته، طعم آن همراه با کباب و یا غذاهای گوشتی حالت خوش می‌آورد.
در طب سنتی سماق دارای طبع سرد است و برای افرادی که طبیعت بدنشان سرد است توصیه نمی‌شود و حتماً باید با گیاهان گرم مصرف شود، سماق را حتماً باید به دور از نور خورشید و در مکان خشک نگهداری کرد.
سماق (Rhus) در واقع درختچه‌ای است که در بیشتر نواحی کوهستانی‌های غرب آسیا، آمریکای شمالی و آفریقا می‌روید. در میان کوهستان‌های غرب آسیا، کوهستان‌های آذربایجان غربی ایران سماق‌های مرغوب از محصولات قیمتی کشاورزی بوده است.

سماق در رنگرزی

یکی از خدمات صنایع غذایی ایران، بسته‌بندی سماق است در کیسه‌های 2 گرمی، 5 گرمی، 100 گرمی و 1000 گرمی برای چلوکبابی‌ها و کباب کوبیده فروش‌ها، سماق در بسته‌بندی 2 گرمی سرو می‌شود ولی هنوز هم کم نیستند کباب فروشی‌هایی که سماق فله‌ای را در پیاله‌های گلی روی میز می‌گذارند تا مشتری هر میزان که دلش می‌خواهد مصرف کند. بسته‌بندی‌های 2 گرمی این لطف را دارد که اندازه مصرف معلوم شود، سماق اگرچه فواید مهمی دارد و چربی‌سوزی آن اکنون در علم پزشکی هم پذیرفته شده، اما مصرف بی‌رویه و خارج از اندازه آن می‌تواند خورنده غذا را دچار دردسر کند.
سماق دونوع شناخته شده دارد، قهوه‌ای نزدیک به سیاه و سماق قرمز، که نوع قرمز آن مرغوب‌تر است و تقریباً با تمام طبایع سازگار است. تغییر رنگ‌های بیش از این دو رنگ، نتیجه نگهداری غیربهداشتی و آلودگی‌هایی که پیدا می‌کند. برای همین است که آقای اهری قبل از هر اقدامی، به سیستم‌های مدرن بسته‌بندی و قابل قبول بازارهای اروپایی و آمریکایی اندیشیده است.
بررسی‌های آقای اهری در بازار آمریکا نشان می‌دهد که آنها کباب کوبیده از آن نوع که ما در ایران با آن آشنا هستیم ندارند، اما همبرگرخورهای قهاری هستند، پس از سماق می‌شود به عنوان مکمل و همراه همبرگر استفاده کرد و لذت برد، مزه‌دار کردن کباب با سماق به‌خاطر طعم ترش آن است. جالب است بدانیم از سماق علاوه بر یک ماده غذایی طعم‌دار در گذشته‌های نه چندان دور در رنگرزی الیاف کنفی و موی سرهم استفاده می‌شده است.

در بازار عطاری‌های دوبی

سماق در اغلب مناطق کوهستانی ایران می‌روید، اصولاً گیاهی است خودرو به آب زیاد و مراقبت‌های ویژه نیازی ندارد، شهرت سماق ارسباران از قدیم بوده، اما سماق «خانیک» دست کمی از سماق ارسباران ندارد. رمضانعلی قاسمی مدیر جهادکشاورزی گناباد گفته است عملیات برداشت محصول سماق از سطح هزار و 350 هکتار از سطح باغات این شهرستان از نیمه مردادماه آغاز و تا آخرهای تابستان به پایان می‌رسد.
از ایشان نقل است که به خاطر ارگانیک بودن این محصول و اخذ گواهی مربوطه از اتحادیه اروپا محصول باغات این شهر به اقصی‌نقاط دنیا از جمله روسیه، آلمان، فرانسه و کشورهای حوزه خلیج‌فارس نیز صادر می‌شود.
در بازار عطارهای «دبی» سماق ایران‌، مخصوصاً سماق گناباد (خانیک) بازار پررونقی دارد و مشتری‌های مهم کشورهای عربی از این بازار خرید می‌کنند. یکی از همکاران که اخیراً از دوبی آمده می‌گوید: در بازار عطارهای دوبی که بسیار معروف و پرمشتری است‌، سماق ایران همچنان فله‌ای به فروش می‌رسد، سماق فله‌ای ایران در بازارهای اروپایی بی‌مشتری و یا کم مشتری است، این بزرگ‌ترین نقطه ضعف کشاورزی ایران است که چنین محصول مهم و قیمت‌داری نمی‌تواند مشتریان واقعی خود را بشناسد و به‌دست آورد، اروپایی‌ها به هیچ عنوان مشتری خوراکی‌ها و مخصوصاً ادویه‌جات فله‌ای نیستند.

کار نظارتی اتحادیه اروپا

روستای خانیک در گناباد حالا در صدر بازار سماق اروپا و حوزه خلیج‌فارس قرار گرفته، چرا که در این منطقه افراد باهوش و علاقه‌مند متوجه اهمیت بازار فروش سماق در اروپا شده‌اند. آقای رحمتی مؤسس و سهامدار شرکت تعاونی کشاورزی باغداران چهارفصل خانیک گفته است:
ما خیلی زود متوجه بازار و اهمیت کشت سماق شده‌ایم، در اولین گام شرکت تعاونی باغداران چهارفصل را با مشارکت مردم و باغداران منطقه راه‌اندازی کردیم و در حال حاضر بیش از 100 عضو سهامدار در این شرکت فعالیت دارند. و باز یکی دیگر از کارهای مهمی که ما انجام دادیم توجه به کیفیت و شرایط خاص این گیاه دارویی بوده است. کار ثبت ارگانیک این محصول را با همکاری جهادکشاورزی در شرکت‌های بین‌المللی اروپایی در سال 1399 انجام دادیم و الان چند سالی است که کار نظارتی ارگانیک را از طریق اتحادیه اروپا سپری می‌کنیم. در گذشته‌ برداشت سماق که انجام می‌شد دلالان با قیمت نازل آن را از کشاورزان می‌خریدند و سود اصلی کار را آنها می‌بردند، ورود به بازار اروپا ما را به ارزش واقعی این محصول آگاه کرد، به‌زودی توانستیم کار از صفر تا 100 سماق را خودمان در همین روستا انجام دهیم، فراوری، بسته‌بندی و صادرات آن را در داخل خود همین روستای خانیک انجام می‌دهیم، دستگاه‌های بسته‌بندی تمام اتوماتیک و تمام استیل را تهیه کردیم، علاوه بر دو گرمی برای رستوران‌ها، 50 گرمی و 500 گرمی و هزار گرمی را هم خودمان وارد بازار کرده‌ایم.

سماق در بشکه برای آش

بسته‌بندی متنوع، مهم‌ترین کاری است که در یکی دو دهه اخیر انجام گرفته، فروش فله‌ای سماق در بشکه سود واقعی کشاورز را هیچ کرده بود، همین حالا اگر سری به بازار مولوی و مراکز فروش موادغذایی و ادویه‌جات ایرانی بزنید، خواهید دید که سماق فله‌ای را در بشکه‌های شرکت نفتی قرار می‌دهند، در مغازه عمده فروشی حاج آقای صفری در اول بازار حضرتی، سماق در بشکه قرار دارد، و فروشنده بستگی به سفارش مشتری؛ با سرطاس سماق را از بشکه توی پاکت نایلنی می‌ریزد، ادویه‌فروش‌های کاروانسرای خانات هم از همین روش استفاده می‌‌کنند، برای آنها که سماق را با سرطاس از بشکه در می‌آورند و یک کیلو و دو کیلو به مشتری می‌فروشند، اگر بگویید سماق دو گرمی می‌خواهم به شما می‌خندند و دست‌تان می‌اندازند، یا فکر می‌کنند شما دارید آنها را دست می‌اندازید.
سماق ایران جزو معدود ادویه‌جاتی بود که قیمت نداشت، یعنی قیمتش چنان پایین بود که کسی توجه به ارزش دارویی و یا مزه‌دار کردن غذاها، مخصوصاً کباب کوبیده و حتی پخت آش نداشت، برخی از خانواده‌های قدیمی و کدبانوهای سنتی که در پخت آش سماق مهارتی داشتند به عنوان آش ارزان و بی‌قیمت در نظر می‌گرفتند، سرو آش سماق در کمتر رستورانی انجام می‌گرفت، آش سماق با توجه به همه فواید درمانگری‌اش، آش کمتر شناخته‌ شده‌ای بود، البته به هر ذائقه‌ای خوش نمی‌آمد. اما طب سنتی توصیه‌اش را داشت.

سماقتو بمک یعنی چه؟

در کتاب‌های ضرب‌المثل فارسی درباره سماق هم روایت‌هایی آمده است، لابد شما هم شنیده‌اید در بی‌ارزش کردن حالتی می‌گوید: «حالا حالاها باید سماق بمکی » یا «بشین سماقتو بمک » و… درباره ریشه این ضرب‌المثل‌ها، مرحوم انجوی شیرازی نویسنده، پژوهشگر و برنامه‌ساز رادیویی فرهنگ مردم در یکی از برنامه‌های رادیویی اوایل دهه 50 به شرح و تفصیل این ضرب‌المثل پرداخت.
یکی از تفریحات عمومی مردم طبقه متوسط در قرن پیش، سفر به شابدوالعظیم بود، سفر با شتر، کاروان شتر و ارابه و اواخر قاجاریه با ماشین دودی انجام می‌گرفت، از میدان شوش، اوایل خیابان ری تا شهرری، این مسافرها که عموماً در طول سفر خسته و گرسنه بودند، به محض این‌که وارد بازار شابدوالعظیم می‌شدند بوی کباب، دود کباب اشتهایشان را تحریک می‌کرد، و بی‌اختیار وارد یکی از این مغازه‌ها می‌شدند، بازار شابدوالعظیم بازار کباب کوبیده بود. از 67 مغازه این بازار منتهی به صحن شاهزاده عبدالعظیم 52 مغازه کبابی بود، (حالا در محل این بازار فقط 3 مغازه کبابی وجود دارد) کبابی‌ها گرچه منقل‌های بزرگ 10 سیخی، 15 سیخی، 20 سیخی (و یکی از آنها 30 سیخ داشت) ولی بازهم نمی‌توانستند جوابگوی مشتری‌های گرسنه از راه دور آمده بشوند، روی میزهای غذاخوری عموماً فلفل و نمک و کاسه‌ای سماق هم بود، وقتی مشتری گرسنه صداش در می‌آمد که چقدر طول می‌دهید، کباب پز می‌گفت «حالا حالا باید سماق بمکی» یا «حالا باسماق خودت را سرگرم کن » و از این حرف‌ها…
یک بسته سماق برای یک پرس کباب
البته سماق جواب اشتهای تحریک شده را نمی‌داد آنهایی در این کباب‌پزی‌ها، کباب خورده‌اند، (یعنی حالا باید شما چیزی بین 70 تا 50 سال داشته باشید) به یاد می‌آورند که سماق فراوان‌ترین موجودی روی میز بود حتی آب یخ به راحتی سماق در اختیار مشتری قرار نمی‌گرفت. و عده‌ای هم واقعاً خودشان را به خوردن سماق سرگرم می‌کردند، سماق را با قاشق در کف دستشان می‌ریختند و زبان می‌زدند، ترش مزگی سماق ذائقه را تحریک می‌کرد ولی بالاخره خودش کاری بود برای معده خالی و گرسنه، در همین روزهایی که در حال پژوهش سماق برای این گزارش بوده‌ام در یک چلوکبابی تجریش سماق خواستم، گارسن با احتیاط یک بسته سماق 2 گرمی برایمان آورد، بیشتر خواستم، خواسته‌ای که در گذشته‌های نه چندان دور انجامش هیچ زحمت و هزینه‌ای نداشت حالا به خست منجر شده‌، و به این راحتی نمی‌شود یکی دو بسته سماق اضافی از گارسن خواست.
سماق قبل از اروپا در ایران یک مکمل غذایی برای چلوکباب بود و هنوز هم هست، با این تفاوت که در این روزگار ارزش همه ادویه‌جات بازشناخته شده حتی شامل سماق هم شده است و کار درست می‌شود گفت آن برندهای ادویه‌سازی انجام داده‌اند که برای سماق مثل فلفل و نمک و… محدودیت وزنی در نظر گرفته‌اند، چلوکبابی‌ها و به‌طور کلی کباب‌پزها بر این باورند که برای یک پرس کباب کوبیده چه با پلو و چه با نان سنگک یک بسته 2 گرمی سماق کافی است، ولی این باور را مشتری ندارد.

گونه گیاهی جنگلی خودرو

سماق در ایران ارزان است، خیلی هم ارزان است، یک دلیلش رویش و باردهی درختان آن است، سماق یکی از گونه‌‌های گیاهی جنگلی است، یعنی می‌شود گفت دست بشر برای تکثیر و گسترش آن کمتر دخالت داشته، خودرو است، در دانه‌های چوب شاخه‌های وحشی، چمنزارها، صخره‌ها، دره‌های عمیق و اطراف جاده‌ها رشد می‌کند. کشاورز به اندازه گیاهان دیگر روی آن وقت نمی‌گذارد و زحمت نمی‌کشد، محدود به یک نقطه جغرافیایی نیست ولی در هر زمین هم رشد نمی‌کند، مثلاً در باغات تهران نمی‌شود سماق کاشت یا برداشت کرد، اما به‌نظر می‌رسد دو نقطه ایران سماق مرغوبی دارد، یکی خانیک و باغات گناباد، یکی دیگر «هوارند» آذربایجان «اهر» سماق «Rhus coviaria» ایران وقتی در بازار اروپا مشتری سخاوتند پیدا کرد برای کشاورزان ایرانی هم اگرچه گیاهی است غالباً خودرو و برای کشاورز برداشت‌کننده چندان کار پرزحمتی به حساب نمی‌آید بسیار پر سود شد، درختچه سماق، درختی کوچک پاست با ارتفاع 3 متر و گاهی به 4 متر هم می‌رسد، شاخه‌های جوان و دم‌برگ‌های آن را موهای زیر پوشانده است. پایتخت تولید سماق (این را خود کشاورزان اسم گذاشته‌اند) بعضی‌ها آذربایجان و بعضی‌ها گناباد می‌دانند.
دکتر منوچهر کیا می‌گوید: ارزش اقتصادی سماق تازه کشف شده بازار فروش جهانی آن هم تازه پیدا شده‌، یعنی در گذشته کشاورز ایرانی نمی‌دانست که این محصول کم زحمت و پرتولید می‌تواند مشتری‌های پروپاقرص اروپایی‌ هم داشته باشد، برای همین به‌زودی پایتخت تولید سماق و سلطان فروش سماق پیدا شده است.

انواع سماق 2 رنگ دارد

این را هم بگوییم سماق از گیاهان خاص خودروی ایرانی نیست. در نقاط دیگر جهان از جمله آمریکای شمالی هم سماق تولید می‌شود، در بعضی از گزارش‌ها آمده در ارتفاعات رشته کوه‌های البرز و در دره‌های کرج و هراز با ارتفاع بین 1000 تا 1700 متر و در ارتفاعات شیراز تا 23 هزار متر ارتفاع از سطح دریا، و در تقریباً تمام نقاط استپی سلسله جبال البرز، زاگرس در آذربایجان، خراسان، فارس، دامنه‌های جنوبی نواحی مدیترانه، جنوب ایتالیا و آسیای شرقی به‌خصوص ایران سماق می‌روید، دکتر منوچهر کیا می‌گوید:
بدون این‌که وارد اغراق بشویم، بعضی از تولیدات و محصولات کشاورزی ایران به‌خاطر این از محصولات مشابه سر است که آفتاب و هوای این مناطق ایران در کیفیت بخشیدن به محصولات کشاورزی نقش دارد، اگر دقت کرده باشید ایرانی‌های مهاجر وقتی در جمع خانوادگی و دوستانه خود درباره مواد اولیه بعضی از غذاها می‌خواهند ابراز نظر کنند، می‌گویند هیچ کیف و مزه‌ای مثل مال ایران ندارد. در مورد اکثر میوه‌های ایران این نظر وجود دارد، مثلاً توت‌فرنگی‌ سنندج طعم و مزه‌اش با توت‌فرنگی گلخانه‌ای شمال ایران فرق دارد، در بعضی از نقاط گرگان محصولات کشاورزی طعم و مزه و عطر متفاوتی دارند. سماق صمغی، سماق آمریکایی و سماق معمولی که مهمترین و پررویش‌ترین درختچه سماق است در آذربایجان برداشت می‌شود، در بازار ایران دو نوع سماق عرضه می‌شود، سماق قرمز و سماق تیره رنگ متمایل به سیاه، مردم عموماً سماق قرمز را ترجیح می‌دهند.

اهمیت برندسازی و عرضه

دکتر منوچهر کیا، اقتصاددان و همکار گروه گزارش« اقتصادسبز» تکلمه‌ای بر انواع تعریف‌ها از محصولات کشاورزی دارد:
شنیده می‌شود که اتحادیه اروپا مشتری پروپاقرص سماق ایران شده است، این بدان معنی نیست که این بازار را ما تازه کشف کرده باشیم. آنچه که در یک قرن اخیر و مخصوصاً در 50 سال اخیر در شهرت محصولات کشاورزی ایران نقش و اهمیت داشته، نوع عرضه محصولات کشاورزی است، آنهایی که در حدود 100 سال پیش در بندر بوشهر، گونی‌های سماق را بار کشتی می‌کردند نمی‌دانستند که 100 سال بعد (چیزی حدود این مدت زمان) سماق ایران را دیگر کسی با گونی بار نمی‌زند، صنایع غذایی کشور مجهز به ماشین‌های بسته‌‌بندی، با رعایت نکات بهداشتی ضروری، و با آگاهی از پیش‌زمینه فروش خوب سماق در بازارهای برون‌ مرزی، به این محصول ارزش داده‌اند، بسته‌بندی‌های شکیل، کارتن‌زنی مهندسی شده و از همه مهمتر شناسنامه‌دار شدن محصول با برچسب‌هایی که علاوه بر معرفی برند، توضیحات ضروری و آگاهی‌های لازم را از لحاظ رنگ، وزن و کیفیت در اخبار مشتری می‌گذارد، کسی که می‌گوید مثلاً آذربایجان قطب تولید سماق است و یا خانیک پایتخت سماق ایران است و یا این‌که اخیراً شخصی اعلام کرده سلطان سماق ایران شده، همه و همه ناشی از اهمیت بازار، نیاز و سلیقه مشتری و از همه مهمتر شهرت و تبلیغات مؤثر درباره محصول است.

مدرنیته در تولید غذای کشاورزی
سماق یک چاشنی و ادویه شناخته شده است که درباره خواص و ویژگی‌های آن، مثلاً مؤثر بودن در درمان دیابت که اهمیت جهانی دارد و سهل‌التولید آن و درک کیفیت و ارزش‌گذاری علمی و ورود در چرخه پر اهمیت بازار فروش جهانی را می‌شود جزو تحولات جدی و اخیر کشاورزی ایران دانست. دکتر منوچهر کیا می‌گوید:
گزارش یکی دو شماره پیش «اقتصاد سبز» درباره «مه ممل» که زنی روستایی را وارد بازار فروش اینترنتی غذاهای خانگی کرده است، نشان می‌دهد که در زندگی مدرن امروزی، فاصله بین کشاورز و کارخانه‌دار، بین خرده فروش و عمده‌فروش، بین فله‌ای و بسته‌بندی و همه امور زندگی دچار تحولی جدی شده، این‌که کشاورز آذربایجانی با خراسانی بحث قطب تولید و پایتخت سماق می‌‌کند همه و همه حاکی از این است که ما دیگر دهاتی و کشاورز را به شکل قدیمی نداریم، وقتی در دهی مثل آزادمون شمال ایران زهرا خانم نامی است که به جای توی زنبیل گذاشتن مرغ و ناردون و کدو و بادمجان و به بازار روز محمودآباد بردن، سرویس‌های حمل و نقل منضبط و منظمی دارد که تقاضای مشتری‌های تهرانی و حتی جهانی (خودش گفته بود بعضی از مشتری‌های ما جنس را برای عزیزانشان در اروپا و حتی آمریکا می‌فرستند) فروش دارد، یعنی دنیای امروز دنیای دیگری شده است و کشاورز ایرانی چه بخواهد چه نخواهد خود به خود وارد دنیای جدیدی شده که پُل عبورش اینترنت است، باغدار یا زمین‌دار آزادمون اینترنت دارد، ماهواره دارد، ارتباط دارد، نیاز مشتری را می‌داند و در پاسخ به خواسته‌هایش توانایی لازم را هم دارد، کشف بازار جهانی سماق هم در همین ردیف‌ها قرار می‌گیرد. #

اقتصادسبز آنلاین / اقتصاد سبز آنلاین / اقتصادسبز / اقتصاد سبز / صنایع غذایی / صنعت غذا / کشاورزی / پایگاه خبری صنعت غذا