اقتصادسبز آنلاین: صنعت روغن زیتون یک رکن اساسی در بخش کشاورزی و غذایی اسپانیا می‌باشد. اسپانیا به لطف سنت پرورش زیتون و دارا بودن صنعتی پیشرفته و حرفه‌ای که قادر به دستیابی به روغن‌های باکیفیت است و همچنین با توجه به سطح وسیع زیر کشت، در تولید و تجارت خارجی روغن زیتون در جهان پیشرو است، به نحوی که تولید روغن زیتون اسپانیا 70 درصد از تولید اتحادیه اروپا و 45 درصد از تولید جهانی این محصول را تشکیل میدهد. این صنعت از اهمیت اقتصادی انکارناپذیری برخوردار می‌باشد و بیش از 350 هزار کشاورز اسپانیایی به کشت زیتون مشغول می‌باشد، اما علاوه بر آثار اقتصادی، تأثیرات اجتماعی و زیست‌محیطی زیادی نیز دارد.

تقسیم‌بندی زیتون از لحاظ نوع مصرف
زیتون‌های روغنکشی: زیتون‌هایی می‌باشد که صرفاً جهت تولید انواع روغن زیتون (روغن زیتون فرابکر، روغن زیتون بکر، روغن زیتون تصفیه‌شده بی‌بو، روغن زیتون لامپانت و روغن تفاله زیتون) استفاده می‌شوند.
زیتون‌های سفرهای: زیتون‌هایی می‌باشد که به جای استفاده برای تولید روغن، به عنوان غذا (به‌صورت زیتون شور، زیتون پرورده، زیتون کنسروی، زیتون بدون هسته، زیتون شکسته و زیتون مغزدار) مصرف می‌شوند. زیتون تازه، طعم بسیار تیز و تلخی دارد و در نتیجه قبل از مصرف می‌بایست فرآوری شود.

تفاوت میان زیتون‌های روغنکشی و سفرهای
اولین تفاوت مربوط به زمان برداشت زیتون می‌باشد. زیتون‌های سفرهای، در اوایل بلوغ (رسیدگی میوه) برداشت می‌شوند و به این ترتیب رنگ سبز زیتون حفظ شده و میزان چربی آن کمتر می‌باشد. البته در این میان‌، زیتون سیاه مستثنی می‌باشد که در بلوغ بیشتر برداشت می‌شود و بنابراین حاوی چربی بیشتری است. از سوی دیگر، زیتون‌های روغنکشی در اواسط بلوغ (رسیدگی میوه) برداشت می‌شوند و به این ترتیب زیتون دارای مقدار قابل قبولی روغن می‌باشد. این گزارش صرفاً به صنعت روغن زیتون اسپانیا می‌پردازد.

برخی از گونه‌های اصلی زیتون اسپانیا جهت روغنکشی

سطح زیرکشت، عملکرد و تولید زیتون روغنکشی اسپانیا
سطح زیر کشت زیتون روغنکشی
کشت زیتون روغنکشی در 15 بخش از 17 بخش خودمختار اسپانیا با توزیع مرکزی- جنوبی و شرقی شبه جزیره ایبری وجود دارد. طبق داده‌های سال ۲0۲۲ وزارت کشاورزی، شیلات و مواد غذایی اسپانیا ،کل سطح زیر کشت باغ‌های زیتون روغنکشی این کشور ۲ میلیون و480 هزار و 633 هکتار می‌باشد که 1 میلیون و 917 هزار و 653 هکتار آن مربوط به کشت دیمی و 56۲ هزار و 980 هکتار دیگر مربوط به کشت آبی می‌باشد.
از سوی دیگر، سطح زیر کشت بارور زیتون روغنکشی این کشور معادل با ۲ میلیون و390 هزار و 780 هکتار می‌باشد که 1 میلیون و 855 هزار و 546 هکتار آن مربوط به کشت دیمی و 535 هزار و ۲34 هکتار دیگر مربوط به کشت آبی می‌باشد. بخش خودمختار اندلس با 1 میلیون و 564 هزار و 393 هکتار کل سطح زیرکشت و 1 میلیون و 537 هزار و 876 هکتار سطح زیر کشت بارور ،اولین بخش خود مختار اسپانیا از لحاظ وسعت سطح زیر کشت زیتون روغنکشی می‌باشد. پس از اندلس، کاستیا لا مانچا با 387 هزار و 49 هکتار کل سطح زیرکشت و 343 هزار و 4۲9 هکتار سطح زیر کشت بارور و اکسترمادورا با ۲00 هزار و760 هکتار کل سطح زیرکشت و 196 هزار و 987 هکتار سطح زیر کشت بارور، در مکان‌های بعدی قرار دارند.

عملکرد و تولید
از لحاظ عملکرد کشت دیم، بخش خودمختار مورسیا بهترین عملکرد را دارد و به ازای هر هکتار سطح زیر کشت دیم ،1 هزار و 434 کیلوگرم زیتون روغنکشی تولید می‌نماید. پس از مورسیا، اندلس (با هزار و 335 کیلوگرم بر هکتار) و گالیسیا (با هزار و ۲96 کیلوگرم بر هکتار) در مکان‌های بعدی قرار دارند. بخش خودمختار مادرید نیز بالاترین عملکرد کشت آبی این محصول را دارد. مادرید به ازای هر هکتار سطح زیر کشت آبی ،5 هزار و 887 کیلوگرم زیتون روغنکشی تولید می‌نماید.
مورسیا با 5 هزار و 350 کیلوگرم به ازای هر هکتار و اندلس با 3 هزار و 135 کیلوگرم به ازای هر هکتار، در مکان‌های بعدی پس از مادرید قرار می‌گیرند.
از نظر میزان تولید، اندلس با ۲ میلیون و 8۲4 هزار و 97۲ تن، بیشترین میزان تولید زیتون روغنکشی اسپانیا را دارد. پس از این بخش خودمختار ،کاستیا لا مانچا (با 361 هزار و 356 تن) واکسترمادورا (با ۲4۲ هزار و 310 تن)، در جایگاه‌های بعدی قرار دارند.

اسپانیا انواع روغن زیتون
روغن زیتون فرابکر (Extra virgin olive oil): این نوع روغن زیتون، بهترین نوع برای مصرف انسان است و تمامی خواص این محصول را دارد. روغن زیتون فرابکر تنها توسط فرایندهای فیزیکی استخراج شده و هیچ نوع فرآیند شیمیایی بر روی آن صورت نمیگیرد. این نوع روغن زیتون نسبت به سایر روغن زیتون‌ها اسید اولئیک کمتری دارد که تقریبا مقدار آن 8.0 در 100 گرم است.
روغن زیتون بکر (Virgin olive oil): روغن زیتون بکر، از بهترین انواع روغن زیتون است که تا حد زیادی خواص و مواد مغذی آن حفظ شده است. این نوع روغن زیتون، مانند روغن زیتون فرابکر تنها توسط فرآیندهای فیزیکی استخراج شده و هیچ نوع فرآیند شیمیایی بر روی آن صورت نگرفته است. میزان اسید اولئیک موجود روغن زیتون بکر بیشتر از روغن زیتون فرابکر بوده و به ۲ در 100 گرم می‌رسد. روغن زیتون بکر طعم ملایمتری نسبت به روغن فرابکر دارد.
روغن زیتون تصفیه‌شده بی‌بو (Refined olive oil): این روغن با استفاده از فرآیندهای شیمیایی، تصفیه‌شده و مقدار اسید چرب آزاد آن کاهش یافته است. این نوع روغن زیتون نسبت به روغن‌های دیگر اسید اولئیک کمتری دارد که تقریبا 0.3 به ازای 100 گرم می‌باشد.
روغن زیتون لامپانت (Lampante olive oil): این روغن جهت مصارف خوراکی مناسب نمی‌باشد. واژه نفتی به علت مصرف این نوع روغن زیتون به عنوان سوخت چراغهای روغن سوز در زمان‌های گذشته گفته می‌شود. این نوع روغن در حال حاضر تنها در مصارف صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. میزان اسید اولئیک موجود روغن زیتون لامپانت بیش از ۲ در 100 گرم می‌باشد.
روغن تفاله زیتون (Pomace olive oil): این نوع روغن از نامرغوبترین انواع روغن زیتون می‌باشد که پس از جدا شدن تمام روغن و آب موجود در داخل دانههای زیتون، از تفاله باقی مانده ،استخراج می‌شود و گاهاً با ترکیب مقداری روغن زیتون با‌کیفیت‌تر، به بازار عرضه می‌شود. روغن تفاله زیتون به علت آلوده بودن به بنزوآلفاپیرنن، مونوکلوروپروپان دی الها و هیدروکربن‌های حلقوی، سرطانزا بوده و در استاندارد ملی ایران نیز، استفاده خوراکی از آن ممنوع است.

میزان تولید روغن زیتون اسپانیا
در اسپانیا، حدود 80 درصد از روغن زیتون تولید شده مربوط به بخش خودمختار اندلس می‌باشد. طبق داده‌های وزارت کشاورزی، شیلات و مواد غذایی اسپانیا، در سال ۲0۲۲ میزان تولید روغن زیتون اندلس به 489 هزار و 865 تن رسید که 155 هزار و 148 تن از آن ،روغن فرابکر ،۲06 هزار و 718 تن روغن بکر و 1۲7 هزار و 999 تن دیگر روغن لامپانت بود. پس از اندلس، کاستیا لامانچا دومین بخش خودمختار اسپانیا با بیشترین میزان تولید بود. میزان تولید روغن زیتون این بخش به 70 هزار و 410 تن رسید که معادل با 10.8 درصد از کل تولید روغن زیتون اسپانیا بود. از این میزان، 56 هزار و 938 تن روغن فرابکر ،11 هزار و 9۲6 تن روغن بکر و 1 هزار و 546 تن روغن لامپانت بود. پس از این دو بخش خودمختار، اکسترمادورا با 40 هزار و 949 تن تولید (معادل 6.3 درصد از کل تولید اسپانیا)، سومین منصقه اصلی تولید روغن زیتون اسپانیا می‌باشد.
لازم به ذکر است طی چند سال اخیر به‌دلیل خشکسالی و برداشت کم زیتون، تولید روغن زیتون در اسپانیا تا حدود 50 درصد کاهش یافته و این امر باعث گران شدن این محصول چه در بازار داخل و چه در بازارهای صادراتی این کشور شده است.

تجارت خارجی روغن زیتون اسپانیا صادرات روغن زیتون:
اسپانیا بزرگترین صادرکننده روغن زیتون در جهان می‌باشد و روغن زیتون، سومین محصول صادراتی این کشور می‌باشد که به بیش از 150 کشور صادر می‌شود.
روغن زیتون اسپانیا در سال 2022 به تفکیک نوع روغن

در سال ۲0۲۲، صادرات روغن زیتون اسپانیا از نظر وزنی به 1 میلیون و 47 هزار و 709 تن و از نظر ارزشی به 4 میلیارد و ۲4 میلیون و ۲75 هزار یورو رسید. ایتالیا مقصد اصلی صادرات روغن زیتون اسپانیا بود. این کشور 311 هزار و 850 تن به ارزش 1 میلیارد و 109 میلیون و 415 هزار یورو روغن زیتون از اسپانیا وارد کرد. پس از این کشور اروپایی، ایالات متحده آمریکا با 155 هزار و 159 تن به ارزش 641 میلیون و 570 هزار یورو، پرتغال با 107 هزار و 7۲۲ تن به ارزش 376 میلیون و 987 هزار یورو، فرانسه با90 هزار و 851 تن به ارزش330 میلیون و 481 هزار یورو و چین با 4۲ هزار و 765 تن به ارزش 168 میلیون و 709 هزار یورو، دیگر کشورهای اصلی مقصد صادرات روغن زیتون اسپانیا بودند.

واردات روغن زیتون:
واردات روغن زیتون اسپانیا در سال ۲0۲۲ از نظر وزنی به ۲13 هزار و ۲37 تن و از نظر ارزشی به 706 میلیون و 888 هزار یورو رسید. پرتغال، مبداء اصلی واردات روغن زیتون اسپانیا بود که طی سال گذشته میلادی، 109 هزار و 100 تن به ارزش 364 میلیون و ۲98 هزار یورو روغن زیتون به اسپانیا صادر کرد. پس از پرتغال، تونس با 67 هزار و 775 تن به ارزش ۲19 میلیون و 560 هزار یورو، ایتالیا با 8 هزار و ۲91 تن به ارزش 30 میلیون و 935 هزار یورو، یونان با 5 هزار و 945 تن به ارزش ۲5 میلیون و 389 هزار یورو و مراکش با 7 هزار و 36۲ تن به ارزش ۲0 میلیون و 160 هزار یورو، دیگر کشورهای اصلی مبداء واردات روغن زیتون اسپانیا بودند.

همچنین بر اساس آمار تجارت اسپانیا طی چند سال اخیر، تراز تجاری این کشور در بخش روغن زیتون به دلیل تولید و صادرات بالای این محصول همواره مثبت می‌باشد.

اقتصادسبز آنلاین / اقتصاد سبز آنلاین / اقتصادسبز / اقتصاد سبز / صنایع غذایی / صنعت غذا / کشاورزی / پایگاه خبری صنعت غذا