گروه گزارش «اقتصاد سبز»: یحیی امیری

اقتصادسبز آنلاین: اگرچه رُب انار و گوجه‌فرنگی و کشک ایرانی تا سانفرانسیسکو، برلین، دوسلدوف، توکیو… و پورتو پرتغال می‌رود، اما کاهو ایرانی در مسکو و بغداد مشتری دست به نقدتری دارد.

بهترین مشتریان باغدار کاهوی ما در روسیه و عراق هستند، صادرات قابل توجه و چشمگیری به این دو کشور می‌شود. در امارات و کویت و بحرین هم خریدار کاهوی ایرانی کم نیستند، اما به‌دلیل ویژگی خاص این محصول، صنایع غذایی ایران که به‌خاطر نوآوری‌هایش در اوج شکوفایی خود قرار گرفته هرگز روی این یک قلم جنس دست نگذاشت و ورود نکرد، برای این‌که کاهو فقط تازه‌خوری دارد، نه می‌شود مثل اقلام دیگر سبزیجات خشکش کرد، سایید و پودرش کرد، پختنی نیست (اگرچه بعضی اقوام اروپایی کاهوی پخته می‌خورند) ولی این محصول باغی فقط به درد تازه‌خوری می‌خورد.
کاهوخوری تشریفات دارد، نمی‌شود در هر جا و هر مکان و هر شرایطی به آن گاز زد (مثل سیب) یا چلاند و آبش را خورد (مثل انار و لیمو) اما می‌توان کنار بساط کاهو فروش کنار خیابان ایستاد و برگ برگش را در سرکه یا سکنجبین زد و در دهان گذاشت.
خیلی‌ها عادت ندارند کاهو را کنار خیابان بخورند، خارج از کلاس می‌دانند، اما در دهه 40، «اسمال کاهو» در 4 راه گلوبندک، بساط کاهو فروشی‌اش برپا و بازارش داغ بود. گروهی از بروبچه‌های رادیو که محل کارشان میدان ارک و روزهای ضبط برنامه‌‌شان سه‌شنبه‌ها بود، پای بساط سفره کاهوخوری اسمال می‌ایستادند و با لذت کاهو می‌خوردند، خود من علی تابش و صادق بهرامی و از زنده‌ها شاهرخ قادری را دست‌کم یکی دو بار در این محل «دیده‌ام» و این البته فقط در یکی دو ماه اول سال بود. فصل کاهو و بازار کاهو برخلاف امروزه که در تمام طول سال در میادین میوه و تره‌بار موجود است، زمان برداشت و فروشش محدود بود.
غیر از گلوبندک در نقاط دیگر تهران هم بساط کاهوخوری بیرون از خانه برپا بود، در خیابان چراغ برق روبه‌روی گاراژ ایران پیما، در خیابان سیروس، سرکوچه مغازه مطرب‌ها، در میدان فوزیه، اول خیابان شهرستانی، در میدان شوش، نزدیک ایستگاه ماشین‌دودی، در خیابان مروی جنب گاراژ شمس‌العماره، تجریش کنار رودخانه و از تهران که بگذریم، مسافران نوروزی شهرهای جنوب، مخصوصاً اهواز که در مسیرش چند باغ کاهو بود، و گردشگران نوروزی که با پیکان‌شان به آبادان و خرمشهر مسافرت می‌کردند، بین راه کنار جاده، کنار بساط کاهوفروش Stop می‌کردند و کاهو می‌خریدند. هم می‌خوردند هم می‌بردند!
کاهو از معدود محصولات باغی کشاورزی است که در روزهای سیزده‌بدر، همه خواهانش بودند (و هستند)، بخشی از تزیین سفره سیزده‌بدر در طبیعت‌گردی بود. هیچ خانواده ایرانی، فقیر و غنی، دارا وندار، عوام و خاص، بدون کاهو این روز را سر نمی‌کردند، اوج فروش باغدار کاهو روز سیزده‌بدر بود. برداشت عمده و سودآور در این روز بود و بس، باغدار کاهو می‌داند که نگهداری این محصول در دراز مدت غیرممکن است، نمی‌شود ریز و پودرش کرد، نمی‌شود پخت و ماندگاری‌اش را بیشتر کرد. در بهترین شرایط کاهو را می‌شود بین 3 تا 5 روز نگه داشت. آمل در شمال و اهواز در جنوب و شهریار و قزوین به‌خاطر کاهو شهرت ویژه‌ای داشتند و دارند.
حالا دیگر بساط کاهو فروشی روی چهارچرخه‌های طوافی و به‌صورت دستفروش و کنار خیابان‌ از رونق افتاده، دود و دم ماشین‌ها اجازه نمی‌دهد کسی کنار خیابان کاهو بخورد، اما در عوض به برکت وفور انواع وسایل حمل و نقل در کشوری 4 فصل در تمام طول سال کاهو موجود است. غرفه کاهو در میادین میوه و تره‌بار تهران در تمام طول سال کاهو دارد و عاشقان سینه‌چاک کاهو حتی در روزهای برفی و یخبندان هم می‌توانند در این میادین کاهو بخرند.

تجارت کاهو ریسک بالا دارد

ریسک کاسبی و تجارت کاهو خیلی بالاست، سرعت زمان در برداشت و فروش کاهو اهمیت حیاتی دارد در شماره 135 ماهنامه بارفروش، (نام قدیم شهرستان بابل)، ویژه «جشن‌نامه اسماعیل جمشیدی» درباره تاجر مهمی که کاهو او را ورشکسته کرده بود، چنین آمده است:
پدرم، میرزا عبداله از تجار فعال و پرکار و مشهور مازندران بود. اوایل فروردین سال 1327 از بار فروش حاج احمد محمودزاده در 4 راه سرچشمه تلگرافی به‌دستش ‌رسید که در آن آمده بود، «بازار کاهو داغ، فروش عالی، فوری بفرستید» میرزا عبداله با دریافت این تلگراف دست به‌کار می‌شود و 3 باغ کاهو را با چشم‌انداز حرفه‌ای یکجا می‌خرد و 3 کامیون را بار می‌زند و هم‌زمان راهی تهران می‌کند. هم زمانی بارگیری 3 کامیون اشتباه بزرگ تاکتیکی بود که عوارض آن گریبانش را گرفت.
هنوز جاده هراز باز نشده بود، تنها راه ارسال کالا از مازندران به تهران، جاده چالوس بود، کامیون‌ها که زنجیری راه افتادند و به سیاه بیشه رسیدند ناچار به توقف شدند، چون ریزش بهمن‌های بزرگ قبل از تونل کندوان جاده را بسته بود، بازکردن جاده با توجه به امکانات آن روزی، 3 روز طول کشید، کاهوها یخ زدند و کاهو یخ‌زده هم غیرفابل استفاده و دور ریز شده بود، رقم سنگینی صرف خرید 3 باغ و کرایه 3 کامیون، دستمزد کارگران کاهو چین، رقم بالایی بود که هر تاجری را ورشکست می‌کرد، میرزا عبداله هم که در کار برنج و ماهی تاجر موفق و سرمایه‌داری شده بود، با سرمایه‌گذاری سنگینی که روی کاهو کرده بود داروندارش را از دست داد معروف شد به تاجری که کاهو او را ورشکسته کرده است.

65 تا 140 نوع کاهو داریم

عمر کاهو کوتاه است. کل زمان کار روی این محصول بین 65 تا 130 روز از کاشت تا برداشت طول می‌کشد. در آمار سال 2013 درباره تولید جهانی کاهو آمده است که 24.9 میلیون تُن کاهو تولید شد که بیشتر از نصف آن به کشور چین تعلق دارد. یکی از قدیمی‌ترین محصولات کشاورزی است که انسان آن را شناخت و از تغذیه آن سود برد. علی‌رغم قدیمی بودن آن، چیزی حدود 5 تا 7 هزار سال پیش، تحقیقات ژنتیکی آن ادامه دارد، بین سال‌های 1992 تا 2005 اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا، بیش از 85 آزمایش در زمینه‌های مختلف روی اصلاحات ژنتیکی آن به عمل آوردند.
رشد و پرورش کاهو کارآسانی است. پیچیدگی‌های محصولات دیگر باغداری و کشاورزی را ندارد. کاهو در مکان‌هایی که در معرض کامل نورخورشید قرار دارند و خاک غنی از نیتروژن و PH 6 تا 6.8 بهترین رشد را خواهد داشت. در مقابل گرما آسیب‌پذیر است و به سرعت سبب فساد می‌شود، بیشتر گونه‌ها در دمای بالای 24 درجه سانتی‌گراد دچار رشد ضعیف‌تری می‌شود.
انواع مختلف دارد در اواخر قرن 19، کاهوهای سرتاسر جهان بین 65 تا 140 نوع مختلف دسته‌بندی شدند، قدیمی‌ترین گیاه خوراکی است که انسان شناخته و موفق به تولید انبوه آن شده است.

کاهو، درمانگر استرس

فواید کاهو را انسان اولیه می‌دانسته و خیلی زود وارد گروه گیاهان درمانگر قرار گرفت. و پزشک نابغه‌ای چون ابن‌سینا هم در آن ورود کرده است. در کتاب «قانون» ابن‌سینا آمده که کاهو پادزهر ورم‌های سبب اختنقاق است و استفاده از آن برای کاهش شیر، درد چشم و آسیب‌های شنوایی ناشی از حرارت توصیه شده است.
طب مدرن از خواص آن غافل نبوده و در کار رژیم درمانگرها، مصرف کاهو برای کاهش اضطراب و استرس و خواب خوب توصیه می‌شود.
از آنجا که کاهو خیلی زود به‌عنوان یک گیاه خوردنی معروف شد. داستان و سمبل‌های مذهبی ساخته و بهره دارویی از این گیاه در زمان‌های قدیم رواج پیدا کرد، به‌عنوان یک غذا در عید فصح یهودیان مورد استفاده قرار گرفت و در مقایسه با شاخ و برگ گیاهانی که در این جشن (عید فصح) همراه با نان فطیر خورده می‌شوند انتخاب مناسب‌تری بوده است. توسط آنکلوساکسون‌ها مخدر خواب هم نامیده شده است، حتی محققان آمریکایی بر این باور بودند که خوردن کاهو در کنترل و متوقف کردن بیماری آبله نقش دارد. یک‌بار در میان ایرانی‌ها ثبت شده که خوردن کاهو در درمان بیماری حصبه مؤثر است. طب عامیانه خوردن کاهو را در تسکین دردها، مخصوصاً حالات یأس و سرفه‌های ناشی از عصبانیت و جنون لحظه‌ای مؤثر دانسته است.

کاهو آمل در بابل

کاهو Romaine lettucc را محققان اروپایی بومی مدیترانه و خاورمیانه می‌دانستند که از زمان‌های خیلی قدیم شناخته شده و تولید آن در میان باغداران رواج داشته است، قدمت آن را حداقل به 5000 سال قبل می‌دانند. تردیدی نیست که از گذشته‌های دور خوراک مطبوعی بود و درمانگری آن همواره مدنظر قرار داشته و در طول این 5000 سال در تمدن‌های مختلف جایگاه خود را حفظ کرده است و در تمام ادوار، حتی امروزه، آن را ملین و خواب‌آور دانسته و خوردن آن را برای افراد پریشان‌حال و عصبی بسیار مفید دانسته‌اند.
یکی از دلایلی که حتی در تورات کتاب مقدس قوم یهود آمده بنی‌اسرائیل باید در زمان عید پاک، کاهو بخورند، همان خاصیت آرامش بخشی آن بوده است.
کیفیت کاهو مثل هر محصول کشاورزی دیگر به شرایط خاک و آفتاب و آب بستگی دارد، در ایران محبوب‌ترین کاهوی جنوب، کاهوی اهواز است و در شمال ایران کاهوی آمل را مرغوب می‌دانند، اگر دقت کرده باشید و در همین روزهای آغازین فصل بهار که زمان برداشت و فروش کاهو است، وانت‌های دوره‌گردی که در شهرهای بابل و بابلسر و ساری و شاهی به‌طور سیار کاهو می‌فروشند، روی مقوایی به‌عنوان تابلو این نوشته به چشم می‌خورد «کاهوی آمل» یعنی عامه مردم این منطقه باور دارند که کاهوی آمل مرغوب‌ترین است.
به گفته مهرداد فولاد، مدیر جهادکشاورزی آمل، تا 15 فروردین 1402، 26 هزار تُن کاهو از سطح 800 هکتار زمین کشاورزی آمل برداشت شده و بیش از 3500 میلیارد ریال درآمد کسب کرده‌اند. و سطح کشت 40 درصد افزایش داشته و بیش از 1000 کشاورز کسب درآمد خوب کرده‌اند.

گردش مالی 17 میلیاردی

در بازار کسب و کار و تجارت محصولات کشاورزی، کاهو جایگاه مهمی ندارد. یک علتش این است که صادرات گسترده ندارد، فرآوری ندارد، یعنی نمی‌شود با ترکیب و یا افزوده کاهو به غذایی آن را با ارزش‌‌تر کرد. در طول تمام سال، کشت نمی‌شود، زمان‌بری طولانی ندارد. کسی را یک شبه پولدار یا ورشکست نمی‌کند (البته یک مورد ورشکستگی داریم!) اما به گفته (کبلایی رضا کفشدارزاده) سودش، شیرینی است: «بین جاده آمل به بابل روستایی به نام «آهنگرکلا» داریم که باغ‌های اطراف آن کاهو کار می‌شود، کاهوی چرب و بسیار مرغوبی است، در خود آمل و بابل و شهرهای مازندران مشتری و مصرف‌ دارد، پسرم حاج رحیم و چند نفر دیگر از باغ‌های کاهوی این منطقه سال گذشته، حدود 17 میلیارد تومان فروش داشته‌اند. این رقم از نظر من و هم نسلان من نجومی است، نگهداری زمین و حقوق کارگر و کود و باغبانی کاهو خرج دارد، اما وقتی به پسرم گفتم این رقم نجومی است، هیچ تعجب نکرد، اما برای من که در سال 1357 به‌عنوان کاهو کار این منطقه شهرت داشتم و بالاترین رکورد حدود 70 هزار تومان بود و آن سال باعث تعجب و شگفتی دیگر باغداران شده بود، رقم 17 میلیارد تومان شگفتی‌آور است.

کاهو با سرکه و کاهو سرکه و سکنجبین

میل کاهوخورها کاهو با سرکه است، کدبانوها وقتی سفره کاهوخوری پهن می‌کنند خوب یادشان هست که سرکه و دلال (دلال سرکه) حتماً‌ باید به فراوانی یافت شود، بعضی‌ها کاهو با سکنجبین می‌خورند که طبعش گرم است، حتی دیده‌ام که بعضی‌ها کاهو را با آب غوره میل می‌کنند. در فواید این نوع ترکیبات تازه‌خوری، داستان گفته‌اند، نوشین جمشیدی همکار گروه گزارش که کارشناس تغذیه و رژیم درمانگر است می‌گوید:
در رژیم درمانی ما کاهو در صدر قرار دارد، آنچه که توصیه می‌کنیم کاهو را باید خوب شست، بعضی‌ها دوست دارند سر باغ کاهو بخورند‌، بعضی‌ها در مورد مکمل‌ غذای کاهوخوری تردید دارند، ما کاهو با دلال (نوعی سبزی معطر و بهارانه) را توصیه می‌کنیم، ولی رایج‌ترین ترکیب کاهو یا سرکه است، در مورد خواص سرکه یا سکنجبین یا حتی آبغوره، ما توصیه خاص نداریم، ولی می‌گویم این بستگی به طبع و ذائقه شما دارد. بدن خودش پیام می‌دهد که کدام ترکیب مناسب‌تر است، مردم کشور ما عموماً دوست دارند کاهو با سرکه بخورند، ولی طبع همه با سرکه سازگار نیست، سکنجبین که گرم است بیشتر مورد پسند قرار می‌گیرد. تجربه من در رژیم درمانگری این است که اکثر مراجعین ما، کاهوخوری را به راحتی می‌پذیرند و در ترکیب آن با سرکه مهارت دارند.

کاهوی قزوین در مسکو و بغداد

قطب کاهوی شمال ایران مازندران و پایتخت آن آمل است، قطب کاهو جنوب اهواز، تا حالا گزارشی از انتقال کاهوی شمال به جنوب ندیده‌ایم، اما کاهوی اهواز مخصوصاً در فصل زمستان به شمال صادر شده است، ولی آنچه که عامه کاهوخورها نمی‌دانند، صادرات کاهو از قزوین به روسیه و عراق است، حسین جلیلوند، مدیر زراعت سازمان جهادکشاورزی استان قزوین چندی پیش به خبرگزاری ایسنا گفته است:
در سال زراعی گذشته، حدود 430 هکتار از مزارع این استان به زیرکشت کاهو و کلم رفته و بیش از 20 هزار تن محصول برداشت شده است، عمده‌ترین فروش و صادرات کاهو و کلم این استان به روسیه و عراق صادر می‌شود، در گذشته مشکلات حمل خیلی سنگین بود، اما در این یکی دو دهه اخیر، امکانات حمل سریع کاهو به کشورهای همسایه شمالی و جنوبی فراهم شده، ما از طریق بندر انزلی کاهو برای روسیه بارگیری می‌کنیم در بازار سبزی مسکو کاهو قزوین مشتریان خاص خود را دارد و در عراق هم که حمل منظم و برنامه‌ریزی شده و از طریق کامیون کاهو می‌فروشیم. ارقام عمده کاهوی قزوین که مشتری خارجی دارد، کاهوی رسمی و کاهو پیچ است.

بازگشت سرمایه در 7 ماه

کاهو گیاهی یک‌ساله و روز بلند است، این گیاه بلافاصله پس از کاشت ریشه عمودی عمیقی تولید می‌کند. برگ‌های کاهو معمولاً صاف و بدون کرک است و کناره آن بریدگی‌های بسیار ریز دارد. مهندس مراد ثقفی می‌گوید:
برای کاشت کاهو در سطح یک هکتار، بدون در نظر گرفتن هزینه زمین، حدود 6 میلیون تومان سرمایه ثابت لازم است و سالانه حدود 13 میلیون تومان هزینه جاری، سرمایه در گردش طرح کاهوکاری نیز برابر با 11.8 میلیون تن برآورد شده است. بنابراین در مجموع با 17.8 میلیون تومان می‌توان در مزرعه‌ای با مساحت یک هکتار کاهو کاری ‌کرد و سالانه حدود 20 تٌن کاهو برداشت کرد. و از فروش آن سالانه حدود 45 میلیون تومان به‌دست آورد، شرح سوددهی طرح کاهوکاری سالانه حدود 176 درصد بوده و دوره بازگشت سرمایه هم حدود 7 ماه را باید در نظر گرفت.
هر کالایی، مخصوصاً کالاهای کشاورزی به‌دلیل فساد زودهنگام سوددهی‌اش را سرعت بازار فروش مشخص می‌کند. به‌طور کلی گردش مالی در بازار کاهو چندان سنگین نیست، حتی سوددهی آن هم در مقایسه با اقلام دیگر، چشمگیر نیست، اما تقریباً با هر کاهوکاری که صحبت کردیم از لذت و شادابی فروش خوب حرف زده‌اند.

کاهوی آمل فقط فروردین‌ماه

کاهو از گیاهان فصل خنک است، مهدی رحیمی سبزی‌فروش بازار روز میدان انقلاب آمل می‌گوید: کاهوی چرب و خوش‌مزه و خوش خوراک آمل فقط یکی دو ماه برداشت و فروش می‌شود. مثلاً اگر تا آخر فروردین باغ کاهو خالی نشود. کاهوی خوش‌مزه «شمّ» می‌شود، یعنی قد می‌کشد دراز و تخمی و حتی تلخ مزه. اگر هوا زود گرم نشود تا اواسط اردیبهشت هم می‌شود کاهوچینی کرد و آورد بازار و فروخت، یک وقتی مردمان این شهر، کاهو را فقط برای روز سیزده بدر می‌خریدند و می‌خوردند، ولی حالا دیگر تقریباً در تمام سال ما کاهو داریم، البته کاهو در گرمای تیرماه زود خراب می‌شود، برگه اول و دوم در همان روز چین از باغ تا مغازه دورریز می‌شود، برگ سوم و چهارم را هم ما اگر همان روز اول فروخته نشود و به‌روز دوم بکشد دور می‌ریزیم، روز سوم دیگر نصف برگه‌ها دورریز می‌شود و محلی‌ها خودشان می‌دانند که کاهوی اواخر اردیبهشت‌ماه دیگر کاهوی آمل نیست ولی به برکت توریست‌ها و مردمان ویلادار ما حتی در زمستان هم می‌گوییم کاهوی آمل (معنی‌دار می‌خندد) خلاصه این لامصب سودش شیرین است ولی وای اگر مشتری بخر و زیاد بخر خوب به‌طورمان نخورد، دورریز می‌شود، وانتی‌های بیچاره هم دورریز زیاد دارند.

کاهو و این همه ویتامین؟

کاهو پیچ مرغوب‌ترین کاهوی تازه‌خوری است، قدش بین 15 تا 30 سانتی‌متر و دوره رشد آن از زمان کاشت تا برداشت درصورتی‌که هوا زود گرم نشود بین 65 تا 130 روز طول می‌کشد. باغ‌دار‌های حرفه‌ای و متخصص کاهو از روش نشاکاری استفاده می‌‌کنند. نشاکاری کاهو مثل نشاکاری برنج سخت نیست، چون توی خاک تقریباً خشک کاشته می‌شود، ولی بلافاصله پس از پایان نشاکاری باید یک آب سیر به زمین داد تا هم ریشه را خوب جذب کند و هم ارتباطش با خاک و کود فراهم شود.
دکتر مهدی کریمی تفرشی در کتاب «خواص گیاهان دارویی» درباره سابقه تاریخی کاهو نوشته است: 6 قرن قبل از میلاد مسیح در ایران کاهو مصرف می‌شده است و یک قرن قبل از میلاد مسیح به روم راه‌ یافته و غذای مهمی برای رومیان بوده است. ترکیبات شیمیایی آن 94 درصد آب است. منشأ آن از هندوستان و آسیای مرکزی می‌باشد. در 100 گرم کاهو 65 میلی‌گرم کلسیم و 25 گرم فسفر و 10 میلی‌گرم سدیم و 250 میلی‌گرم پتاسیم و دارای انواع ویتامین‌هاست، ویتامین A ویتامین B1 و B2 و B3 و حتی 10 گرم ویتامین ث هم دارد. مواد نشاسته‌ای آن یک دهم میلی‌گرم است.

تخم کاهو دورریز نیست، خاصیت دارد

به‌طور کلی تمام گیاهان خوراکی دارای اثربخشی در درمان انواع بیماری‌ها را دارند، اما دکتر مهدی کریمی تفرشی درباره خواص دارویی کاهو به نکاتی اشاره می‌کند، شاید همگان ندانند، مثلاً کاهو تمیزکننده خون و به علت داشتن آهن خون‌ساز است، ضد تورم بوده برای ضعف اعصاب مفید، ملین و ادرار آور و از همه مهمتر خواب‌آور و آرامش بخش است.
کاهو زخم‌های مجاری ادرار و مثانه را درمان می‌کند و در ترکیب با سرکه یا سکنجبین اشتهاآور است و… برخلاف باور عامه مردم، قوای جنسی را هم تقویت می‌کند!
طب قدیم درباره خواص تخم کاهو داستان‌های جذابی دارد. مثلاً تخم کاهو که معمولاً باغدار و کاهوخور و کاهو فروش آن را دور می‌ریزند برای درد سینه مفید است و حتی زکام را برطرف می‌کند و برای مردهایی که مشکل تخلیه ادرار دارند، اگر تخم کاهو بخورند به‌طور محسوسی مشکل‌شان حل می‌شود.
در یک مورد چه طب قدیم و چه طب جدید، چه داروسازها و رژیم‌درمانگرها اتفاق نظر دارند خوردن کاهو سبب آرامش و خواب راحت می‌شود، حتی دکتر نورالدین سالمی که به داروهای شیمیایی باور عمیق دارد، می‌گوید: کاهوخورهای حرفه‌ای از نظر اعصاب و روان برآنهایی که سخت‌شان است کاهو بخورند وضعیت بهتری دارند.

فروش با الاغ، گاری و وانت

در زبان انگلیسی کاهو Lettuce نام دارد و نام علمی‌اش برای کسانی که بخواهند مطالعه عمیق‌تری داشته باشند، Lactuca satival را سرچ کنند. از جمله معدود سبزی‌هایی است که بسته‌بندی ندارد در یکی دو دهه اخیر فروش وانتی آن رواج پیدا کرد، مخصوصاً در شهرهای شمالی ایران که توریست‌پذیر است مردم عموماً دوست دارند از وانتی‌ها کاهو بخرند، برای مغازه‌دارها کاهو کالایی جاگیر است و به فضای باز و زیاد لازم دارد، در قدیم کاهو را در شهرها مخصوصاً تهران با گاری در 2 چرخ یا 4 چرخ می‌فروختند و باز کمی دورتر همین اواخر قاجاریه و اوایل پهلوی کاهو بار الاغ می‌شد و به این طرف شهر و آن طرف شهر می‌رفت تا به فروش برسد. در نهایت چه کاهوفروش‌های وانتی، چه گاری و ارابه و چه الاغی‌های کاهوفروش می‌دانستند و می‌دانند که فروش کاهو باید به سرعت انجام گیرد، از معدود سبزیجات یا صیفی‌جات است که خطر گندیدگی آن بیخ گوش است، کاهو به محض بروز علائم گندیدگی باید دور ریخته شود.
یک دلیل آنکه مغازه‌دارهای لوکس از برای فروش کاهو اکراه دارند همین گندیدگی و بدبویی کاهو گندیده است. حسین قناعت کاهو فروش وانتی می‌گوید: سود کاهو شیرین است، اگر باری که امروز خریدیم تا شب به فروش برود و کارش به فردا نکشد فردا روز دورریز کاهو است. #

اقتصادسبز آنلاین / اقتصاد سبز آنلاین / اقتصادسبز / اقتصاد سبز / صنایع غذایی / صنعت غذا / کشاورزی / پایگاه خبری صنعت غذا