دکتر رامین امینی زارع
این که ویروس کرونا چقدر خطرناک وکشنده است، امری فنی است که باید توسط متخصصان ویروسشناسی وحوزه های مرتبط مورد اظهار نظر قرار گیرد،امادراین نوشته کوتاه قصدم،سخنی صمیمانه باتمام کسانی است که هندسه افکار عمومی متاثر از کنشگری وحضورآنان است، اصحاب رسانه ومجموعه روابط عمومی ها؛بی مناسبت نیست، نخست نگاه کوتاهی به جامعه ارتباطی ونقش آن در تولید وانتشار اخبار در حوزه های اجتماعی واقتصادی داشته داشته باشیم.
اگر نگاه کوتاهی به تاریخ داشته باشیم،این گونه درمی یابیم که یکی از اولین افرادی که مفهوم جامعه اطلاعاتی را بسط داد اقتصاددان نامی فریتز ماچلاپ بود. وی در سال ۱۹۳۱ تحقیقات خود را در این زمینه شروع کرد. کار او در سال ۱۹۶۲ با انتشار کتاب «تولید و توزیع دانش در ایالات متحده» به اوج رسید. این کتاب به سرعت به ژاپنی و روسی ترجمه شد و ژاپنیها تأثیر بسیاری از آن پذیرفتند.
مساله فن آوریها و نقش آنها در جوامع معاصر در ادبیات علمی تحت عناوین مختلفی مورد بحث قرار گرفتهاست. ایدههای دانش یا اقتصاد اطلاعات، جامعه پسا صنعتی، جامعه پست مدرن، جامعه شبکهای، انقلاب اطلاعات، سرمایه داری اطلاعاتی، سرمایه داری شبکهای و مواردی این چنینی طی دهههای اخیر به تفصیل مورد بررسی واقع شدهاست.
ماچلاپ مفهوم صنعت دانش را در سال ۱۹۶۲ معرفی کرد. او پنج بخش دانش را تفکیک کرد:آموزش، تحقیقات و توسعه، رسانههای جمعی، فناوریهای اطلاعات و خدمات اطلاعاتی. بر اساس این تقسیمبندی او محاسبه کرد که ۲۹ درصد تولید ناخالص ملی آمریکا در سال ۱۹۵۹ در صنایع دانشی تولید شدهاست.
پیتر دراکر این بحث را آغاز کرد کهگذاری از اقتصاد مبتنی بر کالاهای مادی به اقتصاد مبتنی بر دانش در حال جریان است.
برای دنیل بل تعداد کارمندانی که در بخش تولید و خدمات اطلاعاتی شاغل هستند یک فاکتور برای تشخیص یک جامعه اطلاعاتی است.
ژان فرانسوا لیوتارد گفت که اطلاعات نیروی اصلی تولید در دهههای اخیر شدهاست و دانش به شکل یک کالا درآمدهاست. او افزود که جوامع پساصنعتی دانش را در دسترس عوام قرار میدهند زیرا اطلاعات و فناوریها در جامعه گسترش مییابد و روایت بزرگ ساختارها و گروههای تمرکزیافته را میشکند. او این شاخصه را ویژگی جامعه پست مدرن میدانست.
ردوان ریچا معتقد بود که جامعه به یک تمدن علمی بر پایه خدمات، آموزش و فعالیتهای خلاقانه در حال تغییر شکل است. این دگردیسی حاصل پیشرفت و نفوذ فناوریهای نوین به ویژه فناوریهای رایانهای است.
در سالهای اخیر مفهموم جامعه شبکهای اهمیت ویژهای در نظریه جامعه اطلاعاتی پیدا کردهاست. منطق شبکهای در کنار اطلاعات، توسعه، انعطافپذیری و یک پارچگی یکی از ستونهای اصلی پارادایم فناوری اطلاعات است. بخشهای مختلف یک جامعه در عصر اطلاعات در بستر شبکه به یکدیگر متصل میشوند. به عبارت دیگر شبکههای همچون شبکه عصبی پیکره جامعه اطلاعاتی میباشند.
انتقاد اصلی که از سوی فرهیختگان بر مفهوم جامعه اطلاعاتی وارد شدهاست این است که این گونه تعاریف این تصور را میتواند در پی داشته باشد که ما کلاً وارد نوع جدیدی از جامعه شدهایم. فرانک وبستر میگوید اگر تنها ما با اطلاعات بیشتری طرف هستیم چرا باید کسی بگوید که جامعهای داریم که تا پیش از این در تاریخ بیسابقه بودهاست.
پس از این مقدمه کوتاه،رسانه ومجموعه روابط عمومی ها در جو ملتهب این روزها در پی چرخش شایعات رنگارنگ وگوناگون کرونا،چه کارهایی می توانند انجام دهند:
۱-آگاهی ومطالعه اخبار موثق ودرست از منابع معتبر ومورد وثوق دارای صلاحیت قانونی وعلمی
۲-مطالعه شایعات وآگاهی از بازچرخش اطلاعات نادرست،به منظور آگاهی از نقاط ضعف عمومی که موجب نشر آن ها در فضای سایبر می شود
۳-کمک به ایجاد وتحکیم سرمایه اجتماعی،آن چه روشن است این است که سرمایه اجتماعی مخدوش موجب می شود منابع رسمی تولید خبر،مورد تشکیک بوده دارای اعتبارنبوده ومورداستناد مردم قرار نگیرند واین خود بزرگ ترین مشکل رادر مواقع خاص یابحرانی ایجاد می کند
۴-دریافت اخبار صحیح ودقیق از منابع معتبر وبازنشرآن در برد مخاطبان
۵-حفظ صداقت وراستگویی(به عنوان مهم ترین خط قرمز در روابط عمومی و رسانه)
۶-سرعت در انتشار اخبار صحیح،براساس اصل اولویت در خبر می تواند در بی اثر سازی شایعات موثر باشد.
۷-حضور مستمر در فضای سایبرودعوت به هم نوع دوستی وتاکید بر نقاط مشترک عاطفی وانسانی می تواند در کنترل سرایت بیماری مفید باشد
درپایان به عنوان کسی که ۱۶سال در عرصه پهناور روابط عمومی، خدمت کردهام، از همه رسانهها و خبرنگاران، مدیران، کارشناسان وکارکنان روابط عمومی هادعوت می کنم به طور خلاصه در دومحور به یاری ایران بشتابند، نخست همکاری درآموزش بهداشت وپیش گیری،همچون آموزه های وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی و دیگری، نشر اخبار درست وموثق وکاهش التهاب در جامعه.
- نویسنده : رامین امینی زارع