اقتصادسبز آنلاین: صنعت تولید چای کشور بازار را به چای وارداتی باخته و سیاست‌ها و اقدامات دولت به این امر کمک کرده است. سال‌هاست اتحادیه وارد کنندگان چای کشور مشاوره‌های یک طرفه به دستگاه دولتی تزریق کرده است و این در حالی است که مسئولان دولتی می‌بایست با نمایندگان مستقیم بخش کشاورزان و تولیدکنندگان چای ارتباط و نشست ایجاد کنند و تصمیم‌ها و سیاستگذاری‌ها بر اساس اولویت تولید ملی، استقلال تامین کشور و صادرات جهت ارزآوری اتخاذ کنند و با نظرات انجمن و یا اتحادیه‌هایی که اصالت منافع در واردات دارند را در مرحله دوم تصمیم گیری قرار دهند.»
زوبین امیری، مدیرعامل شرکت چای «زوبین» در گفت وگو با خبرنگار ما با بیان این مطلب نکات خواندنی را در تشریح آخرین وضعیت صنعت چای متذکر شد که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.
آخرین وضعیت تولید چای ایران در سال 1402 را تشریح کنید.
در سال 1402 وضعیت چای ایرانی اصلاً خوب نبود، چرا که سال‌هاست رو به نابودی حرکت می‌کند. این در حالی است که وضعیت بیش از 55 هزار خانوار چایکار، 180 کارخانه چایسازی با حداقل 5 هزار نیروی انسانی و چرخه تولید و عرضه اقتصادی که به‌طور مستقیم 300 هزار نفر و غیرمستقیم بیش از نیم میلیون نفر اشتغالزایی دارد و پتانسیل بسیار خوبی دارد تا با رشد و توسعه صنعت تولید چای به خود کفایی در تامین چای مصرفی کشور برسد، اصلاً خوب نیست. این در حالی است که بزرگترین اختلاس و فساد ارز چای «دبش» بلاتکلیف مانده و کسی پاسخگوی این بحران که روی قشر کشاورز و تولید کننده کشور که هر دو در راستای استفاده از ظرفیت‌های توانمندی کشور و اشتغالزایی گام برداشتند، تأثیر گذاشته، نیست. وضعیت سندیکای کارخانجات چای کشور که به نفع ظاهرا همه بیش از 10 سال است که بلاتکلیف مانده و یا سازمان چای کشور نیز برای تعیین تکلیف چای سنواتی که قریب به 20 سال است سایه ی سنگین آن بروی صنعت افتاده و هنوز گرفتار آن است و تا مشکلات دیگر این صنعت عاجز مانده است. در این میان این پرسش مطرح است که چطور شرکت چای «دبش» سال‌ها در صنعت تولید چای کشور اختلال وسیع انجام می‌دهد، ولی هیچ‌یک از سازمان‌های حاکمیتی جلو دار این اختلال، آشوب و فساد نیستند. این شرکت که در چند سال اخیر کارخانه چایسازی بزرگی بنام چهارده معصوم خریداری کرده و در روند تولید و بازار با سوء‌استفاده‌گری اختلال اساسی به‌وجود آورده و با اینکه سال‌هاست چای سنواتی در این کارخانه ردیابی شده، ولی هنوز توسط سازمان چای، سازمان غذا و دارو، موسسه استاندارد و یا مقامات قضایی پاسخگوی بهم ریختگی خود به صنعت نبوده است.
در اواسط دهه 70 شمسی، ایران به تولید 70 هزار تن چای خشک رسیده بود که در آن زمان به یکی از کشورهای مطرح تولید چای در دنیا مبدل شده بود و الان به تولید 30 هزار تن چای خشک فرآوری شده که حدود یک سوم مصرف یکسال کشور است رسیده است؛ در حالی که می‌بایست در شرایط عادی تمام این تولیدی از انبار کارخانجات خارج و فروخته می‌شد تا برای تولید فصل بهار آماده می‌شد، هنوز اکثر انبار کارخانجات چایسازی پر است و قیمت‌های خرید و فروش بسیار پائین‌تر از هزینه تولید هستند.
در مورد وضعیت صنعت و تولید چای ارگانیک در ایران متأسفانه همچنان رشد خاصی مشاهده نمی‌شود و در حالی سال 1402 به پایان می‌رسید که هنوز تعریف قانونی از صنعت ارگانیک توسط قانونگذاران مانند کمیسیون‌های تخصصی مجلس، وزارت‌خانه‌های کشاورزی، بهداشت و صمت صورت نگرفته و هیچکدام عزمی برای تولید، ترویج و عرضه محصولات سالم و ارگانیک ندارند و تا زمانی که مسئولین به این امر مهم پی نبرند، متاسفانه رشد و پایداری در تولید محصول ارگانیک نخواهیم داشت و شاهد خواهیم بود که حرکتی که توسط علاقمندان خدمت به سلامت مردم و زمین گام برداشته شده و در این سال‌ها به مشقت فعالیت کرده‌اند، به‌زودی متوقف خواهد شد تا بدین‌ترتیب فرصت‌ها و نخبگان کشور از دست بروند.
مهمترین مشکلات و چالش های صنعت چای کشور را تشریح کنید.
از سال 97 با ارز 4200 تومانی یا ارز ترجیحی برای واردات، وقتی سالانه هزینه‌های تولیدی 60-50 درصد افزایش داشته است، رقابت بازار به نفع چای خارجی و به ضرر چای ایرانی رقم خورد. یارانه پرداختی به واردات کیلویی 100 هزار تومان و به تولید داخلی کیلویی 15 هزار تومان بود. عدم وجود تعرفه گمرکی مناسب و حجم واردات نامتناسب چای، واردات بی‌رویه‌ای که با اینکه یکسال واردات چای مختل شده، ولی با گذشت بیش از یکسال هنوز کسری بوجود نیامده است. معضلاتی مثل صادرات نفت در قبال واردات چای از هند و سریلانکا نیز گلوی تولید داخل را گرفته است.
از سوی دیگر قیمت گذاری نادرست ارزش گمرکی صادرات چای در شش ماه اول سال ۹۷، مشکل نقدینگی کارخانجات که باعث فروش چای خود به قیمت پایین و یکباره در اول سال که بقیه تولیدی تابستان و پائیز به‌دلیل عدم یکنواختی کیفیت تولید می‌ماند و نهایتاً این روند به نابودی ورشکستگی می‌کشاند و دستمزد و سربار هزینه تمام شده بالا و فروش چای زیر قیمت تمام شده مشکلات بسیاری به‌وجود آورده است.
از سوی دیگر فقط ۳۰ درصد تولیدی چای با کیفیت ممتاز و قلم ریز و بقیه به‌دلیل کیفیت پایین برگ سبز 70 درصد چای تولیدی لازم را ندارد.
همچنین معضلی بنام چای سنواتی 20 سال است بردوش صنعت سنگینی می‌کند که می‌بایست زیر قیمت تمام شده روز چای به‌فروش نرسد و تبدیل به صنایع بهداشتی یا حتی کمپوست بشود.
عدم تولید با برداشت مواد اولیه برگ سبز با کیفیت، قدمت بالای بوته های چای کشور که میزان رشد و بهره وری پایین دارد نیاز به جوان سازی با نهال جدید است. در ضمن برداشت برگ سبز چای طبق استاندارد نمی‌باشد. رابطه بین کشاورز و کارخانه باید تقویت شود و به‌دلیل عدم نظارت درست، کیفیت برگ سبز تحویلی از سوی کشاورز پایین و تحمیل به کارخانه دار توسط سازمان چای است.
عدم وجود تسهیلات مناسب به‌زراعی، جوانسازی، آبیاری مزارع، نوع سازی ماشین آلات، توسعه، سرمایه در گردش و عدم برند سازی روی چای ایرانی از دیگر مشکلات این صنعت به‌شمار می‌رود.
عدم وجود انگیزه کار نسل جوان در کشاورزی، نداشتن امنیت شغلی، وجود نداشتن سیاست‌های بهم پیوسته و متداوم و مستمر و بلندمدت، اجرایی نشدن و مصوبات دولت مانند مصرف ادارات و سازمان‌های دولتی از چای ایرانی، از دیگر مشکلات به حساب می‌آید.
در این مقطع چند راهکارها، سیاست‌ها و اقدامات حمایتی از صنعت تولید چای کشور لازم است؟
اگر بخواهم راهکارهای بلندمدت را تشریح کنم باید به برنامه‌ریزی و تسهیلات بلندمدت 20 ساله با بهره 4 درصد برای جوانسازی باغات چای از نژاد غیر تراریخته و مناسب برای اقلیم مناطق چای خیز کشور، اختصاص تسهیلات 10 ساله 4 درصدی برای نوسازی ماشین آلات فرآوری، تخصیص بودجه سالانه برای فرهنگسازی و برندنیگ چای ایرانی در داخل و خارج کشور، تعرفه واردات چای در یک برنامه مستمری سالانه از 1403 40 درصد و تا سال 1423 به 150 درصد برسد و برنامه‌ریزی توسعه تولید چای تا مرز تولیدی سالانه 100 هزار تن تا سال 1423 اشاره کنم.
راهکارهای کوتاه‌مدت نیز نظیر اینکه چای سنواتی مانده در انبار فقط کمپوست یا تبدیل به مصارف بهداشتی شود، تسهیلات سرمایه در گردش جهت تامین حداقل 50 درصد از هزینه‌های جاری، مواد اولیه، تولیدی، پرسنلی و غیره برای کارخانجات در نظر گرفته شود، حذف مبادلات تهاتری نفت در برابر واردات چای، رعایت ضوابط تحویلی خرید برگ سبز چای طبق استاندارد دو و سه برگ و یک غنچه، کنترل و نظارت بر خرید برگسبز کارخانجات بر اساس ظرفیت حجم اسمی، تخصیص مجوز واردات چای بدون تعرفه بر اساس میزان تولید کارخانجات یک به یک بسیار حائز اهمیت است.
نکته بسیار حائز اهمیت دیگر اینکه تمامی راهکارها بر اساس سیاست‌های حامی به‌هم پیوسته و مستمر باید اعمال شود تا صنعت ملی به رشد، پویایی و خود‌کفایی برسد.
اقتصادسبز آنلاین / اقتصاد سبز آنلاین / اقتصادسبز / اقتصاد سبز / صنایع غذایی / صنعت غذا / کشاورزی / پایگاه خبری صنعت غذا
